Avrupa Tahran’ı ‘ikna’yı deneyecek

ABD Başkanı Donald Trump’ın, İran ile nükleer anlaşmadan çekildiğini açıklaması sonrasında, bu anlaşmaya bağlı kalacaklarını bildiren Avrupalı taraflarda yoğun bir hareketlilik yaşanıyor. Almanya, Fransa ve İngiltere dışişleri bakanlarının, bu amaçla gelecek hafta başında İranlı yetkililerle bir araya geleceği bildiriliyor. Buna karşın, İran’ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney, nükleer anlaşma konusunda Avrupa’dan sağlam bir güvence talep etti ve aksi takdirde İran’ın da nükleer anlaşmadan çekileceği uyarısında bulundu.

Trump’ın anlaşmadan çıkacaklarını duyurmasının ardından, İran’la temaslarını artıran Almanya, Fransa ve İngiltere, iplerin kopmaması için çaba gösteriyor. Bu çerçevede, Trump’ın kararından üzüntü duyduklarını belirten Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İranlı mevkidaşı Hasan Ruhani ile dün telefonda bir görüşme yaptı. Görüşmede ABD’nin çekilmesine rağmen, 2015 nükleer anlaşmasının bütününe saygı duyduklarını tekrarlayan Macron, Fransa’nın bu anlaşmayı canlı tutma konusundaki kararlılığını iletti. Fransa Cumhurbaşkanlığı makamından yapılan açıklamada, “Fransa Cumhurbaşkanı ve İran Cumhurbaşkanı nükleer anlaşma ve bölgesel istikrar konusunda konusunda birlikte çalışacaklarını bildirmişlerdir” denildi.

Atom Ajansı: Taahhütlere uyuluyor Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Yukiya Amano, İran’ın, dünyanın en kapsamlı nükleer doğrulama programına tabi olduğunu vurgulayarak “Bugün itibarıyla UAEA, nükleer kaynaklı taahhütlerin İran tarafından uygulandığını teyit eder” ifadesini kullandı. UAEA’nın açıklamasında, Amano’nun, İran’ın nükleer programına ilişkin değerlendirmelerine yer verildi. Amano, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) talebi ve 2015 yılında UAEA Yönetim Kurulu’nun kararı üzerine, ajansın, İran’ın Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) çerçevesinde nükleer ile ilgili taahhütlerini yerine getirdiğini doğrulamaya ve denetlemeye devam ettiği bilgisini paylaştı.

‘Anlaşma ölmedi’

Anlaşmaya taraf olan ülkelerden Almanya, Fransa ve İngiltere dışişleri bakanlarının İran ile görüşecekleri bildirilirken, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da, Fransız RTL radyosuna yaptığı açıklamada, planlanan görüşmede nükleer anlaşmanın geleceğinin ele alınacağını belirtti. İran’ın anlaşmaya uyduğunu belirten Le Drian, “Anlaşma ölmedi” dedi. DW’nin haberine göre ABD’nin İran kararı, bugün Moskova’ya bir ziyarette bulunacak Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın gündeminde de önemli bir yer teşkil edecek.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Trump’ın çekilme kararına karşın, Rusya’nın, taraflarından biri olarak İran’la anlaşmaya bağlı kalacağını söyledi. Lavrov, ABD’nin çekilme kararı vermesine karşın Rusya’nın İran’la imzalanan nükleer anlaşmaya bağlı olup olmadığı sorusu karşısında, “Evet (bağlıyız)” yanıtını verdi. Rusya Dışişleri Bakanlığı da, önceki günkü açıklamasında, ABD’nin nükleer anlaşmadan çıkarak uluslararası hukuk kurallarını bir kez daha çiğneyip, birçok ülkenin görüşünün aksine hareket ettiğini vurgulamıştı.

Ortak bildiri

Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı Theresa May ve Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron da Trump’ın ülkesini İran nükleer anlaşmasından çekmesine ilişkin ortak bildiri yayımladı. Bildiride Trump’ın aldığı kararın “üzüntü ve kaygı” ile karşılandığı belirtilerek “Anlaşma ortak güvenliğimiz için önemini koruyor” denildi.

Merkel, bunun dışında yaptığı açıklamada da nükleer anlaşmaya bağlılıklarının süreceğini vurgularken, İran’ın askeri nükleer programını tamamen bırakması için Tahran ile görüşülmesi gerektiğini de sözlerine ekledi. Buna karşılık “İran’ın balistik füze programını kaygıyla karşıladıklarını” kaydeden Merkel, Tahran yönetiminin Yemen’de istikrarsızlığa yol açan bir tutum izlediğini, Suriye ve Irak’ta da “etkisinin büyük” olduğunu savundu.