ABD futbolu keşfetti

Washington’un ücra köşelerinden birindeyiz. Az ileride şehrin futbol takımı DC United’a ev sahipliği yapan RFK Stadyumu var. Sahada 60 kadar çocuk var. En küçükleri 5 yaşında. Aylardan temmuz, tepede öğlen güneşi var ama hiçbirinin umurunda değil. Durdukları yerde zıplayarak sıranın kendilerine gelmesini bekliyorlar. Yanlarına gidiyorum. Luke (8) “bütün vücudunu çalıştırdığı” için futbolu sevdiğini söylüyor. Draxton (7) büyüyünce Dünya Kupası’na katılacağını anlatıyor. Birazdan minik kalelere şut atarken hepsi, en azından kendi dünyalarında, birer minik Clint Dempsey oluyor. Türkiye’de, Arjantin’de, İspanya’da bu sahnenin bir özelliği olmayabilir. Ama bu çocuklar 20 yıl önce profesyonel futbol ligi olmayan bir ülkede Dünya Kupası hayalleri kuruyor.

Zoraki tanışma
Basketbol, beyzbol, Amerikan futbolu ve hokeyin takım sporlarında tartışmasız lider olduğu bu ülkede futbolun yükselişinin tohumları 1990’lı yıllarda atıldı. ABD, 1994 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapabilmek için FİFA’ya futbol ligi kurma sözü vermişti. Dünya Kupası ve 1996’da ligin ilk sezonunun açılmasıyla futbol çocukların favori sporu haline geldi. Öyle ki “soccer mom” (futbol annesi) ifadesi ilk kez bu dönemde kullanıldı. Dünya Kupası’nın bu yıl Amerika’da hiç olmadığı kadar izleyici toplamasının arkasında o zaman futbolu öğrenen, seven bu çocuklar olduğu düşünülüyor. Zira araştırmalar maçları izleyenlerin yüzde 40’ının 18-29 yaş arasında olduğunu gösteriyor. Futbol camiası bu gençlerin futbolu takip etmeye devam edeceğini, Luke, Draxton gibi çocukların da büyüyünce onlara katılacağını hesaplıyor. Kimse futbolun beyzbol ya da basketbolu sollayacağını zannedecek kadar naif değil. Ama yeni jenerasyonla futbolun dört büyük takım sporuyla birlikte anılmaya başlayacağını umuyorlar.

TV’den izlemek zordu
ABD’de futbolun en popüler olduğu bölgelerden biri New England. Burada AP ve ESPN için futbolu takip eden gazeteci Brian O’Connell (33) ile sporun neden şimdi popülerleştiğini konuşuyoruz. “1980’li, 90’lı yıllarda televizyonda futbol maçı izlemek imkânsızdı” diyor. Medya sadece beyzbol, basketbol, Amerikan futbolu gibi sporlara yer verdiği için futbolla ilgilenmek isteseniz bile takip etmeniz zordu. Ama bugün sadece Amerikan ligi değil, Avrupa ligi maçları bile yayınlanıyor. O’Connell’a göre televizyonların yetersiz kaldığı yerde de sosyal medya devreye giriyor. Çocuklar artık anne babaları ilgilenmese bile dünyada ve Amerika’da futbolu sosyal medyadan takip edebiliyor. Ünlülerin ilgisi de futbolun popülerleşmesine katkı sağlıyor. Evet, ABD’de futbolun mega-starları şimdilik yok. Ama basketbol yıldızı LeBron James, Liverpool’a ortak olduğunda ya da ABD maçını Twitter’da 13 milyon takipçisine canlı yorumladığında insanlar kronometrenin neden kapatılmadığını bir türlü anlamadıkları bu sporu merak ediyor.
Belki de bu yüzden bu yıl Amerika’da hiç olmadığı kadar fazla insan Dünya Kupası’nı takip etti. Öğlen yemeklerinde maç izlendi, Beyaz Saray’ın internet sayfasında ABD maçları olan günlerin resmi tatil ilan edilmesi için imza kampanyası bile başlatıldı. Evet maçları izleyenlerin birçoğu mili duygularla hareket ediyordu. Ama yine de ekran başındaydılar. Amerika’nın sonradan sonraya keşfettiği futbol heyecanını en iyi anlatan cümleler ise ABD’nin elenmesinden sonra USA Today gazetesinde yayımladı: “Herkes kuralları anladı mı, büyük ihtimalle hayır. Maçları izleyenlerin çoğu yarın sabah futbolu unutacak mı, kesinlikle. Ama bu ülkede futbol iki adım ileri bir adım geri büyür. Ve bu dünya kupasıyla ileriye doğru çok büyük bir adım atıldı.”

