Bilirkişi Kanuk Tasarısı yasalaştı! 5 bin 360 kadro açılacak

Kanunla, bilirkişilerle ilgili temel ilkeleri belirliyor. Buna göre bilirkişi, görevini dürüstlük kuralları çerçevesinde bağımsız, tarafsız ve objektif olarak yerine getirecek. Bilirkişi, raporunda uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamayacak ve hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamayacak.

Genel bilgi veya tecrübeyle ya da hakimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamayacak.

Bilirkişi, görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi ve belgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla yükümlü olacak. Bu yükümlülük, bilirkişilik görevi sona erdikten sonra da devam edecek.

Aynı konuda bir kez rapor alınması esas olacak. Ancak teknik eksiklik veya belirsizliğin giderilmesi için ek rapor istenebilecek.

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi veya bu sisteme entegre bilişim sistemleri ya da yazılımlar vasıtasıyla ulaşılabilen bilgiler veya çözülebilen sorunlar için bilirkişiye başvurulamayacak.

Bilirkişilik Danışma Kurulu kurulacak

Bu düzenlemeyle görevleri yerine getirmek üzere Bilirkişilik Danışma Kurulu kurulacak. Kurulun başkanı Adalet Bakanlığı Müsteşarı olacak.

Bilirkişilik hizmetlerinin etkin, düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Bilirkişilik Daire Başkanlığı kurulacak.

Kurul, bilirkişilik hizmetlerinin yürütülmesinde yaşanan sorunlar, Daire Başkanlığının görev alanına giren konular, Daire Başkanlığının ve bölge kurullarının yıllık faaliyetleri hakkında önerilerde bulunacak.

Her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bir bilirkişilik bölge kurulu oluşturulacak. Bilirkişilik bölge kurulları, bilirkişilik hizmetlerinin ilgili mevzuata uygun olarak yerine getirilmesini sağlayacak, bilirkişiliğe kabule ve bilirkişilerin sicile ve listeye kaydedilmesine karar verecek.

Bilirkişiliğe kabul şartları

Bilirkişilik faaliyetinde bulunacak kişilerde şu şartlar aranacak:

Affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkum olmamak.

Daha önce kendi isteği dışında bilirkişilik sicilinden çıkarılmamış olmak.

Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da sürekli olarak yasaklanmamış olmak.

Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı olmamak. Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamak. Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak. Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak.

Kanuna göre, daha önce yaptığı başvurusu mesleki olarak yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamayacak.

Bilirkişiliğe başvuru, ilgilinin yerleşim yerinin veya mesleki faaliyetlerini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ya da adli veya idari yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonuna yapılacak.

Bilirkişiler, sicile kaydolmak şartıyla yemin ederek göreve başlayacak.

Bilirkişilik sicilinden ve listesinden çıkarılma şartları

Kanunla, bilirkişilik sicilinden ve listesinden çıkarılma şartları belirleniyor.

Buna göre bilirkişiler; bilirkişiliğe kabul şartlarının kaybedilmesi veya sicile kabul tarihinde gerekli şartların bulunmadığının sonradan tespit edilmesi, bilirkişilik yapmaktan kaçınılması veya raporun belirlenen süre içinde mazeretsiz olarak verilmemesi, bilirkişilik görevi ve bu görevin gerektirdiği etik ilkelerle bağdaşmayan, güven duygusunu sarsıcı tutum ve davranışlarda bulunulması hallerinde sicilden ve listeden çıkarılacak.

Bilirkişiler, göreviyle ilgili tutum ve davranışları ile hazırladıkları raporlar konusunda bölge kurullarınca resen veya başvuru üzerine denetlenecek. Hakim veya savcılar, görevlendirdiği bilirkişinin göreviyle ilgili tutum ve davranışlarının veya hazırladığı raporun mevzuata uygun olmadığına ilişkin kanaat edinmesi durumunda, bu hususu bölge kuruluna bildirecek.

Bilirkişi raporlarının özel veya teknik bilgi yönünden içeriğine ilişkin bölge kurullarına başvuru yapılamayacak.

Bilirkişilik sicili ve listesinde kayıtlı olmadan görevlendirilenler, etik ilkelere aykırı olarak bilirkişilik faaliyetinde bulunanlar, bilirkişilik yapmaktan yasaklanabilecek.

Bölge Kurulu kararına karşı, kararın tebliğ veya ilan tarihinden itibaren 30 gün içinde kararı veren bölge kuruluna itiraz edilecek.

