0-6 Yaş Arasındaki Çocukların Oyun Oynama Becerileri Nasıl Gelişir?

Anne baba çocuğu ile geçireceği her anı kaliteli zamana çevirebilir. Günlük işlerin yanı sıra ailece planlanan oyun akşamları çocuğun sosyal, duygusal ve bilişsel becerilerinin gelişimini desteklediği gibi, aynı zamanda aile içi iletişimi de güçlendirir. Beraber sofrayı kurmak, kıyafetleri dolaba yerleştirmek, alışveriş yapmak, hikaye okuyup onun üzerine konuşmak gibi etkinliklerle zamanı eğlenceli hale getirebilirler. Bu nedenle çocukla yapılacak etkinlik ya da oyunların faydalı olabilmesi için çocuğun yaşına ve gelişim dönemine uygun etkinlik ve oyunların seçilmesi önemlidir.

0-2 Yaş Dönemi

0-2 yaş arası dönem, çocuklar için güven ve bağlanma duygularının geliştiği, hareketlerini kontrol edebildiği ve amaca yönelik istemli eylemler sergileyebildiği bir dönemdir. Bu dönemde çocuğun sözel ve bedensel gelişimi hızlıdır.

0-2 yaş arası çocuklarla oyun oynarken ebeveynin başka bir işle ilgilenmesi ya da oyunu yarıda bırakıp ayrılması, çocuğun ebeveyni ile kurduğu güven ilişkisini zedeleyebilir. Bu dönem çocuklarının güven duygusunu arttırmak için, oyunlar sırasında çocuklara başardıklarını fark ettirmek ve olumlu geri bildirimde bulunmak önemlidir. 1 yaşından sonra çocuk, aile içi konuşmalara kendi seslenmeleri ile dahil olmaya başlar. Bu dönemde gücünü kullanabileceği oyuncakları tercih eder. Merak içinde etrafı keşfetmek ve fiziksel becerilerini pekiştirmek ister. Oyunlarında tekrarlardan hoşlanır, genellikle yeni edindiği becerilerini pekiştirirler. Genelde oyuncaklarını; atma, ses çıkarma, vurma gibi işlevler için kullanır. Çocuğun dil gelişimine katkı sağlamak için onunla konuşmanın ağırlıkta olduğu etkinlikler yapılmalıdır.

Çocukla sevdiği bir müzik parçasını açarak birlikte dans etme, plastik geometrik şekilleri kutuya atma, yerden karşılıklı top yuvarlama, ellerle çocuğun yüzü kapatılıp sonrada eller açılarak ceee diye seslenme veya su, kum ve iç içe geçen kaplarla oyunlar oynama gibi etkinlikler tercih edilebilir.. Az sayfalı, büyük resimli hikâye kitaplarını birer cümle ile çocuğa anlatılabilir. Hayvan resimleri gösterilerek hayvanların çıkardıkları sesler taklit edilebilir. Çocuğun bir oyuncağını örtü altına saklayıp, nerde olduğunu sorularak, biraz bekledikten sonra örtüyü açabilirsiniz.

3-4 Yaş Dönemi

3 yaş döneminde çocuk özerkliğini ilan etmeye çalışır. Bireyselleşmenin ilk adımları atılır. Çocuk kendi kararlarını vermek ister. Oyunlarda çocukların cesaretlendirilmesi, inisiyatif almalarına imkan verilmesi ve kendilerini kontrol etmelerinin desteklenmesi, çocuğun kendine güven duymasına katkı sağlar.

3 yaş ve sonrasında, çocuğun zihinsel gelişimini destekleyecek, tek başına da oynayabileceği oyunlar seçilebilir. Hamurla, kumla, legolarla oynamak ve boyalarla resim yapmak çocuğun hayal gücünü geliştirir. Bu yaş gurubunda; ince ve kaba motor becerilerini geliştirebilecek atma ve tutma ile ilgili oyunlar oynanabilir. Bir sepete kısa mesafeden top atma, kendisine atılan topu tutma, saklanan bir oyuncağı arayıp bulma, oyun hamurundan şekiller yapma, büyük bir kâğıda parmak boya yapma, tahta bloklarla kule yapma, basit yap-bozlar yapma, balon yakalamaca gibi etkinlikler yapılabilir, oyunlar oynanabilir. Çocuğun yaşına uygun şarkı ve tekerlemeleri söylenebilir.

4 yaş döneminde çocukların yaratıcılıkları yüksektir ve üretkenliklerini geliştirecek etkinliklerden hoşlanırlar. Arkadaşları ile oyun kurar ve sürdürürler. Oyunları sırasında daha paylaşımcıdırlar. Çocukların kas becerileri ve hayal dünyaları gelişmekte olup bu alanlara uygun etkinlikler yapmaktan keyif alırlar. Bir şeyler üretmek isterler. Birlikte resim yapma,, kesme yapıştırma, resimli hikayeleri yorumlama gibi etkinlikler yapılabilir.

5-6 Yaş Dönemi

Bu dönem çocuğun anne babasıyla özdeşim kurduğu ve onları rol model alarak, taklit ettiği ve öğrenmenin hızlı olduğu bir dönemdir. Kız çocuğu anneyle, erkek çocuğu baba ile beraber faaliyette bulunmayı sever. Kendisine ve çevresine dair ilgisi ve bilgisi artar. Sorumluluk bilinci oluşur. Oyunlarında kendisine ve çevresine dair düşüncelerini yansıtır. Zaman zaman daha küçük yaşlarda oynadıkları oyunları da oynamaktan keyif alırlar. Çocuklara bu yaşlarda sosyal ortamlarda akranları ile oyun oynaması için fırsat verilmelidir. Bu açıdan okul öncesi eğitim almaları gelişimleri için oldukça önemlidir. İşbirliğine dayanan oyunlar oynamaya başlarlar. Bu dönemde amaç; beraberce belirli bir sonucu başarmaktır. Bu dönemde çocuklar arasında gerçek bir sosyal dayanışma vardır ve hedeflerine ulaşmak için beraber hareket ederler.

Renk, sayı kavramını içeren oyunları, bir kavanozdan diğer kavanoza boncukları tek tek atma, Lego ve bloklar ile ev ve bina yapma, bir modele bakarak şeklin benzerini yapma/çizme/boyama etkinlikleri yapılabilir. Bu yaş grubunda 3-4 yaştaki oyunları geliştirerek devam edilebilir.

Kaynak: Atila, M.. 2016. "Bugün Ne Oynayalım Ailece Oyunlar" İlgi Çocuk Yayınları, İstanbul.

www.psikoist.net

atillamurat@gmail.com