Birinci yılda normal bebeğin gelişimi
Çok yakında bebeklerini kucağına almaya hazırlanan ya da çiçeği burnunda anne-babalar için ilk bir yılda çocuğun nasıl bir gelişim gösterdiğini derledik
Hakan’ın çocuğu oluyor. Yeğenim Hakan Öney benim oğlum gibidir. Ebru ile evlendi. Bu yazıyı kaleme aldığım sırada da Prof. Dr. Rıza Madazlı, Florance Nightingale Gayrettepe Hastanesi’nde Ebru’nun doğumunu yaptırıyor ve Kerem Hasan dünyaya geliyor. Hep mutlu olsun, mutlu etsin.
Geçen hafta Çocuk Nöroloğu Prof. Dr. Nur Aydınlı’ya yeni doğan çocukların ilk bir yıl içinde nasıl bir gelişim göstermeleri beklendiğini sordum. Nur Hoca da, Çocuk Gelişim Uzmanı Emine Eraslan ile aşağıdaki yazıyı hazırladı, Ebru’ya ve onun gibi yeni doğum yapanlara yardımcı olur ümidi ile aynen aktarıyorum:
Bebek hangi ayda neler yapabilir?
0 - 1 aylık
Yenidoğan bebek günde 17 - 20 saat uyur, 1 - 4 saat ağlar, 2 - 3 saat uyanık ve sakindir. İnsan yüzüne bakar, kişilerle kısa süreli ilgilenir, kucağa alındığında susar, hareket eden kişiyi gözleriyle izler, annesini tanır. Başını sağa, sola çevirebilir.
2 aylık
Bir buçuk ayda bilinçli sosyal gülme başlar, kendisiyle konuşulduğunda güler, kırmızı ponponu izler, eline bir şey verildiğinde tutar, konuşulduğunda ses çıkarır.
Sessiz bir nesneyi takip etme, kendi ellerini seyretme başlar, zaman zaman ayaklarını kaldırır seyreder. Sesli gülmeleri vardır. Nesnenin üzeri örtüldüğü zaman ortadan kayıp olmadığını kavrar. Dudak hareketi ile sesler arasında bağlantı kurar. Mimikler ve sesler ile iletişim kurar. Başını iyi tutar.
4 aylık
Arkadan seslenildiğinde sesi arar. Uzanıp alma başlar. Aynadaki görüntüsüne bakar. Önüne konan kuru üzüm büyüklüğündeki bir nesneyi bile fark edip izler. Sevecen ve öfkeli seslere farklı tepki verir. Coşkuyu, üzüntüyü ve şaşkınlığı mimiklerle gösterebilir. Bir taraftan diğer tarafa dönebilir.
5 aylık Aynadaki görüntüsüne güler. Bilinçli ve isteyerek uzanıp alma artık çok netleşir. Tek heceler çıkartır. Tıkırtı ve fısıltı sesine bile dönüp bakar. Düşen sesli nesneyi arar, arkasından bakar. Eline verileni ağzına götürür.
6 aylık
Düşen sessiz nesneyi arar. İki elle birden iki ayrı nesneye uzanıp alma çok netleşir. Heceler artar, hece tekrarı başlar. Aynadaki görüntüsü ile oynar. Neşeli ve öfkeli sesleri uygun yüz ifadesiyle bağdaştırmaya başlar. Yüzükoyun durumda ellerinin üstüne kalkabilir, yatar durumdan oturur duruma geçebilir.
7 aylık
Ses taklidi başlar. Hece tekrarı netleşir. Artık eline verilen her şeyi ağzına götürür. İri resimli kitaptaki resimlere bakar. Kitabın sayfalarını çevirir. Oyuncağı elden ele geçirme başlar. Kendi adını duyunca tepki verir.
8 aylık
Elleri ile tuttuğu iki nesneyi birbirine vurur. İki parmak ile yakalama nettir. İsteklerini ağlamadan belirtir. Örneğin, susadıysa bardağı gördüğünde heyecanlanır, gösterir. Heceleyerek konuşur. Ses ve mimik taklitleri netleşir. Örneğin öksürme, horlama taklitlerini yapabilir. Bardağı kulpundan tutar. Oyuncak arabasını iter. Elini deliklere sokar. Kutunun kapağını kapatır. Baş - baş, bay - bay yapar. Fış fış kayıkçı gibi oyunlar öğretilirse öğrenir ve oynar. Tanımadığı insanlara farklı davranır.
9 aylık
Gündüzleri normal bardak ile su içmeye geçilmelidir. Kendi başına içemez ama denemeye başlar. Oyuncak kovasındaki şekilleri çıkartabilir. Gizlenmiş oyuncağı arar. Alışık olmadığı durumlarda nasıl tepki vereceğini anlamak için güvendiği kişinin mimiklerine bakar. Tutunarak ayağa kalkabilir, ayakta durabilir.
10 aylık
Bilinçli kelimeler başlar (baba, mama, anne, vb). Şekil tahtasına basit şekilleri yerleştirir. Kâğıt ve kalemi kullanma başlar. Çok ilkeldir ancak izin verilmelidir çünkü el - göz uyumu için önemli bir dönemdir. Basit emirlere tepki verir. Saklama oyunlarını sever.
11 aylık
Karşılıklı top oynama, ev işi taklidi başlar. Oyuncaklarını oyuncak kovasına koyar, toplar. Bilinçli kelimeleri çoğalır. Kelimeleri taklit eder. Ters çevrilmiş bardağın altındaki oyuncağı bulur. İşaret parmağı ile gösterme başlar. Resimlere bakar. Kesin komutlar verildiğinde yaptığı davranışı keser, yasakları anlar. Yetişkinlerle beraber kitaba bakar. Taklit yolu ile nesneleri uygun deliklere yerleştirir. Bardaktan yardım ile su içebilir. Şişe, kutu, vs. kapaklarını takmayı öğrenir. Televizyonun uzaktan kumandasını eline alıp, açıp kapatıyormuş gibi yapar. Sevdiği oyuncak elinden alınınca itiraz eder.
12 aylık
Kısa emir cümlelerini anlar. Sizin yaptığınız ev işlerini taklit eder. Karşılıklı oturduğu-nuzda sizinle top oyunu oynar. Görmesi yetişkinlerle eşit düzeydedir. Bir nesnenin adı söylendiğinde onun ne olduğunu anlar. Anlaşılır net sözcükler başlar, yaklaşık beş sözcüğü vardır. Taklit yoluyla göz kırpmak gibi yeni davranışları öğrenir. Güvendiği kişilere güler ve kucaklar. İnatçı davranış-ları başlar. Bağımsız ayakta durabilir, yardımsız yürüyebilir.