Aile ve bölge, çocuğun zihinsel gelişimini etkiliyor

Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Başaran Gençdoğan, batıda yetişen ve sosyo-ekonomik seviyesi yüksek bir çocukla Hakkari’de zor şartlarda yaşayan bir ailenin çocuğunun zihinsel gelişimleri arasında farklılar olduğunu belirterek, ”Bu gelişimi beslenme, eğitim, anne ve babanın eğitim seviyesi gibi birçok faktör etkiliyor. O yüzden farklı bölgelerdeki çocuklar bu eğitim sürecinden farklı farklı etkilenecekler” dedi.

Gençdoğan, ilkokula başlayan 66 aylık çocukların zeka gelişimlerinin 6 yaşına kadar çok hızlı geliştiğini söyledi. 66 aylık bir çocuğun zihinsel gelişiminin bilgiyi kavramadan ziyade daha çok oyun oynamaya eğilimli olduğunu belirten Gençdoğan, 6 yaşındaki bir çocuğun bilgiyi kavrama noktasında dikkatini toplama süresinin daha uzun olduğuna dikkati çekti.

Zihinsel açıdan bakıldığında çocukların 6 yaşın sonuna kadar dikkatlerinde artış görüldüğünü anlatan Gençdoğan, şöyle devam etti:

”Çocukların 5 yaşından 6 yaşına doğru dikkatlerinde daha uzun süreli bir algılayış görülüyor. Ancak bu algılayışın en üst seviyesi 6 yaştır. Bu yaşta dikkat toplamaları doruk noktasındadır. 5,5 yaş ile 6 yaş arasında bir süreç vardır. Bu süreçte dikkat farklılığı vardır. Çünkü ara bir dönem, bu gelişim hala sürüyor. 6 yaşında zihinsel gelişim en üst düzeye ulaşırken 5,5 yaşındaki bir çocuğun ders dinlemesi, derse yoğunlaşması biraz zor oluyor. 6 yaşındaki bir çocuğa yarım saatte vereceğiniz dersi 5,5 yaşındaki çocuğa bir saatte ancak verebilirsiniz. Çünkü bu yaştaki çocuğun zihin gelişimi, bilgiyi kavrama seviyesine henüz ulaşamamıştır, dikkatini veremez. Çocuk bu yaşta daha çok dramatik oyunlara yoğunlaşır. Bu yaşta çocuk büyüklük, uzunluk, kısalık, renkler gibi özellikleri birbirinden ayırırlar.”

”Çocukların zeka gelişiminde bölgeler arasında farklılık görülebilir”

Türkiye’de doğu ile batıda yetişen, sosyo-ekonomik düzeyi farklı olan çocuklar arasında zeka gelişimi noktasında büyük farklılık görülebildiğini ifade eden Gençdoğan, şunları kaydetti:

”Batıda yetişen ve sosyo-ekonomik seviyesi yüksek bir çocukla Hakkari’de zor şartlarda yaşayan bir ailenin çocuğu arasındaki zihinsel gelişim arasında farklar var. Bu gelişimi beslenme, eğitim, anne ve babanın eğitim seviyesi gibi birçok faktör etkiliyor. O yüzden farklı bölgelerdeki çocuklar bu eğitim sürecinden farklı farklı etkilenecekler. Eğitim seviyesi yüksek anne ve babaların çocukları bu eğitim sürecinde daha şanslılar. Yapılan uygulamada ilk etapta çocuklarla oyun oynanacak, ilk 3 ay oyun eğitimi var. Okuma-yazma öğrenmede zorlanacaklar. Bir de sınıf öğretmenleri bu derslere girecekler, bu da ayrı bir sorun.”

Gençdoğan, son yapılan araştırmalarda şu anki çocukların zeka seviyelerinin daha önceki kuşak çocuklarına göre 10-15 puan daha ileride olduklarına dikkati çekerek, ”5 yaşla 6 yaş çocukları bir arada okuyacaklar. Bu da çocuğun psikolojisini etkileyebilir. Bu yaştaki çocuk açısından baktığımızda objeleri kavramaya çalışırlar. Saat ve zaman kavramını çok algılayamazlar. Daha çok 6 yaşında zaman kavramaya başlar, sezebilir ancak zaman kavramını tam oturtamaz. İçinde, dışında, arkasında, önünde gibi kavramları algılarlar” dedi.

Bu yaştaki erkek çocukların daha hareketli, oyunlara eğilimli olduğunu belirten Gençdoğan, ”Bu çocukları 20 dakika sırada oturtamazsınız. Ailelerin de çocuklarını evde desteklemeleri gerekiyor, ancak öğretmenleri yardımıyla” ifadelerini kullandı.