BÖBREK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI-8 SORUDA BÖBREK NAKLİ

Son dönem böbrek yetmezliği hastalığı olanların sağlıklarına kavuşabilmeleri için tek çareleri var, böbrek nakli! Nakledilen böbrek, hastanın tıpkı kendi böbreği gibi çalışmaya başlıyor. Böbrek nakli olmayı bekleyen hastalarda tedavi şekliyse diyaliz. Türkiye’de binlerce kişi böbrek nakli için bekliyor. Ülkemizde 60 bin kişinin böbrek nakline ihtiyacı var. Bu sayının 2016 yılında 100 bine ulaşacağı tahmin ediliyor. Ancak ülkemizde yılda üç bine yakın nakil gerçekleştiriliyor.
Acıbadem Bursa Hastanesi Böbrek Nakli Merkezi Sorumlusu Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Oktay, böbrek nakliyle ilgili en çok merak edilen soruları yanıtladı.

1-Kronik böbrek yetmezliği nasıl tedavi ediliyor?
Hastanın böbrek fonksiyonları ‘Klirens’le ölçülüyor. Normal sınırlar 90-135 arasında oluyor. 30-90 ml./dak. arası kompanse kronik böbrek yetmezliği, 30 ml./dak’nın altıysa dekompanse kronik böbrek yetmezliği şeklinde tanımlanıyor. Klirens 10 ml./dak’nın altına indiğinde, tedavi uygulanmazsa üremik koma gelişiyor. Bundan sakınmak için ‘böbrek yerine koyma tedavisi’ şart oluyor. Bu tedavi iki şekilde yapılıyor. Böbrek nakli ve suni böbrek (diyaliz) tedavisi.

2-Diyaliz tedavisi nasıl uygulanıyor?Suni böbrek tedavisi damar veya karın zarı yoluyla yapılıyor. Ancak diyaliz tedavileri, böbreğin tüm fonksiyonlarını yerine getiremiyor. Sadece üre ve bir kısım zararlı maddeleri süzüyor. Hemodiyalizde haftanın üç günü dörder saatlik seanslarla, bir makine yardımıyla kan filtreleniyor. Bu süreçte hastanın tedaviye uyumu çok önemli. Aksi takdirde beş yıllık sürede ölüm riski yüzde 50 gibi yüksek bir rakama ulaşıyor.

3-Sizce diyaliz tedavisi mi organ nakli mi?
Kronik böbrek yetmezliği tedavisinde diyaliz ancak hastanın yaşamasını sağlayacak asgari tedavi sunuyor. Böbrek fonksiyonlarının tamamını karşılayamıyor. Hasta bir merkeze bağlı olarak yaşamını sürdürmek zorunda kalıyor. Tam iyilik hali olmuyor. Böbrek naklindeyse tam iyilik hali oluşuyor. Hastanın ömrü uzuyor.

4-Böbrek nakli ne zaman yapılmalı?Kronik böbrek yetmezliğinde mümkünse diyaliz başlamadan böbrek nakli yapılmalı. Bu aşamada yapılabilirse, böbrek naklinin başarı oranı yükseliyor. Ancak malesef hasta bilgilendirilmesi eksiği ve organ azlığı nedeniyle, nakil gecikiyor.

5-Kimler verici olabiliyor?Dördüncü dereceye kadar akraba olanlar ve eşler, canlı böbrek vericisi olabiliyor. Verici havuzunu artırabilmek için son zamanlarda çapraz vericiler ve emosyonel (eski dost, arkadaş) vericilerle de böbrek nakli yapılıyor.

6-Nakil için en uygun böbrek nasıl seçiliyor?
Nakil için damarlarının uzunluğu nedeniyle öncelikle sol böbrek seçiliyor. Bununla birlikte iki böbrek arasında çalışma açısından yüzde 10’dan fazla bir fark varsa veya sol böbrekte çok fazla sayıda damar mevcutsa sağ böbrek tercih ediliyor. Bu seçime karar verebilmek için kontraslı bilgisayarlı tomografi ve böbrek sintigrafisi yapılıyor.

7-Böbrek naklinin canlı vericiden alınan böbrekle yapılmasının avantajları neler?Ülkemizde böbrek nakli, batı ülkelerinin tersine, yüzde 85 oranında canlı verici kaynaklı yapılıyor. Bunun nedeni, kadavra organ bağışının az olması. Batı ülkelerinde milyon nüfus başına 15-25 bağış yapılırken, ülkemizde bu rakam yüzde 4. Oysa böbrek naklinde çözüm kadavra vericilerle olmalı. Bir ölüden iki böbre, iki ayrı kişiye takılabiliyor. Bununla birlikte, oksijensiz kaldığı sürenin uzunluğu bazen sorun oluşturabiliyor. Canlı verici böbreğinde, vericinin daha iyi hazırlanabilmesi, oksijensiz dönemin kısalığı, planlama yapılabilmesi, daha iyi doku uyumu sağlanabilmesi gibi nedenlerle başarı oranı biraz daha yüksek oluyor.

8-Böbrek nakli neden laparoskopik yöntemle yapılıyor?
Laparoskopik cerrahi, daha küçük kesi, buna bağlı daha az ağrı, daha iyi kozmetik görünüm, kasların kesilmemesine bağlı kas gücünü koruyabilme, işine veya günlük yaşamına daha çabuk dönebilme gibi avantajlara sahip.
Yaralar küçük olduğundan enfeksiyon oluşma riski çok az. Bu önemli avantajları nedeniyle canlı böbrek vericisi operasyonunu laparoskopik yöntemle yapıyoruz.

60Türkiye’de böbrek nakline ihtiyaç duyan hasta sayısı. (bin)