ÇAPRAZ NAKiL ARTTIKÇA BEKLEME LiSTELERİ AZALACAK

'Takas nakil' veya 'böbrek kardeşliği' olarak da adlandırılan çapraz nakilde, aileyle doku uyumu olmayan hasta, başka bir hastayla uyum sağlayarak operasyon geçiriyor. Kısacası birbirlerini daha önce hiç görmemiş kişiler bu sayede akraba oluyor, daha da önemlisi birbirlerinin hayatlarını kurtarıyor. Türkiye’de son 8-10 yılda yapılmaya başlanan ve operasyon sayısı hızla artan çapraz nakilde Avrupa’da en çok vakaya sahip ülkelerden biri haline geldik.
"Çapraz nakille böbrek bekleyen hasta çiftler doku ve kan uyumu gerçekleştiği sürece birbirlerine böbreklerini (böbrek kardeşliği) vererek bekleme listesinden en kısa sürede çıkıp sağlıklarına kavuşuyor" diyen Medicana Bahçelievler Hastanesi Organ Nakli Sorumlu Hekimi Prof. Dr. Hasan Taşçı, çapraz nakille ilgili sorularımızı yanıtladı.

Çapraz nakil nedir?
Ülkemizde 50 binden fazla diyaliz hastası böbrek nakli için bekliyor. Ne yazık ki bu hastaların yüzde 3-4 kadarına böbrek nakli yapılabiliyor. Bu hastalar içinde, yakınları böbrek vermek istediği halde kan grubu uyumsuzluğu olduğu için nakil yapılamayan birçok insan var.
Bazı böbrek hastaları vericileri olmasına rağmen kan ve doku uyuşmazlığı nedeniyle kendi vericilerinden böbrek alamıyor. Aynı durumdaki iki çift arasında birinin vericisinden diğerinin alıcısına böbrek nakli yapılmasına çapraz nakil deniyor.
Alıcı ve verici arasında kan grubu uyumu olmaması sorununu, çapraz nakil yöntemiyle aşılıyor. Bu durumda mesela A kan grubuna sahip alıcı ve B grubuna sahip vericisi olan bir çift ile B grubu alıcı ve A grubu vericisi olan çift arasında verici değişimi yapılabiliyor. Her iki çiftin operasyonu, alıcı ve vericilerin ameliyathaneye aynı anda kabulüyle gerçekleşiyor.
Çapraz nakil yöntemi sadece kan grubu uyumsuzluğunu çözmek için değil aynı zamanda ‘cross tetkiki’ olumsuz çıkan çiftlerin nakil olmasını sağlamak için de önemli bir avantaj sağlıyor.

Nasıl uygulanıyor?
Kan grubu uyumunu dikkate aldığımızda alıcı ve verici A ile B grubu olduğunda iyi bir uyum yakalanıyor. Yani böbrek kardeşliği gerçekleşiyor. Bu kardeşlik, kan grubu uyumu 0 olan alıcılarda maalesef aynı şekilde yapılamıyor. Örneğin alıcısı 0, vericisi B grubu olan çiftle, alıcısı B, vericisi 0 grubu olan çifti düşünürsek; 0 grubu verici kendi yakını olan B grubu alıcıya rahatlıkla böbreğini verebilecekken tanımadığı 0 grubu alıcıya böbreğini verebiliyor. Bu durum ilk başta zor gibi görünse de ‘cross tetkiki’ olumsuz çıkan çiftler arasında böyle bir değişimi tercih edebilecek kişiler olabiliyor.

Çapraz nakilin dünyadaki uygulamaları nasıl?
Çapraz böbrek nakli, dünyada ilk defa Kore'de uygulanmaya başlandı. Onu, İskandinav ülkeleri, ABD, Kanada ve Belçika takip etti.
Ülkemizde de 2000'li yıllardan beri çapraz nakil yapılıyor. Bu yöntemin hızla artırılması, ekiplerin çoğalması ülkemizdeki böbrek bekleme listelerinin kısalması anlamına geliyor.

Çapraz nakil hangi durumlarda uygulanmaz?
Alıcı ve verici çiftlerin 18 yaşından küçük olması ve herhangi kalıcı bir hastalığı ya da kanser gibi bir rahatsızlığı varsa uygulanmaz.

Çapraz nakil için kaç hastanız bekliyor?
Şu anda ayrı kan grubuna sahip, çapraz nakil bekleyen beş çift hastamız var.

Çapraz nakilde en önemli kriter kan grubu uyumu
A, B, 0 kan grubu tablosuna uyan çiftler arasında çapraz böbrek nakli uygulanabiliyor. A, B, 0 kan grubu uyum tablosunda; AB grubu organı 0, A, B, AB kan gruplarından alır. A grubu ise 0 ve A kan gruplarından alır. B grubu, 0 ve B kan gruplarından alır. 0 kan grubu 0 ve A2 alt kan grubu olan hastalardan böbrek alır.

YARIN: çocuklarda organ nakli