2019 seçimlerine ittifak dizaynı

TBMM Başkanlığına sunulan “Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin önümüzdeki yerel seçimlerde uygulanması istenilen hükümleri nedeniyle 24 Mart’ta kadar Meclis’ten geçirilip, onaylanması gerekiyor. Teklif ile getirilen belli başlı düzenlemeler şöyle:

SINIRI YOK: Mevcut sistemde ittifak, tek partinin logosu ve ortak listeyle örtülü biçimde yapılabiliyor. Teklife göre, partiler artık kurumsal kimlikleriyle ayrı listelerle seçime girerek ittifak yapabilecek. Parti sayısında herhangi bir kısıtlama olmayacak. Partiler ayrıca mevcut durumda olduğu gibi, ortak liste ve “destekleme” yoluyla da ittifak yapabilecek.

YSK’YA BİLDİRİLECEK: İttifak yapan partiler, seçim takviminin başlamasını takip eden 7 gün içinde, genel başkanlarının imzalarını içeren ittifak protokolünü YSK’ya teslim edecek. Partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen son tarihten 2 gün öncesine kadar protokolde değişiklik yapabilecek. Protokolde ittifakın unvanı da yer alacak.

VAZGEÇMEK MÜMKÜN: Partiler, aday listelerinin teslim tarihinden 3 gün öncesine kadar YSK’ya bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek. Bir parti ittifaktan vazgeçse bile ittifak diğer partiler arasında devam edebilecek. Protokol ve vazgeçmeyle ilgili usul ve esaslar YSK’ca belirlenecek.

DESTEK YASAĞI KALKIYOR: Siyasi partilerin, seçimlerde başka bir partiyi destekleme kararı alamayacağına ilişkin yasak kaldırılıyor.

BAŞKA PARTİDEN ADAYLIK: Bir partiye üye olan kişinin başka bir partiden adaylığının yolu da açılıyor. Buna göre, seçime katılma yeterliliğine sahip olmasına karşın partisi seçime katılmayan bir kişi kendisinin ve partisinin yazılı onayı alınarak başka bir partiden aday gösterilebilecek. Kulislerde düzenlemenin Ak Parti ve MHP’nin açık ittifakına, Ak Parti listelerinden dahil olacağı ifade edilen BBP’ye yönelik olduğu konuşuldu.

PUSULADA YAN YANA: İttifak yapan partiler, oy pusulasında ittifak unvanı adı altında kendi aday listeleriyle yan yana yer alacak. Partiler oy pusulası yeri için çekilecek kuraya ittifak olarak girecek. Bu partilerin ittifak içindeki sıraları da yine kurayla belirlenecek.

DİKTÖRTGEN ŞEKLİNDE: Oy pusulasında ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının üzerinde; kısa kenarı iki santimetre, uzun kenarı bu partilerin sütunlarının genişliği ile sütunlarının aralığı toplamı kadar olan, dikdörtgen şeklinde ittifak unvanının yer alacağı ortak bir bölüm bulunacak. İttifakın unvanı yoksa, yalnız “ittifak” ibaresi yazılacak. Unvanı olmayan ittifakın birden fazla olması halinde, bunlar başvuru sırasına göre numaralandırılacak. İttifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamı ittifak alanı olacak.

BİRDEN FAZLA MÜHÜR: Pusulada ittifak alanı içerisinde “evet” mührünün bir siyasi partiye ayrılan alana, hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı bölümüne, ittifak unvanı bölümüne taşacak şekilde, bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli sayılacak. Yalnız ittifak alanı içerisine “evet” mührü basılmış oylar da geçerli kabul edilecek. Ancak hangi ittifak partisine verildiği belli olmayan bu oylar döküm cetvelinde “ittifakın ortak oyları” olarak hesaplanacak.

VEKİLLİK PAYLAŞIMI: İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan partilerin toplam oyu esas alınacak. Kazanılan toplam vekillik ittifak partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak mevcut seçim sistemine göre paylaştırılacak.

TEK ZARF: Mart’taki mahalli idare seçimlerinin yanı sıra, Kasım 2019’da eş zamanlı gerçekleştirilecek Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulacak.

FİLİGRAN KOŞULU: Seçimlerlerde filigranlı kağıttan yapılacak oy pusulası kullanılacak. Oy zaraflarının, ön yüzünün sol üst köşesinde YSK ablemi yer alacak biçimde YSK tarafından filigranlı kağıttan hazırlatılacak.

BİNANIN OY RENGİ BELLİ OLMAYACAK: İlçe seçim kurulları hane bütünlüğünü korumak ve aynı seçim bölgesinde kalmak şartıyla aynı binadaki seçmenleri farklı sandık bölgelerine kaydedebilecek.

SANDIK TAŞIMA: Seçim güvenliği gerekçesiyle valiye veya ilçe seçim kurulu başkanının seçim gününden bir ay öncesine kadar talepte bulunması durumunda, YSK o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin birleştirilmesine ve seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine karar verecek. Düzenlemeye göre YSK’nın bu talep karşısında aksi bir karar vermesi mümkün olmayacak. YSK 2015 ve 2016 referandumunda bu yöndeki pek çok talebi reddetmişti.

SEYYAR SANDIK KURULU: YSK, hastalığı veya engeli nedeniyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin seçme hakkını kullanabilmeleri amacıyla, seyyar sandık kurulu oluşturacak.

SANDIK BAŞKANLARI KAMU GÖREVLİSİ: Sandık kurulu başkanları kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecek. Syasi partilerce bildirilenler dışındaki asıl ve yedek üyeler de yine kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecek.

VATANDAŞ POLİS ÇAĞIRABİLECEK: Mevzuattaki sandık alanı ve sandık çevresi ayrımı kaldırılıyor. Sandık çevresi, oy sandığının konulduğu ve sandık kurulunun görev yaptığı oda, bölüm veya bu amaçla oluşturulan yer olacak. Sandık çevresinde, cebir, şiddet veya tehdit kullanarak sandık başı düzenini bozmaya kalkışanlar, sandık kurulu başkanı veya üyelerinden biri tarafından yapılan çağrı ya da seçmenlerin ihbarı üzerine gelen kolluk güçlerince derhal sandık çevresinden uzaklaştıracak ve gerekli yasal işlemi yapacak. Seçmenlerce ihbar, o yer kolluk güçlerine şahsen yapılacak. Sandık çevresine gelen kolluk güçleri, başkanın talebine veya kurulun kararına uymak zorunda olup, çağrı veya ihbar sebebi ortadan kalkınca sandık çevresinden ayrılacak.

MÜHÜRSÜZ OY VE ZARFLAR GEÇERLİ: Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen YSK filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zaraflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zaraflar ve yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen, YSK filigranı bulunan oy pusulaları, sandık kurullarınca mühürlenmemiş de olsa geçerli sayılacak.

18’LİK BAŞKAN VE MUHTARLAR: Mahalli idare seçimleri için de seçilme yaşı 18’e iniyor.

OY HESABI FORMÜLÜ: İttifak partilerinin her birinin geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilecek. İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesi ile elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu bulunacak.

BARAJ DEĞİŞMİYOR: Seçim barajı yüzde 10 olarak korundu. İttifakın toplam oyu yüzde 10’u aşarsa, ittifaka giren partiler için baraj hesabı yapılmayacak.