‘İlaç firmalarının dayanıklı dövüşü’

Akciğer kanseri ve melanomaya (cilt kanseri) karşı ABD’de üretilen yeni bir biyolojik ilaç için Türkiye’de yüzlerce kişi sırada beklerken, söz konusu ilaçtan sadece 20 kişinin temin etmesi tartışma yarattı. 1 kürlük tedavi masrafının 70 bin doları (yaklaşık 200 bin lira) bulduğu belirtilen ilacın alımına Sağlık Bakanlığı tarafından henüz izin verilmezken, Türkiye’de sadece 20 kişinin “İnsani Erişim Programı” kapsamında ücretsiz ilaç temin etmesi bilim insanları arasında farklı seslerin yükselmesine yol açtı. Sağlık Bakanlığı, Milliyet’e yaptığı açıklamada, söz konusu ilaçlar için ruhsat başvurusu yapılmadığı ancak Yurt Dışı İlaç Listesi’nde yer aldıkları ve istenildiği taktirde temin edildiği bildirildi.

‘İsteyene ilacı sağlarız’

Sağlık Bakanlığı’nın Milliyet’e yaptığı açıklamada, kanser ilaçlarının yüksek fiyatlandırmaya ilişkin de şu ifadelere yer verildi:

“2004 yılından itibaren ülkemizde referans fiyat sistemi uygulanmaktadır. Referans fiyatlandırma sistemi süreci şeffaflaştırarak, ilacın fiyatlandırılmasında hem üretici, hem depo hem de eczane düzeyinde devlet düzenlemesi getirmektedir. Karar ve tebliğ hükümlerinde fiyatlandırmanın nasıl yapıldığı hem referans (orijinal) hem de eşdeğer (jenerik) ilaçlar için ayrıntılı olarak belirtilmektedir. Bu nedenle kanser ilaçları da diğer ilaçlar gibi aynı sistem üzerinden fiyatlandırılmaktadır. Özellikle son dönemde geliştirilen kanser ilaçları kişiye özgü ve hedefe yönelik tedaviler olduğundan üretiminde yüksek teknoloji gerektirmekte olup; bu durum fiyata yansımaktadır.”

Türkiye Kanserle Savaş Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Ertem ise, söz konusu ilacın üretim aşamasında olduğundan sınırlı sayıda üretilmiş olabileceğine dikkat çekerek, “Vurucu olan bu ilacın zaman içerisinde daha çok üretilmesi. Piyasaya yeni giren ve ilk etapta az sayıda üretimi olan ilaçlardan her ülkeye belli oranda gönderilebilir. ‘Türkiye asprin getirmiyor’ desek skandal olurdu. Ancak henüz yeni deney aşamasından geçmiş ve üretimine başlamış bu tür ilaçların sınırlı sayıda üretilmesinden kaynaklı bir durum söz konusu olabilir” dedi.

‘İlaç endüstrisi al-verci’

Onkoloji uzmanı Yard. Doç. Dr. Yavuz Dizdar ise ilaç sanayini sert sözlerle eleştirerek, “İlaç endüstrisi 90’larda birleşme dönemi yaşadı. Biz bu birleşmeyi maliyetlerin azaltılması olarak görüyorduk. İlaç firmaları ARGE maliyetlerinden dem vuruyorlardı. Bu birleşme döneminin uygun olacağını düşünmüştük. Ancak zaman içerisinde işin rengi değişmeye başladı. Mevcut kanser ilaçlarının hiçbiri hastanın yaşam süresinin üzerine kuş kondurmadığı ortaya çıktı. Kimi zaman 200 bin Euro’luk tedavi faturaları ortaya çıkabiliyor. İlaç endüstrisi adeta aldatmacaya dönüşmüş durumda” dedi.

Yeni çıkan ilaçların pazarlamasına yönelik girişimler olduğunu da dile getiren Dizdar, “Birçok ilaç firması rakip gibi görünse de kendi arasında paslaşma halinde. Bazı doktorları da bu işlerin içine çekerek, ilaçları pazarlamaya çalışıyorlar. Söz konusu yeni çıkan ilaçlarla ilgili ya bakanlık üzerinde baskı oluşturacaklardır ya da erken erişim adı altında göz boyama ile pazarlama stratejisine yönelip satmaya çalışacaklardır” diye konuştu.

‘Tekelleşme yaşanıyor’

l Prof. Dr. Kadri Altundağ (Hacettepe Üniversitesi Medikal Onkoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi): “Yabancı ilaç firmalarının Türkiye’ye daha uygun fiyattan ilaç satmaları gerekiyor. Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda çalışma ve girişimleri var. Kanser ilaçları yeni teknoloji ile elde edilen ürünler olduğundan maliyet fiyatları çok yüksek düzeyde oluyor. Bazı ilaçların toplam maliyeti milyon dolarları bulabiliyor. Yeni bir ilaç tek bir firmadan çıktığında 7-8 yıl patentini elinde tutuyor ve alternatifi olmayabiliyor. Bir anlamda tekelleşme yaşanıyor. Maalesef ki diğer ülkelerde de bu durumun benzerleri yaşanıyor.”