‘Bu görüntü utanç veriyor’

Boğaz’ın Karadeniz’e açılan kapısı durumundaki tarihi Rumeli Feneri Kalesi’nin hali içler acısı. Öyle ki; 17. yüzyıldan kalma

tarihi kale, bakımsızlık nedeniyle çökme tehlikesiyle karşı karşıya. Kırım Savaşı’nda Fransız ve İngiliz savaş gemilerinin Boğaz’a girişini gözetlemek amacıyla inşa edilen kalenin, giriş kısmında derin çatlak ve çökmeler oluşmuş. Cumhuriyet döneminde askeri karakol olarak kullanılan eserin avlu kısmı da tıpkı duvarları gibi oldukça kötü durumda. Etrafı çöp yığınlarıyla dolu kalenin duvarlarında yer alan sprey boyalarla yazılmış yazılar görenleri utandırıyor. Deniz seviyesinden 58 metre yükseklikte inşa edilen kalenin burçları ise viraneden farksız. Tarihi eserin içerisinde mangal yapanlara da, sokak hayvanlarına da rastlamak mümkün.

Tarihi kalenin Osmanlı Padişahı 3. Mustafa döneminde yapıldığını kaydeden mimar Sinan Genim, ilgisizliğe şu sözlerle tepki gösterdi: “Maalesef tarihi eserlerimize sahip çıkamıyoruz. Artık anlatmaktan, yazıp çizmekten yorulduk. Kültürel, kentsel değerlere karşı farkındalık oluşması gerekiyor. Ne yaparsak yapalım bu farkındalık bir türlü oluşmuyor. Maalesef tarihi eserlere yeterli değer gösterilmiyor. Kültür Bakanlığı, bu eserin kurtarılması için harekete geçmeli. Umarım ki, Rumeli Feneri Kalesi, kötü bir projeye kurban gitmeden müze haline dönüştürülür. Kalenin mevcut hali utanç veriyor. Çok yazık” diye konuştu.

‘Bize vermediler’

Sarıyer Belediye Başkan Yardımcısı Gökan Zeybek de, tarihi eserin Kültür Bakanlığı sorumluluğunda bulunduğunu belirterek, şunları söyledi: “Tarihi kalenin tahsisini Kültür Bakanlığı’ndan talep etmemize karşın, olumlu yanıt verilmedi. Bakanlık tarihi eseri korumaya alıp restore etmiyor. Söz konusu alanın içerisine restoran, düğün alanı yapılacağı gibi söylentiler ortaya atılmıştı. Bu eser ya kurtarılsın, ya da bize verilsin. Eserin olduğu alan müze veya ören yerine dönüştürülmeli. Kalenin yetkilisi olmadığı gibi, ilgilenen kimse de yok. Bazı kişiler tarihi eserin içinde mangal yapıp çevre kirliliğine neden oluyor.”

‘Defineciler kazıyor’

Prof. Dr. Kemal Kutgün Eyüpgiller (İTÜ Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi): “Rumeli Feneri Kalesi, İstanbul’da mutlaka kurtarılması gereken tarihi eserlerden biri. Söz konusu eser 18. yüzyıl Türk askeri mimarisinin nadide örneklerinden. Garipçe Kalesi ile birlikte her nedense restorasyon gündemine alınmıyor. Muhtemelen bu tarihi esere, şehre uzak kaldığı düşünülerek el atılmıyor olabilir. Kalenin kurtarılması için geçmiş yıllarda epey girişimde bulundum. Rumeli Feneri Projesi’ni 2004 yılında hazırlayıp Sarıyer Belediyesi’ne sundum. Ancak Kültür Bakanlığı, Sarıyer Belediyesi’nin yetkisi olmadığı gerekçesiyle bu projeyi gündeme almadı. Oysa ki hem bakanlık hem İBB, restorasyon için bütçe ayırabilir. Rumeli Feneri Kalesi’nin mutlaka kurtarılması gerekiyor. Poyraz Kalesi’nin restorasyon projesi onaylandı diye biliyorum. Garipçe ve Rumeli Feneri Projeleri de hayata geçirilmeli. Kalenin taşları çalınırken, kimi zaman defineciler kazı yapıyor. Anadolu Kavağı Tabyası, Macar Tabya ve Büyükliman’daki tabya da kurtarılmayı bekleyen eserlerden.”