Ateşkes umudu

Türkiye ile Rusya’nın öncülüğünde 5 yılı aşkın zamandır iç savaşın sürdüğü Suriye’de, rejim güçleriyle muhalif gruplar arasında kalıcı ateşkes sağlanması ve siyasi çözüm sürecinin başlatılabilmesi konusunda önemli bir adım atıldı. Türkiye ile Rusya’nın, rejim ile muhaliflere önerilecek ateşkes planı üzerinde mutabakat sağladığı bildirildi. Gece yarısı yürürlüğe girmesi öngörülen ateşkesin sağlanması ve ülke genelinde de sürdürülebilmesi durumunda, Astana’da siyasi müzakerelerin başlatılması gündemde.
Türkiye ile Rusya arasında ilişkilerin normalleşmesi, Suriye’de siyasi çözüm bulunması amacıyla son günlerde İran’ın da katılımıyla artan diplomasi trafiği, ülkedeki iç savaşın sona erdirilmesi arayışlarında yeni bir döneme geçilmesine neden oldu. Aralık ayının ikinci haftasından itibaren Halep’te ateşkesin sağlanması için Ankara’nın yürüttüğü yoğun diplomasi atağının en önemli ayaklarından biri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki görüşme oldu. Erdoğan, ABD Başkanı Barack Obama ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’le de telefonda görüştü. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile telefon diplomasisi yürüttü.
Mutabakat sağlandı
Çıkan sorunlara rağmen Türkiye’nin çok yönlü diplomasisi ve Rusya ile işbirliği sonucu Halep’te sivillerin tahliyesi sağlandı. 20 Aralık’ta da Moskova’da Türkiye-Rusya-İran üçlü toplantısı yapıldı. Çavuşoğlu, bu süreçte Suriye Yüksek Müzakere Kurulu Başkanı Riyad Hicab ile de sürekli temas içinde oldu.
Halep’ten sonra Suriye’deki çatışma bölgelerinde rejim ile muhalif gruplar arasında genel bir ateşkes için diplomasi trafiği sürdü. Çavuşoğlu, Lavrov ve İran Dışişleri Bakanı Zarif ile de görüştü. Zarif’le görüşmede, Türkiye ve Rusya’nın öncülüğünde Suriye’de ateşkesin sağlanması ve siyasi çözüm sürecinin başlatılabilmesi konusunda önemli adım atıldı. Türkiye ile Rusya, Suriye’deki taraflara önerecekleri ateşkes planı üzerinde mutabakata vardı.
PYD masada yok
Plan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 nolu kararı çerçevesinde şekillendirildi. Karar, BMGK’da 18 Aralık 2015’te oy birliğiyle kabul edilmişti. Kararla Suriye’de acil bir ateşkesin sağlanması ve ülkede siyasi çözüme ulaşılması çağrısı yapılıyordu. DAEŞ ile El Nusra cephesi, terörist olarak görüldüğünden, Türkiye ile Rusya’nın mutabakata vardığı planın kapsamı dışında kaldı. Ateşkesin sahada uygulanması ve başarılı olması durumunda, Astana’da siyasi müzakereler başlatılacak. Müzakerelere Suriye’deki muhalif gruplar ile rejim katılacak. Müzakere sürecinde Türkiye ve Rusya, garantör ülke pozisyonunda olacak. Planda, müzakere sürecinde PYD’nin yer almaması konusunda anlaşma sağlandı.

Esad bir sonraki seçimde gidebilir

Türkiye, Rusya ve İran’ın, Suriye’nin farklı özerk yönetimlere bölünmesi ve Esad’ın sadece birkaç yıl daha yönetimde kalabilmesinin de dahil olduğu bir anlaşma taslağı üzerinde çalıştığı iddia edildi. Reuters ajansına konuşan kaynaklar, bu çerçevede Suriye lideri Beşar Esad’ın, bir sonraki seçimde istifa ederek yerini daha ılımlı bir Suriye Alevisine bırakmasının tartışıldığını bildirdi. Esad’ın görevi bırakmasından sonra kendisi ve ailesi için güvence verilmesi ve yetkilerinin kısıtlanmasının da tartışıldığını öne süren aynı kaynaklar, İran’ın bu konuda henüz ikna edilemediğini belirtiyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı’na yakınlığıyla bilinen düşünce kuruluşu Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi başkanı Andrey Kortunov, son kararın verilmesinin güç olabileceğini ancak direncin kırıldığını öne sürdü. Kurtunov, birkaç adayın adının geçtiğini de belirtti.
Kremlin yorumsuz
Öte yandan Türkiye ile Rusya’nın Suriye’de kapsamlı ateşkes konusunda uzlaşıldığına ilişkin, Kremlin tarafından resmi açıklama yapılmadı. Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov, dün Moskova’da konuya ilişkin bir soruya “Bu soruya şimdi yanıt veremem. Yeterli bilgiye sahip değilim” yanıtını verdi. Türk yetkililerle sürekli olarak iletişim halinde olduklarını belirten Peskov, Suriye’de siyasi çözüm bulunabilmesi için her seceneğin değerlendirildiğini bildirdi.