Dünyada her yıl 20 milyona yakın insan kalp ve damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybederken, yanlış beslenme ve ağır sporun yol açtığı kalp krizlerinden ölenlerin sayısı gittikçe artıyor. Tanı ve tedavideki son gelişmelere rağmen dünyada ve ülkemizde kalp damar hastalıklarından ölüm birinci sırada yer almaya devam ediyor. Oysaki, bilimsel araştırmalar; tansiyonu, kolesterolü, kiloyu, kan şekerini düşük tutan ve sigarayı bırakanların kalp damar hastalığına yakalanma riskinin ciddi oranda düştüğünü gösteriyor.
İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Saide Aytekin, kalp-damar hastalıklarındaki risk faktörlerini sıraladı ve bilinçli sporun nasıl yapılması gerektiğini anlattı.
Toplum şişmanlıyor
Kalp hastalıklarında riski yükselten üç ana neden; sigara, yüksek kolesterol ve hipertansiyon. Çağın hastalığı haline gelen obezite ve diyabet, bir başka tehdit unsuru. Türk kadınlarının yüzde 50’sinden fazlasında görülen obezite, kalp-damar hastalıkları açısından ortaya çıkabilecek riskleri gözler önüne seriyor. Avrupa genelinde yapılan bir araştırmaya göre, Türk kadınları bu alanda başı çekiyor.
Spor yaşamın parçası
Kalp-damar hastalıklarından korunmanın en kolay yollarından biri, egzersiz yapmak. Düzenli egzersizin kalp-damar hastalıklarındaki olumlu etkisini gösteren pek çok bilimsel çalışma var. 8 bin 440 hasta üzerinde yapılan bir araştırmada, kalp krizi sonrası takibe alınan alınan hastalarda egzersizin ölüm riskini yüzde 31 oranında azalttığı görüldü.
Kilo kaybı sağlaması, kan basıncı kontrolünü kolaylaştırması, sporun kalp-damar sağlığı açısından yararlı etkileri arasında. Her ne kadar sporun faydaları saymakla bitmezse de, bu herkesin her sporu yapacağı anlamına gelmemeli. Sağlık için spor şart ancak bunu da sporu yaşamın bir parçası haline getirerek ve sağlıklı bir kalple gerçekleştirebiliriz.
Spor öncesi kontrol gerekli
Son yıllarda sportif aktiviteler sırasında beklenmedik ani ölümlere sık rastlanıyor. Bu ölümler, travmatik veya kardiyak nedenlerden kaynaklanıyor. Bilinen kalp damar rahatsızlığı olanlarda ise bu oran 7-8 kat daha fazla görülüyor. Bu risk, özellikle önceden kalp krizi geçirmiş, kalp kasılmasında yetersizlik bulunan veya ciddi ritim düzensizlikleri atlatmış hastalarda daha da sık şekilde artıyor. Genellikle kardiyak ani ölümlerin nedenlerini kalp krizi, doğuştan kalp hastalıkları ve kalp kapak hastalıkları oluşturuyor.
Spora bağlı ani ölümlerin görülme sıklığı 200 binde 1. Gençlerde sportif aktivitelerde ortaya çıkan ani ölümler erkeklerde kadınlara oranla daha fazla. Bu risk yaşla birlikte de artıyor.
Önerilen spor türleri tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklete binme, hafif tempolu koşma gibi egzersizler. Ancak rekabete dayalı, dayanıklılık isteyen sporlara başlamadan önce kontrolden geçmek gerekiyor.
Sabah saatlerine dikkat!
Sabah saatleri kalp krizi için riskli zamandır. Çünkü bu saatlerde kan akışı az, tansiyon yüksektir.
Sabahla öğle saatleri arası kalp krizi için en riskli zaman.
Hem kalp hastaları hem de sağlıklı insanlar için yürüyüşe en uygun vakit akşam saatleri. Akşam yemeğinden iki saat sonra yürüyüş için en uygun zaman.
Kalp krizi şüphesinde ne yapılmalı?
Kalp krizi şüphesi bulunan hasta hemen yatırılmalı.
Mümkünse ambulans, değilse bir araçla hastayı en hızlı şekilde hastaneye ulaştırılmalı.
Hastaya dokunup dokunmadığını sorarak bebek ya da büyük aspirini çiğnetmekte fayda var.
Eğer varsa nitrat içeren hap ya da spreyler kullanılmalı. Ancak bunların tansiyonu düşürebileceği akılda tutulmalı.
Kimler ani ölüm riski taşır?
Kalp yetersizliği olanlar
Daha önce kalp krizi geçirenler
Koroner kalp hastalığı bulunanlar
Ailede ani kalp ölümü hikayesi olanlar
Daha önce kalp durması yaşayıp hayata geri döndürülmüş kişiler
Kalp hastaları için egzersizler
Spora başlamadan önce doktorun fikri alınıp, gerekli testlerin yapılması çok önemli.
En önemli tavsiye, ağır sporlardan kaçınmak. Vücudun ağırlığını ya da dışarıdan ağırlık kullanarak yapılan sporlar tercih edilmemeli. Barfiks, şınav ve halter buna örnek verilebilir.
Spor, yemeğin üzerinden en az üç saat geçtikten sonra yapılmalı.
Sporda nabzın kontrolü önemli. Aktivite sırasında nabzın 1.5 katına çıkması kabul edilebilir. Bunu dengede tutmak için
yarım saatte bir 10 dakika arayla nabız sayısı kontrol edilerek aktiviteye devam edilmeli.
Hastalar; yürüyüş ve yüzme yapabilir, masa tenisi oynayabilir, dans edebilir. Rekabet gerektiren futbol ve halı saha maçlarıyla basketbol ve tenis müsabakalarından ise uzak durulmalı.
Yürüyüş bantlarında spor, bel ve eklem problemleri olanlar için de doğa yürüyüşleri uygun. Günde 45 dakikalık tempolu bir yürüyüş öneriliyor.
Ortaya çıkan en ufak yakınmada bile spora son verilmesi, hemen tansiyon ve nabız kontrol edilerek, doktorla temasa geçilmesi çok önemli.
YARIN: HANGİ BELİRTİ NEYİ ANLATIYOR?
