Afrin harekâtı sonrası Kandil-Sincar-Mahmur

FETÖ’den arındırılmaya çalışılan, halen devam eden operasyonlarda birçok personeli gözaltına alınan Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) bağlı birliklerin önce Fırat Kalkanı, ardından da Zeytin Dalı Harekatı’nı gerçekleştirip olumlu sonuçlar alması, TSK’nın “yeniden kendine gelmesi” şeklinde yorumlanıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Münbiç’teki PKK/PYD unsurlarının temizleneceği, ardından da PKK’nın Irak’ta Kandil benzeri yeni oluşturduğu kamplarının bulunduğu Sincar’a sıra geleceği açıklamaları hareketli bir yazın sinyallerini veriyor. Münbiç ve Sincar’ın PKK ve YPG’den arındırılacağı bir sürecin başlaması mümkün görünüyor.

TSK’daki yenilenme süreciyle birlikte özellikle PKK’nın ana karargahının bulunduğu Türkiye - Irak - İran sınır üçgenindeki Kandil Dağı’na yönelik hava operasyonları sonrasında ana karargah bölgesi PKK için güvensiz alan konumuna dönüştü.

Yanısıra DEAŞ’ın 2014’de Musul’u işgal etmesiyle PKK, önce Sincar, sonrasında Sincar - Mahmur - Kerkük hattında yeni hakimiyet alanları oluşturdu. Bu durumda, bir yandan İran - Irak, diğer yandan ABD’nin desteği ile kendisine siyasi ve askeri açıdan rakip olarak gördüğü Barzani’nin KDP’sini kuşatma altına almayı başardı.

PKK’nın talimatı

PKK, hakimiyet alanı oluşturduğu Sincar için 25 Ekim 2015’de özel bir talimat yayımladı. Çoğunlukla Kürtçe konuşan Ezidilerin yaşadığı Sincar ya da diğer adıyla Şengal’i ele geçirmeyi stratejik olarak hedefleyen PKK, talimatında şu değerlendirmeyi yaptı:

“Şengal’de durum stratejik hale gelmiştir. Şengal, Başur’daki (Irak) siyasal sistemin nereye evrileceğini ortaya koyacaktır. Şengal’deki demokratikleşme, tüm Başur’un demokratikleşmesini sağlayacak etki gösterecektir. Şengal’in öz yönetim, demokratik özerkliğe ve öz savunmaya kavuşması önemlidir. Bu gerçekleşirse sadece Başure Kürdistan değil, Irak’ın ve bölgenin demokratikleşmesinde de önemli rol oynacaktır.”

Sincar’ın kıymeti

Talimatta görüldüğü gibi Sincar, PKK için o bölgenin olmazsa olmazıdır.

Ayrıca PKK’nın, kendi güçlerinden oluşturduğu YBŞ ve Ezidilerden DEAŞ’a karşı mücadele amacıyla yarattığı silahlı birliklerle kontrol altında tuttuğu bölgeye giriş ve çıkışları sağlayan, “sınır kapısı” özelliği taşıyan alanların olması Sincar’ı en az Afrin kadar kıymetli hale getiriyor.

Tabii bir de Kandil’in Sincar’a taşınması durumu var. Türkiye’nin İran ve Irak’la ayrı ayrı kurduğu diplomatik yakınlık sonrasında Kandil’in güvensiz alana dönmeye başlamasıyla birlikte PKK, ana karargahının bir bölümünü Sincar bölgesinde kurduğu yeni kamplara taşıdı. Böylelikle, hem Türkiye’ye Kandil’den daha yakın olmayı hedefledi hem de olası bir ani harekata karşı örgüt daha rahat hareket alanı yarattı kendisine.

Kandil - Sincar hattının en dikkat çekici ara noktası ise Mahmur Kampı. İdari açıdan Musul’a bağlı olan Mahmur ilçesindeki kamp 1992’de Birleşmiş Milletler’ce, topraklarından olan mültecilerin barınması amacıyla açıldı. Neredeyse 3. kuşağı gören Mahmur Kampı’nın büyük bölümü, kampın açılmasına ön ayak olan PKK’nın kontrolünde.

PKK’nın insan kaynağı

Daha önce, PKK’nın kontrolünden çıkarılması için bir kaç kez Türkiye’nin gündemine gelen Mahmur Kampı, şimdi yeniden gündeme geliyor. PKK, insan kaynağının büyük bölümünü kamptan sağlıyor. Kampta doğan ve 13-14 yaşına gelen mülteci çocuklar, zaman geçirilmeksizin PKK tarafından dağa çıkarılıp eğitim verilmeye başlanıyor.

Afrin harekatı sonrasındaki gelişmeleri değerlendiren üst düzey bir güvenlik yetkilisi, Kandil - Sincar - Mahmur kampı hattını bir bütün olarak görmek gerektiğini belirtti. Aynı yetkili, “Mahmur Kampı’nın ‘köyleştirilme’ durumu var. Örgütsel getto oluşturulmuş durumda. Yanısıra, Kandil’in Ortadoğu ve Suriye için devreden çıkarılması lazım” değerlendirmesini yaptı.

Zeytin Dalı örnek olacak

Afrin harekatı sonrası demişken, bir noktanın daha altını çizmek gerekiyor.

Hatırlanırsa, Afganistan’da, Irak’ta ve Balkanlar’daki NATO başta olmak üzere uluslararası güçlerin toprak kazanmak yerine bölgeye huzur getirilmesi operasyonları yürütüldü. Bu operasyonların sonuçları çok ağır oldu.

Operasyonların yapıldığı coğrafyanın alt yapısı tarumar oldu.

Binlerce sivil yaşamını yitirdi, operasyon hedefi olan ülkelerde onarılması çok zor zararlar oluştu.

Bu coğrafyaların yenilenmesi, vatanlarını terk eden insanların geriye dönüşleri yıllar sürdü.

Oysa, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin 51. maddesinin verdiği yetkiyle terörle mücadele amaçlı yaptığı Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı harekatları, geçmişteki benzer süreci yaşatmadı. Operasyon yapılan bölgelerdeki alt yapı zararları minimum düzeyde kalırken, sivil kayıplar da en az sayıda oldu.

Bölgedeki büyük aktörlerin hareket tarzları ve Türkiye ile olan ilişkileri, önümüzdeki yaz aylarının nasıl geçeceğinin en gerçekçi parametresi olacaktır.