ÇÖLYAKLA YAŞAM - GLUTENSiZ HAYAT

Çölyakla Yaşam Derneği Başkanı Oya Özden, çölyak tedavisi ve glutensiz diyetle ilgili sorularımızı yanıtladı. n Çölyak nasıl tedavi ediliyor? Teşhis konduktan sonra bunu bir hastalık değil, yaşam biçimi olarak ele almak gerekir. Çünkü ömür boyu glutensiz diyete uymak lazım. Teşhis alanlar; buğday, arpa, yulaf ve çavdar tüketimini kesmeli. Mısır ve pirinç bunların yerine kullanılabilir. Glutenin birçok besinde katkı maddesi olarak bulunabileceği de unutulmamalı. Örneğin içerisine ekmek kırıntısı konmuş bir köfte çölyaklı kişi için uygun değil. Konuya iyi tarafından bakarsak glutensiz beslenen kişiler, daha sağlıklı seçimler yapar.

Teşhis aşamasında nasıl bir klinik tablo karşımıza çıkıyor?
Hastalığın klinik bulguları çok geniş bir yelpazede seyrediyor. İshal, en önemli klinik bulgu. Dışkı açık renk, pis kokulu, parlak, yağlıdır. Ayrıca karın ağrısı ve şişliği, kansızlık, raşitizm, büyümede gerileme, boy kısalığı görülür. İshal sonucu kalsiyum, fosfor, magnezyum, çinko, albümin, kolesterol ve karoten düzeyleri düşebilir. Demir eksikliği anemisi, folik asit eksikliği ve ince bağırsağın son kısmının tutulmasıyla B12 eksikliği saptanabilir.
Kalsiyum ve D vitamini emiliminin bozulmasına bağlı olarak osteopenik kemik hastalığı gelişebilir. Bu hastalarda sütün içinde bulunan laktoza tahammülsüzlük ortaya çıkabilir. Bu durum, diyetten sonra düzelir. Hastalar
hiç ishal olmadan sadece kusma, büyüme ve gelişme bozukluğu, kansızlık, karaciğer
hastalığı, ergenliğin gecikmesi, kabızlık
belirtileriyle de hastaneye başvurabilir.

Ailesinde çölyaklı bulunan ama hastalığa dair belirti göstermeyen kişiler ne yapmalı?
Çölyaklıların birinci dereceden akrabalarının da gerekli taramaları yaptırmaları gerekir. Tipik çölyak hastalarının yanı sıra ‘sessiz’ ve ‘latent’ dediğimiz grubun klinik bulguları yok ama bu şahısların hastalığa genetik eğilimleri var. Hiçbir belirti vermeyen kişiler de çölyak teşhisi alabilir. Bu belirti vermeyen grubun da glutensiz diyete uyması gerekir.

Çölyak tedavi edilmezse ne olur?
Lenfoma, bağırsak kanseri gibi daha ciddi hastalıklara dönüşebilir. Kalp sağlığı açısından da zararı var. Saydığımız belirtiler ışığında çölyaklı olabileceğinden şüphelenen kişiler, gastroentoloji uzmanlarına başvurarak gerekli tetkikleri yaptırmalı.

Türkiye’de çölyak görülme sıklığı nedir?
Hastalık o kadar az tanınıyor ki, ülkemizde olduğu tahmin edilen çölyaklı hasta sayısıyla hastalığı teşhis edilmiş kişi sayısı arasında uçurum var. İstatistiklere göre, hastaların yüzde 90’ı çölyaklı olduğunu bilmiyor.
Bu yüzden giderek bedeni güçsüzleşen,
yaşam kalitesi düşen bu kişileri bilinçlendirebilmek ve onlara nasıl sağlıklı kalacaklarını öğretebilmek çok önemli.
Prof. Dr. Buket Dalgıç ve arkadaşları tarafından Ağustos 2011 tarihinde yapılan araştırmaya göre, 20 bin 910 sağlıklı okul çocuğu tarandığında, hastalığın görülme sıklığı 1/212 olarak kaydedildi. Çocukların akrabalarında biyopsiyle kanıtlanmış çölyak sıklığı, yüzde 1.4. Buna göre diyabetli çocuklarda çölyak sıklığının, sağlıklı çocuklara göre yüksek oranda olduğu ortaya çıktı. Genel görülme sıklığı, 1/150 olarak kabul edilir.

“ÜNLÜ iSiMLER DE DiYET YAPIYOR”

Türkiye’de Çölyaklı olduğunu duyduğumuz ünlü isimler var. Ancak çalışmalarımız için bu zamana kadar kendilerinden destek istemedik. Etkinliklerimize katılırlarsa ve kendi hikayelerini paylaşırlarsa kamuoyunun dikkatini çekebilmek için bize büyük
katkı yapmış olurlar.
Son zamanda dikkat çeken bir başka konu, glutensiz diyetin trend haline gelmiş olması. Ülkemizden de ünlü oyuncu-ların glutensiz beslenerek diyet yaptığını duyuyoruz. Gwyneth Paltrow, Rachel Weisz ve Victoria Beckham gibi tanınmış yıldızların isimleri glutensiz diyetle anılıyor. Ancak glutensiz diyetin zayıflama diyeti olmadığını vurgulamak gerekir. Siz salata ve ızgara et yerseniz, bu sağlıklı bir beslenme olur ama sadece glutensiz bisküvi yerseniz içerisindeki nişasta ve şekerin fazla olması sebebiyle zamanla şeker hastalığı ortaya çıkabilir.