‘Bu topraklar gurur veriyor’

Birinci Dünya Savaşı sürerken İstanbul’u ve ardından Anadolu’yu işgal etmek için deniz yoluyla Çanakkale’ye gelen itilaf devletlerinin donanmaları beklemedikleri bir direnişle karşılaşınca karadan harekât yapmak zorunda kalmıştı.

Beklenenden az katılım

1915 yılının 25 Nisan sabahında yüz binlerce Avustralyalı ve Yeni Zelandalıyı taşıyan çıkarma gemileri Çanakkale’nin Gelibolu kıyılarına geldiğinde yine aynı direnişle karşılaştı. Türk askerinin fedakârca savunduğu Gelibolu kıyılarının geçit vermemesi üzerine her iki taraftan da binlerce asker hayatını kaybetti.

İki ülke tarihi için de çok önemli olan 25 Nisan’ın hatırlanması için her yıl Gelibolu’da düzenlenen Şafak Ayini’ne bu yıl katılım beklenenden az oldu. İki ülkenin Dışişleri bakanlıklarının terör tehdidi nedeniyle yaptığı uyarı sadece 600 kadar gencin gelmesine yol açtı. Akşam saatlerinden itibaren Gelibolu’nun Ege Denizi’ne bakan Anzak Koyu’nda toplanan Avustralya ve Yeni Zelandalı gençler, geceyi uyku tulumlarında geçirdi. Gece boyu dev ekranlardan Atatürk, Çanakkale Savaşları ve ülkelerinin tarihiyle ilgili belgeseller izleyen gençler sık sık dua etti. Soğuk geceyi dışarıda bekleyerek geçiren gençler, 102 yıl önce atalarının cesaret ve azimlerini bir geceliğine de olsa yaşamak istedi. Bir rahibin de dualarıyla duygusal anlar yaşanan gecenin sabahında günün ilk ışıklarıyla birlikte tüm gençler, Şafak Ayini’ne katılmak için uyku tulumlarından çıkarak koyun alt bölümüne geçti.

‘Yurtta barış, dünyada barış’

Ayine katılanlardan biri de Yeni Zelanda’dan atalarını anmak için gelen ilkokul öğretmeni Brooke Karame’di. “Üzgün ve duyguluyum. Burada yaşanan büyük bir trajediydi ve yıllar sonra dedelerimizi anmak için buradayız. Atatürk’ün dediği gibi ‘Yurtta barış, dünyada barış’ ilkesinin önemi ortaya çıkıyor” diyen Karame, dedelerinin fedakârlıklarının yanında kendilerinin bir geceliğne üşümelerinin önemsiz olduğunu söyledi. Fraser Duncan da Yeni Zelanda’daki evinden Anzak Koyu’na gelenler arasındaydı. Eşi Judy Duncan ile uyku tulumunda sabahlayan Fraser Duncan, “Dedem Charles Campbell, 25 Nisan sabahında burada hayatını kaybetmiş. İkinci kez o ve atalarımız anmak için geldim. Bizi ulus yapan bu topraklarda olmak bana her seferinde büyük gurur veriyor” dedi.

Atatürk’ün yazdığı tarihi mektup

Törende ayrıca Mustafa Kemal Atatürk’ün 1934 yılında Anzak annelerine yazdığı mektup, Türk Silahlı Kuvvetleri adına Albay Mehmet Bahadır Bozkurt tarafından Türkçe ve İngilizce okundu.

Törendeki konuşmasında Yeni Zelanda Adalet Bakanı Amy Adams, “Buna oldukça benzeyen soğuk, sert rüzgârlı bir günde kaygı dolu ve bilinmezle yüz yüze olan cesur askerler, krala ve ülkeye hizmet için bu kıyılara çıktılar. Korkularını ve sevdiklerine dair duygularını bir kenara bıraktılar. Gelibolu’nun korkutuculuğunun ortasında 17 binden fazla Yeni Zelandalı asker savaştı, 2 bin 700’ü öldü. 5 bine yakını yaralandı. 26 binden fazla Avustralyalı da bizimle birlikte bedel ödedi. Gelibolu artık bir savaş yeri değil, burada savaşıp ölen yiğit oğullarımızı andığımız bir yer. Ulus algımızın doğduğu ve dostlukların yaratıldığı yer burası” diye konuştu.

Yerel enstrümanlar ile ağıtlar yakıldı

Türkiye’yi Çanakkale Vali Yardımcısı Bekir Sıtkı Dağ’ın temsil ettiği Şafak Ayini, Merasim Kıtası’nın gelmesiyle başladı. Yeni Zelanda Adalet Bakanı Amy Adams ve Avustralya Dış İşleri Bakanı Julie Bishop’un ülkelerini temsil ettiği ayin sırasında yerel enstrümanlar eşliğinde ağıtlar söylendi.

Avustralya ve Yeni Zelandalı askerlerinin hazır bulunduğu törende 102 yıl önce koya ilk adımı atan askerler için konuşmalar yapıldı.

Avustralya’da yaşayan Türk kızı Ece Okur da Atatürk atkısıyla Anzak gençlerinin arasındaydı. Sidney’de yaşadığını söyleyen Ece Okur, “Ben de ikinci kez gelerek hem yaşadığım ülkenin kurucularını hem de ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ü bir kez daha anmak istedim. Avustralya’da ilkokuldan itibaren Atatürk ve Türkiye öğretiliyor. Tarihimizin örnek alınması bana gurur veriyor” ifadelerini kullandı.

‘Teşekkür ediyoruz’

Avustralya Dışişleri Bakanı Julie Bishop, “Büyük harbin başlamasından sonra aylar içerisinde binlerce Avustralyalı erkek, uzak diyarlarda savaşmak için orduya katılmak üzere gönüllü oldular ve evlerinden uzaktaydılar. Bütün savaşları bitirmek amacında olan bu savaşın sonunda, bir daha aileleri ve dostları ile bir araya gelmenin neşesini göremeyecek 60 binin üzerinde kişi ölmüştü. Savaş dört uzun yıl sürdü ve Avustralyalılar cesareteri ile Ortadoğu ve Batı Cephesi’ndeki muharebe üstüne muharebelerde kendilerini gösterdi. Ülkemizin imgesi Gelibolu Muharebesi’nde kendine ifade bulmuştur. Anzakların kestiremedikleri, kendi vatanlarını savunmaya kararlı Türk ordusunun cesaret, disiplin ve azmiydi. Kanlı bir açmaz ortaya çıkmıştı. Sıradışı bir efsane doğmuştu. Askeri tarihte yeni bir sayfa yazılmıştı, yeni bir millet sınanmış ve tanımlanmıştı. 25 Nisan takvimlerimize en kutsal ulusal gün olarak kazınmıştır. Burada, bu en değerli ve onurlu yerde, Türk halkına bizleri her yıl nezaketle karşılamaları ve ortak tarih ve dostluğumuzu benimsedikleri için teşekkür ediyoruz” ifadelerini kullandı.