Huzur hakları Adalet Bakanlığınca karşılanacak

Kanunla; Danışma Kurulu, bölge kurulları ve bilim komisyonu üyelerine çalışmaları karşılığı toplantı başına yapılacak ödemelere ilişkin düzenleme yapılıyor. Kurulların ve bilim komisyonunun ihtiyaçlarına yönelik harcamalar ile ödenecek huzur hakları ve ücretleri, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacak.
Bu düzenleme uyarınca görevlendirilecek bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilecek ve bunlar hakkında Bilirkişilik Kanunu ve ilgili diğer kanun hükümleri uygulanacak. Askeri yargıdaki bilirkişi görevlendirmeleri bakımından da aynı hükümler uygulanacak.

Kanuna göre, Adli Tıp Kurumu Genel Kurulu yerine Adli Tıp Üst Kurulları kurulacak. Genel Kurulun yerine üç ayrı üst kurul kurulmak suretiyle, sistemin hızlı çalışması ve dosyaların mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılması amaçlanıyor.

Kanunla, Adli Tıp Kurumunda görev yapan ihtisas kurulu sayısı altıdan sekize çıkarılıyor.

Üç başkan yardımcısı görev yapacak
Adli tıp uzmanı olan Adli Tıp Kurumu başkan yardımcısı sayısı ikiden üçe çıkarılacak.

Adli Tıp Üst Kurulları, Adli Tıp Kurumu Başkanının başkanlığında, ilgili adli tıp ihtisas kurulları başkan ve üyelerinden oluşacak. Üst kurullarda görüşülen konular, daha önce kurum merkezinde veya taşradaki adli tıp ihtisas dairelerinde karara bağlanmış ise Adli Tıp Üst Kurulları toplantılarına kurum merkezindeki ilgili ihtisas dairesi başkanı katılacak ve konu hakkında açıklamada bulunacak.

Adli tıp uzmanlığı ve yan dal uzmanlığı eğitimi, tıpta uzmanlık mevzuatına uygun olarak Adli Tıp Kurumunca verilecek.

Adli Tıp Kurumu Başkanı, Kurumun görev alanına giren faaliyetlerle ilgili olarak, kamu kurum ve kuruluşları ile protokol yapabilecek.

Kanunla, 5 bin 360 kadro ihdas ediliyor.

Kamulaştırma davalarında taşınmaz malın bedel tespiti yapılırken, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartları da dikkate alınacak.

Adli Tıp Kurumu Eğitim ve Bilimsel Araştırma Komisyonu ile Adli Tıp Kurumu Etik Kurulu üyelerini belirleme yetkisi Adli Tıp Başkanlar Kuruluna veriliyor.

Raporlar arasındaki çelişkiler giderilecek

Adli Tıp İhtisas Kurulları ile Adli Tıp Kurumu dışındaki sağlık kuruluşlarının heyet halinde verdikleri rapor ve görüşler arasında ortaya çıkan çelişkilerin üst kurullarca giderilebilmesine imkan sağlayacak şekilde yeniden düzenleme yapılıyor. Böylece, ihtisas kurullarının yapısında bulunan klinik branşlarla, benzer şekilde uzman hekimler bulunduran sağlık kurulu raporlarının çelişkisi kabul edilerek dosyanın üst kurulda incelenmesi sağlanıyor.

Fizik İhtisas Dairesi ve Trafik İhtisas Dairesinin raporları, Adli Tıp Üst Kurullarında incelemeye alınamayacak. Bu dairelerden birinin verdiği raporlar ile diğer bilirkişi raporları arasında çelişki bulunması halinde raporlar, ilgili ihtisas dairesinin en az yedi uzmanının katılımıyla oluşan genişletilmiş uzmanlar heyetince incelenecek ve kesin karara bağlanacak.

Adli Tıp Kurumunda görev yapan ihtisas kurulu sayısının altıdan sekize çıkarılması nedeniyle, ihtisas kurullarının görevleri yeniden belirlenecek. Buna göre, yeni kurulan adli tıp yedinci ihtisas kurulunun görevi, ölümle sonuçlanmayan tıbbi uygulama hatalarına ilişkin işler, adli tıp sekizinci ihtisas kurulunun görevi ise ölümle sonuçlanan tıbbi uygulama hatalarına ilişkin işler olacak.

Adli Tıp Üst Kurulları; Adli Tıp Kurumu Başkanının başkanlığında, ilgili ihtisas kurullarının başkan ve üyeleri ile ilgili adli tıp ihtisas dairesi başkanı veya vekilinin katılımı ile toplanacak. Kararlar çoğunlukla alınacak.

