‘Kayıp ada’ya yolculuk

Varlığı antik dönem haritalarında ve kaynaklarında geçmesine rağmen 1010 yılındaki büyük İstanbul depreminde sular altında kalan Vordonisi adası ilk kez detaylarıyla görüntülendi.

Bizanslıların ‘Küçük Ada’, Osmanlıların ‘Manastır Kayalıkları’, günümüz denizcilerinin ‘Bostancı-Dilek Kayalıkları’ dediği ve güçlü poyraz rüzgârıyla havadan bile görülebilen Vordonisi adası için Maltepe Belediyesi’nin desteğiyle dalgıçlar harekete geçti.

Depremin etkisi

Bizans İmparatorluğu döneminde 858’de ‘Bilge’ lakaplı din alimi Patrik Fotius tarafından yaptırılan manastıra da ev sahipliği yapan Vordonisi için Büyükada’nın yerlisi Serco Eksiyan ve Ercan Akpolat öncülüğünde Volkan Narcı, Can Sınmaz, Anıl Durmaz, Mert Gökalp, Yener Kuşçuluoğlu ve muhabirimiz Gökhan Karakaş daldı. Ercan Akpolat rehberliğinde 4-8 metre derinlikte sulara gömülen batık adayı gezen sualtı görüntüleme uzmanı Mert Gökalp, ilginç bilgiler verecek çekimler yaptı. Adayı su altına gömecek şiddetli depremle birlikte manastırın yıkıldığı ve aradan geçen bin yılda üzerinin midye ve diğer deniz kabuklularıyla dolduğu görüldü. Adanın tarih boyunca yaşadığı depremlerle üst üste yığıldığı, pek çok deniz canlısına da ev sahipliği yaptığı belirlendi.

‘Değerli veriler sunacak’

1010’da meydana gelen büyük İstanbul depreminde sular altında kalan tarihi adanın tüm özellikleriyle keşfedilerek deniz turizmine açılmasının hedeflendiği tarihi yolculukta açıklama yapan Maltepe Belediye Başkanı Ali Kılıç, “İlçemizin doğal güzelliklerinin keşfedilerek gelecek kuşaklara aktarılması noktasında, yerel yönetim olarak üzerimize düşeni yapıyoruz. Tarihi yaklaşık bin yıl öncesine dayanan ve deprem sonucu batan ada, aslında bizlere hem arkeolojik, hem de sismik açıdan değerli veriler sunacak” dedi.

Deniz biyoloğu Mert Gökalp da “Bu adada karbon 14 ve diğer bilimsel metotlarla bir araştırma yapılarak, kayaçların durumunun incelenmesi lazım ki gerçek tarih ortaya konulabilsin. Dileriz bu dalış, birilerinin ilgisini çeker ve batık adaya gereken önem verilir. Adanın kalıntıları üzerinde kestane, midye ve türevi deniz canlıları olduğu için tam olarak ana manastırı görebilmek mümkün olmuyor. Tarihi yaklaşık bin 200 yıllık olan bu adada, bir manastır olduğu biliniyor” dedi. Dalgıçlar suyun altından çıkarttıkları en az 100 yıllık bir çapayı başkan Kılıç’a hediye etti.

İki din adamının mücadelesi

Bölgede yaşayanlar dışında pek bilinmeyen Vordonisi, aslında iki adadan oluşuyor. Biri büyük, diğeri küçük Vordo olarak geçen adalar, İstanbul’un 10’uncu ve 11’inci adalarını oluşturuyor. Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Sedef, Tavşan, Kaşık, Yassı ve Sivriada’dan oluşan İstanbul Adaları’nın gizemli parçası olan Vordonosi, gelişen teknolojiyle birlikte 2000’li yıllarda daha fazla bilinmeye başladı. Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’nun yaptığı ilk resmi dalışlarla kamuoyunun dikkatini çeken Vordonisi’nin 1010 yılındaki büyük İstanbul depreminde sular altında kaldığı düşünülüyor. Bizans tarihçisi Semavi Eyice tarafından 1936’da kayıtlara geçen Vordonosi’nin, hemen karşısındaki (Küçükyalı) Satyros Manastırı’nın ikizi olduğu biliniyor. İstanbul’un patriği seçilen din alimi Patrik Photios’un 858’de adaya bir manastır yaptırdığı, rakibi Ignazsius’un patrik seçilmesiyle de Küçükyalı’daki Satyros Manastırı’nı inşa ettiği kayıtlarda yer alıyor. Photios ve İgnatios patriklik mücadelesinin ürünü olan iki manastırın Küçükyalı’da olanı koruma altında. 9 yıl patriklik yapan Photios’un sürgün olarak kendi manastırına gönderildiği ve 7 yıl sonra adada öldüğü biliniyor.