Oyun deyip geçmeyin! oyun oynamak bir çocuğun en ciddi işidir.

Oyun ve Çocuk

Gerçek yaşamın bir parçası ve etkin bir öğrenme süreci olan oyun; genellikle boş vakitleri değerlendirmek için yapılan, bireye mutluluk veren, kural ve sınırları olan, eğlendirici bazen de öğretici faaliyetler bütünüdür. Oyun hayatın her döneminde var olan bir etkinliktir.

Hayatın her döneminde önemli bir yeri olan oyun, çocukların en temel ihtiyaçlarından biridir.Bu ihtiyaca bağlı olarak, dünyanın neresinde olursa olsun, çocuğun olduğu her yerde oyun vardır. Oyun, çocuğun hayatıdır.Çocuk, hemen her durum ve şart altında, mutlaka oynayacak bir şeyler ile oynayacak bir yer ve zaman bulur.

Haberin Devamı

Oyun; çocuğu yetişkin hayata hazırlayan en etkin yoldur. Çocuğun fiziksel, sosyal ve bilişsel yeteneklerinin gelişimine katkı sağlar. Oyun bir çocuğun zihinsel gelişiminin bir aynası olmakla birlikte bedensel ve duyusal gelişiminde de aktif bir rol oynar. Kişiliğin olumlu bir yönde gelişmesine katkı sağlar. Oyun, çocuğun insan ilişkileri, yardımlaşma, konuşma, bilgi edinme, deneyim kazanma becerilerini, psiko-motor gelişimi, duygusal ve sosyal gelişimi etkilediği gibi, zihin ve dil gelişimini de etkiler. Bazı yetişkinler ise çocukların oyununu, çocuğun eğlenmesi, oyalanması ya da başlarından savmak için iyi bir uğraş olarak görürler, oysa oyun, çocuk için ciddi bir iştir. Çocuk oynadıkça becerileri artar, yetenekleri gelişir. Çevresini, bilinmeyenleri tanır, kendisi için anlaşılır duruma getirir. Çocuğun bu temel ihtiyaçtan mahrum bırakılması ya da kısıtlanması bu gelişim alanlarının sağlıksız bir şekilde gelişmesine neden olur.

Oyun oynamak özellikle okul öncesi yaşlarda çok önemlidir. Çocuğun sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için oyun oynaması şarttır. Ev ortamında ebeveynler, okulda öğretmenler oyunu etkin bir şekilde kullanarak, çocuğun bütün gelişim alanlarına aktif katkı sağlamalıdırlar. Bunun için; anne babalar ve öğretmenler, çocuklar için uygun oyun ortamları oluşturmalı, oyun için gerekli materyalleri sunarak onlara gereken fırsatı vermeli ve oyunlarını desteklemelidirler. Ebeveynlerin, çocuklarına oyun oynama imkânı vermesi, gerekli ortamları oluşturması, oyuncakların bulunduğu yere önem vermesi ve çocuklarının oyunlarına dâhil olmaları, çocuklarının gelişimlerini daha iyi tamamlamalarına imkân sağlayacaktır.

Haberin Devamı

Çocuğun Gelişiminde Oyunun Yeri

Çocuğun duygusal ve fiziksel yönden gelişimini sağlayan en doğal ve aktif öğrenme ortamı oyun zamanıdır. Oyun, çocukların kendi kapasitelerinin ve yeteneklerinin farkına varmalarınısağlayan, sosyal, fiziksel, ruhsal ve zihinsel alanlarda gelişimlerine katkı veren önemli bir süreçtir.

Oyun, çocuğun toplumsal bir varlık olarak gelişmesinde en doğal ortam olup, kendi kişiliğini tanımasına ve kendini başkalarından ayıran özelliklerin farkına varmasına yardımcı olur. Çocuğun mutluluk ve heyecanını, taklit yeteneğini, hayal gücünü, olaylara aktif katılımını, inisiyatif alma ve karar verme becerisini, özgüvenini, iletişimini, empati kurma ve kendini tanıma kabiliyetini; hoşgörü, yardımlaşma, paylaşma, kurallara uyma, problem çözme, cinsiyetiyle özdeşim kurma, çeşitli toplumsal rolleri benimseme, kendilik değerlerini oluşturma, kendini ifade etme, sorumluluk ve risk alma, bildiklerini uygulama, yeteneklerini geliştirme, karar verme ve bunun sonuçlarına katlanma becerilerini geliştirir.

Haberin Devamı

Oyunun çocukların sosyokültürel gelişimlerindeki en önemli katkılarından biri de çocukların dil becerilerini geliştirmesidir. Oyunların başında eş seçimi için yapılan sayışmacalar ve bazı oyunların içindeki tekerlemeler çocukların diksiyonları açısından fevkalade önemlidir. Çocuklar oyunlarda duygu ve düşüncelerini rahatça ifade ederler. Çocuklar oyun sırasında kızgınlık, alınganlık, saygı, sevgi mutluluk gibi bir çok duygusal tepki sergileme imkânı bulurlar. Merak ettikleri şeyleri öğrenmelerine ve farklı beceriler kazandırır. Dikkat etme ve motive olma, çevrelerini tanıma, nesneleri öğrenme, stratejik düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirir. Oyun içinde çocuğun kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmesi, sözleri ve tekerlemeleri tekrarı, kavramve nesnelerin ifade olarak kullanılması, kelime ve dil dağarcığınıarttırarak dil gelişimine katkı sağlar.

Çocuklar oyun oynarken bedenlerinde biriken enerjiyi boşaltma imkânı bulurlar. Kas gelişimleri hızlanır ve gelişir. Oyun yolu ile yapılan etkinlikler hem el-parmak gibi küçük kasların, hem de bacak, kol gibi büyük kasların gelişimini destekler. Özellikle fizik gücü gerektiren oyunlar (koşma, atlama, tırmanma vb.) vücut sistemlerini çalıştırarak büyümeye yardımcı olur.

Zihinsel yeteneklerin uygulamada etkili olabilmesi zekâfaktörüne bağlıdır. Oyun çocuğun öğrenmesini sağlar.Öğrenme, davranışta nispeten sürekli bir değişikliğin ortaya çıkma sürecidir. Çocuk oyunda her çeşit kavramı ve nesneyi tanıyarak, kullanma özelliklerini, görevlerini öğrenir. Bu öğrenme, zihindebir bilgi birikimi ve çalışma açısından gelişmedir.Oyun çocuğunalgılama, yorumlama, değerlendirme ve karar verme gibi zihinsel yeteneklerin gelişmesini sağlar.

Çocuğun oyun yoluyla zihinsel, fiziksel, sosyal alanda gelişme göstermesi aynı zamanda psikolojisini de olumlu etkiler. Çocuk kendini daha iyi ve sevgi dolu hisseder.

Murat ATİLA

Klinik Psikolog

Kaynak: Atila,M. "Bugün Ne Oynayalım Ailece Oyunlar" İlgi Çocuk Yayınları, 2016, İstanbul