Adli Tıp Üst Kurulları ve ihtisas kurulları, ilgili kişileri gerektiğinde muayeneye çağırabilecek, dinleyebilecek ve her türlü tetkiki yaptırabilecek.

Adli Tıp Kurumunda, mesai saatleri dışında veya resmi tatil günlerinde ölü muayenesi veya otopsi işlemine katılan personele, tavan ek ödeme oranlarının yüzde 20'sine kadar ek ödeme yapılacak.

Adli Tıp Kurumu bünyesinde kurulacak ihtisas kurulları ile üst kurullar, 1 Eylül 2017 tarihinde göreve başlayacak.

Kamulaştırma davalarında taşınmaz malın bedel tespiti yapılırken, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartları da dikkate alınacak.

Kamulaştırma davalarında görevlendirilen bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından hazırlanan listelerden seçilecek.

Bilirkişi kurulunun üye sayısı, 5 kişiden 3 kişiye düşecek. Bilirkişilerden biri taşınmaz geliştirme konusunda yüksek lisans veya doktora yapmış uzmanlar ya da Sermaye Piyasası Kanununa göre yetkilendirilen gayrimenkul değerleme uzmanları arasından seçilecek.

Bilirkişilerin uzmanlık alanları, kamulaştırılacak taşınmazın niteliği göz önüne alınarak belirlenecek.

Bilirkişi kurulu, taşınmaz malın değerini yasal kriterlere göre tayin ve takdir ederek, gerekçeli raporunu 15 gün içinde mahkemeye verecek. Bilirkişilerce yapılan değer tespitinde, idare tarafından belgelerin mahkemeye verildiği gün esas tutulacak.

Kamulaştırma işlemi tesis edilmeden yapılan fiili ve hukuki el atmalarla ilgili açılacak bedel tespiti ile tam yargı davalarında da Kamulaştırma Kanununda düzenlenen bilirkişiliğe ilişkin hükümler uygulanacak.

Başka uzmanlığı olmayan hukukçular bilirkişi olamayacak

Gerçeğe aykırı bilirkişilik yapanlara öngörülen 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası, 3 yıldan 7 yıla çıkarılacak.

Genel bilgi, tecrübeyle veya hakimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözünlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamayacak. Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu belgelendirmedikçe, bilirkişi olarak görevlendirilemeyecek.

Bilirkişiler, bilirkişilik bölge kurulu tarafından hazırlanan listede yer alan kişiler arasından seçilecek. Listede bilgisine başvurulacak bilirkişi bulunmaması halinde, diğer bölge kurullarının listelerinden, burada da bulunmaması halinde şartları taşımaları kaydıyla, bu listelerin dışından bilirkişi görevlendirilebilecek.

Ceza yargılamalarında süresi içinde raporunu vermeyen bilirkişiye, hukuki ve cezai sorumluluğuna ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, ücret ve masraf adı altında hiçbir ödeme yapılmamasına karar verilebilecek. Söz konusu bilirkişi hakkında, gerekçesi gösterilerek gerekli yaptırımların uygulanması bilirkişilik bölge kurulundan talep edilecek.

Ceza yargılamalarında bilirkişi, raporunda ve sözlü açıklamaları sırasında çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamayacak, hakim tarafından yapılması gereken hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamayacak.
Bilirkişiye, sarf ettiği emek ve mesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri ödenecek. Bu ücret ve giderler belirlenirken, Adalet Bakanlığının her yıl güncellenen tarifesi esas alınacak.

Geçiş hükümleri
Düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren en geç bir ay içinde Danışma Kurulu ve bölge kurullarının üyeleri, ilgili kurum veya kurullar tarafından seçilecek.

Danışma Kurulunun ilk toplantı tarihi, üyelerin üç yıllık görev süresinin başlangıcı olarak kabul edilecek.

Düzenlemenin uygulanmasına ilişkin yönetmelikler, yayımı tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde yürürlüğe konulacak ve bu yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 6 ay içinde bilirkişilik sicili ve listeleri oluşturulacak.
Daha sonra sicil ve listelere uygun bilirkişi görevlendirilmesini sağlamak amacıyla Adalet Bakanlığı tarafından bir ilan yapılacak. Bu ilan yapılıncaya kadar mevcut bilirkişi listelerine göre bilirkişi görevlendirilmesine devam edilecek.

Tasarının yasalaşmasının ardından TBMM Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı, 8 Kasım Salı günü saat 15.00'de toplanmak üzere birleşimi kapattı.