TIM HOWARD EFSANESİ
Brezilya’daki 2014 Dünya Kupası’sında ABD, ikinci turda elendi. Ancak ABD’nin kalecisi Tim Howard, Belçika maçındaki efsane kurtarışlarıyla hafızalara kazındı. Bu maçta 15 kurtarış yapan Howard’ı ABD Başkanı Barack Obama, Başkan Yardımcısı Joe Biden ve Savunma Bakanı Chuck Hagel telefonla arayarak tebrik etti.

Beyzbol kadar popülerdi
ABD’nin önde gelen üniversiteleri daha 1860’lı yıllarda futbol turnuvaları düzenliyordu. 1870’li yıllarda ülkeye gelen İngiliz, İskoç ve Alman göçmenler ise sporu halka öğretti. 1920’li yıllarda spor altın çağını yaşıyordu. Gazeteci Brian O’Connell’a göre göçmenlerin ayakta tuttuğu spor bu dönemde en az beyzbol kadar popülerdi. Ancak ekonomik durumu daha zayıftı. 1929 yılında borsanın çökmesiyle başlayan Büyük Buhran’ı atlatamadı. Futbol 1960’lı yıllara kadar unutuldu. 1967 yılında Kuzey Amerika Futbol Ligi (NASL) kuruldu. Yarı-amatör ligde oyuncuların çoğunun ikinci işleri vardı. Ama 1969’da maçları ortalama 3 bin kişi izlerken 1974’te bu sayı 8 bine kadar çıkmıştı. 1975’te efsane futbolcu Pele, New York Cosmos takımına katıldı. Ama ne Pele ne de Franz Beckenbauer’in transferleri çok hızlı büyüyen ligin para kaybetmesine engel olamadı. Maçlardaki ortalama izleyici sayısı hiçbir zaman 15 bini geçemedi. Son maç 1984 yılında oynandı. Amerika’nın futbolu tekrar keşfetmesi için 1993 yılına kadar beklemek gerekecekti. Dünya Kupası’na ev sahipliği yapmak için FİFA’ya lig kurma sözü verilmişti. Major Legue Soccer (MLS) ilk sezonu 1996’de oynadı. 10 takımla başlayan ligde bugün 19 takım var. 2017’de bu sayı 22’ye çıkacak.

Reyting 12 yılda 25’e katlandı
ABD’de futbola ilginin yıllar içinde nasıl arttığını Dünya Kupası reytinglerinden takip etmek mümkün. ESPN spor kanalının istatistiklerine göre 2002 Dünya Kupası’nda her maçı yaklaşık 1 milyon kişi izledi. 2006’da bu sayı 2.3 milyona, 2010’da 3.2 milyona çıktı. Brezilya’da bu yıl yapılan maçlar için ise 4.5 milyon kişi ekran başına geçti. 25 milyon kişinin izlediği ABD-Portekiz maçı Amerikan tarihinin en çok izlenen futbol olayı oldu.

Futbolu o sevdirdi
İngiliz futbol yıldızı David Beckham, 2007 yılında Los Angeles Galaxy takımına geçmesi Amerika’da futbolun başına gelen en iyi şeydi. İnsanlar Beckham’ı merak ettikleri için maçlara gitmeye, ligi takip etmeye başladı. Maçlara katılım 2007’den beri yüzde 300 arttı. Beckham geldiğinde ligde 12 takım vardı. Bugün 19 takım yarışıyor. Beckham ise kendi takımını kurmaya hazırlanıyor.

13 milyon kişi futbol oynuyor
GENÇ: ABD’nin dünya devleriyle rekabet eden takımları olmayabilir ama milyonlarca minik futbol sevdalısı var. Ülkede 13.5 milyon kişi düzenli olarak futbol oynuyor. Bunların 8.3 milyonu 7-17 yaş arasında. Bu arada Amerikan futbolu oynayanların sayısı 9 milyon, tenis oynayanlarınki ise 10 milyonda kalıyor.
ZENGİN: İstatistikler futbol oynayan 13.5 milyon kişinin 4 milyonunun senede 100 bin dolardan fazla kazanan evlerden geldiğini gösteriyor. 25 bin doların altında kazanan ailelerden 1.5 milyon kişi futbol oynuyor. Analistler futbolun düşük gelirli aileler arasında yaygınlaşması halinde ülkenin en popüler sporlarından biri olacağını tahmin ediyor.
HİSPANİK: ABD’ye göçmenlerin getirdiği futbolun bugünkü en büyük takipçileri de Hispanikler. Pew’in Dünya Kupası başlamadan önce yaptığı bir araştırmaya göre Hispaniklerin yüzde 46’sı maçları heyecanla beklerken, Hispanik olmayan beyazlar arasında bu oran yüzde 15’te kaldı.