ABD-Şam pazarlığı iddiası

Şam rejimi İdlib’e yönelik son yılların en büyük kara ve hava saldırısına hazırlanırken bölgede baş döndürücü gelişmeler yaşanıyor. Kimyasal silah kullanması halinde Esad’ı vuracağı mesajı veren ABD’nin diğer taraftan rejimle gizli görüşmeler yaptığı iddia edildi.

İddia, Hizbullah’a yakın Lübnan gazetesi “El Ahbar” tarafından ortaya atıldı. El Ahbar’ın haberi, Esad yönetimini destekleyen bölgesel ittifaktan üst düzey bir yetkili tarafından doğrulandı. Buna göre, üst düzey ABD güvenlik ve istihbarat yetkililerinden oluşan bir heyet, geçen Haziran ayında Suriye İstihbarat Şefi Ali Memluk ile görüştü. Görüşmenin ,Şam Uluslararası Havalimanı’nda gerçekleştiği ve 4 saat sürdüğü bildirildi. ABD tarafı, görüşmede üç talepte bulundu. Taleplerin, İran güçlerinin Suriye’nin güneyinden çekilmesi, yabancı savaşçılar dahil ülkedeki terörist gruplar hakkında veri sağlanması, Suriye’nin doğusundaki petrol ticaretinde ABD’ye rol verilmesi olduğu bildirildi.

Memluk ise Washington’la ilişkiler normalleşene dek güvenlik konularında işbirliği yapmayacağını aktarıp, ülkedeki Amerikan güçlerinin ülkeden tamamen çekilmesini istedi.

Suriye yönetimini sahada destekleyen bölgesel ittifakın üst düzey bir yetkilisi, iddiaları doğruladı.
Reuters’a konuşan yetkili, böyle bir görüşme yapıldığını teyit etti. Reuters’ın görüştüğü iki üst düzey Amerikan istihbaratı yetkilisi ise iddiayı yalanlamadı. İsim vermeden konuşan yetkililer, “Esad rejiminin üyeleriyle IŞİD’in Suriye’den çıkarılması, Şam’ın kimyasal silah stokları ve kullanımı, Şam’ın veya müttefiklerinin elinde olduğuna inanılan gazeteci Austin Tice’ın durumu gibi konularda diyaloğun sürdüğünü” belirtti. ABD Dışişleri Bakanlığı ise iddiaları yalanladı.

Öte yandan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK), Suriye’de Beşar Esad rejimine bağlı birliklerin silahlı muhaliflerin kontrolündeki İdlib’e yönelik askeri operasyon düzenleme olasılığı kaygıları artırıyor. Batılı ülkelerin temsilcileri, BMGK’de Salı günü yapılan oturumda, İdlib’e askeri operasyon düzenlenmesi halinde insani durum açısından “korkunç sonuçları” olabileceğine dair uyarıda bulundu. İsveç’in BM Daimi Temsilci Yardımcısı Carl Skau, Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib’e olası bir operasyonun “insani felakete” yol açabileceğini söyledi.

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi Direktörü John Ging de, İdlib’de insani durumun son haftalarda kötüleştiğine dikkat çekti ve “Son haftalarda İdlib’in yanı sıra Halep, Hama ve Lazkiye’de sivillerin ölmesine, okul ve hastanelerin hasar görmesine yol açtığı bildirilen yoğun saldırı ve bombardımanlar sonucu insani durum daha kötüleşti” dedi. Oturumda ABD, İngiltere ve Fransa temsilcileri de, Suriye hükümetine bağlı birliklerin İdlib’e yönelik olası operasyonda, kimyasal silah kullanması durumunda “uygun” karşılığın verileceği yönünde uyarlarını tekrarladı.

Hendek kazılıyor

Rejimin İdlib’e yönelik saldırısına karşı bölgeyi kontrol eden muhalif gruplar büyük direnişe hazırlanıyor. İdlib kırsalı ve güneyindeki Hama ilinin Gab Ovası’nı çevreleyen alanda savunma hattı oluşturan muhalifler, bu bölgelere çok sayıda takviye kuvvet sevk etti. Rejimin ani operasyonlarına karşı ise hendek ve tüneller kazılmaya başlandı. İdlib ve çevresinde faaliyet gösteren 20’yi aşkın muhalif gruba bağlı 100 bine yakın silahlı savaşçı bulunuyor. Kısa süre öncesine kadar kendi aralarında çatışan bazı gruplar, barış yapmak için kısa süre önce görüşme masasına oturmuştu.

İDLİB: SON BÜYÜK BÖLGE

Suriye’de Mart 2011’de başlayan iç savaş sonrası Esad yönetimine İran ve Rusya’nın destek vermesi dengeleri değiştirdi. Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) başını çektiği muhaliflerin bölünmesi sonrası Esad yönetimi ülkenin büyükbölümünde denetimi tekrar sağladı. Esad yönetimi, silahlı muhaliflerin kontrolünde kalan son büyük bölge olması açısından İdlib’e iki aydan beri büyük askeri yığınak yapıyor. Ülkenin diğer yerlerini Suriye ordusu ile anlaşarak tahliye eden muhalif grupların birçoğu kısa süre önce İdlib’e getirilmişti. İdlib, büyük ölçüde cihatçı gruplar tarafından kontrol ediliyor. Şam rejiminin İdlib’e operasyona hazırlığı yapması, Türkiye tarafından yakından izlenirken Ankara, müdahalenin “felaket olacağı”nı açıklamıştı. Rusya ise bölgedeki muhalif grupları, sahte bir kimyasal saldırı düzenleyerek ABD’nin müdahalesini kışkırtmayı planlamakla suçlamıştı. Rusya, son olarak, Suriye’deki savaşa müdahil olduğu 2015’ten beri en büyük askeri savaş filosu gücünü Akdeniz’e yollamıştı.