GIDA ZEHİRLENMESİ ÖLÜMCÜL OLABİLİR
Gıda zehirlenmesi, genellikle hafif geçirilmekle birlikte ölümcül hale de gelebilen yaygın bir hastalıktır. Kişi, bakteriler veya toksinlerle bozulmuş yiyecek ya da içecekleri tükettiğinde, zehirlenme meydana gelir. Bir gıdanın bozulmuş olduğunu söylemek zordur. Çünkü görüntü, koku ve tatta herhangi bir değişiklik meydana gelmemiş olabilir.
Bazı zehirlenmelerde belirtiler 30-60 dakika içinde görülürken, çoğunda şikayetle 12-48 saat içinde ortaya çıkar. Hafif seyirli ve kısa sürelidir ama kişiyle ilgili bazı faktörler hastalığın daha ağır seyretmesine hatta ölümcül olmasına yol açabilir. Genelde kusma ve ishalle seyreder. Bebekler, çocuklar, gebeler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar zehirlenmeye
daha yatkındır.
Farklı türleri var
Besin zehirlenmeleri içinde en sık görüleni, stafilokok bakterilerinin yol açtığı türdür. Et, süt ve süt ürünleri, salata tüketimi sonrası ortaya çıkar. Besinler alındıktan 2-3 saat sonra şikayetler görülür, kusma vardır ve hastaların bir kısmında ishal meydana gelir. Vücut zehiri çabuk bir şekilde atmaya çalışır. Ağır seyreden bir zehirlenme değildir. Birkaç gün içinde hasta normale döner.
Bir başka besin zehirlenmesi ise shigella bakterilerinin yol açtığı; et, süt, salata gibi besinlerin tüketilmesiyle gelişir. Ortaya çıkma süresi 1-2 günü bulur. Bulantı, kusma, ateş ve kramp şeklinde karın ağrılarının yanı sıra ishalde kan görülür. Hastalığın geçmesi, zehirlenmenin birkaç gün sonrasından, 1-2 haftaya kadar devam edebilir. Salmonella bakterisinin yol açtığı zehirlenme de bunun gibi belirtilerle kendini belli eder ve 3-4 gün içinde geçer.
En ciddi ve ölümcül olan besin zehirlenmesi ise clostridium botilinum bakterisinin yol açtığıdır. Çünkü bakteriler içinde en öldürücü ve etkili zehire sahip olanıdır. . Hatta bu zehirin birkaç kilogramıyla dünyadaki bütün insanların ölebileceği bildirilmiştir. Havasız ortamlarda üremeyi sevdiği için konservelerde en çok görülen bakterilerdendir. Bunun dışında et, meyve ve sebze gibi birçok besinde bulunabilir. Etkisi 2-3 güne kadar ortaya çıkar. Sinir sistemini felç eder ve öldürür.
Ne zaman doktora gitmeli?
Kanlı ishaliniz varsa, ishalle birlikte boyun sertliği, şiddetli baş ağrısı veya ateş varsa, zehirlenme belirtileriniz iki günden fazla devam ediyorsa hemen bir hekime başvurun. Hastaneye kaldırıldıysanız doktor tansiyon, nabız, solunum hızı ve sıcaklık da dahil olmak üzere sizi fizik muayeneden geçirir. Ne kadar sıvı kaybına uğradığınız değerlendirilir ve karın bölgeniz muayene edilebilir. Birkaç kişi aynı yiyecek ve içecekleri tüketmiş, aynı belirtileri gösteriyorsa, tanı koymak daha kolaydır. Sizden dışkı veya kusmuk örneği alınarak kan ya da mukus içerip içermediğine bakılabilir. Örnek daha sonra gıda zehirlenmesinin nedeninin tam olarak anlaşılabilmesi için ileri tetkike gönderilir.
Gıda zehirlenmesi vakalarının çoğu doktora gitmeden birkaç gün içinde geçer. Bazen belirli bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik verilebilir. İyileşme zamanı enfeksiyon türüne, yaşınıza, sağlık durumunuza ve başka bir hastalığınızın olup olmamasına bağlıdır.
Korunmak için tavsiyeler
Besinleri güvenilir yerlerden satın alın. Her türlü gıda maddesini satın alırken, etiket okunmalı, üretim ve son kullanma tarihi, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndan üretim izni olup olmadığı ve saklama koşullarına dikkat edilmeli.
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri kesinlikle kullanılmamalı.
Kırık, çatlak, dışı kirlenmiş yumurta satın alınmamalı, yumurtalar kullanılmadan hemen önce mutlaka yıkanmalı.
Konserve satın alırken, alt ve üst kapakları şişkin, kutusu hasar görmüş, kapağı gevşemiş ve son kullanma tarihi geçmiş olanlardan uzak durulmalı.
İçme sularının güvenilir kaynaklardan satın alınmasına özen gösterilmeli.
Özellikle yazın dışarıda ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalı.
Yiyecekler satın alındıktan sonra açıkta ve oda sıcaklığında bırakılmamalı, tüketilene kadar buzdolabında muhafaza edilmeli.
Çiğ besinlerle pişmiş yiyecekler birbirine temas etmeyecek şekilde saklanmalı.
Sebze ve meyveler iyice yıkanmalı.
Yemekler günlük olarak hazırlanmalı, artan yemekler sadece bir kez ısıtılmalı.
Kolay bozulabilen besinler uygun süre ve sıcaklıkta pişirilmeli.
Pişmiş yemekler oda sıcaklığında bir saatten fazla bekletilmemeli.
En yaygın belirtiler
Mide ve bağırsak enflamasyonundan kaynaklanan kusma, karın ağrısı ve ishal
Sebebe bağlı olarak ateş ve üşüme
Kanlı dışkılama
Kas ağrıları
Halsizlik ve bitkinlik
Pişirme kuralları önemli
Besin zehirlenmesi yapan mikroorganizmalar bakterilerdir. Bunlar, en iyi oda ısısında çoğalır. Yiyecekler hazırlanırken, yüksek derecede ve homojen bir şekilde pişirilmeleri gerekir. Homojen, kızartma yapmak yerine fırın ve düdüklü tencerelerin kullanılması anlamına gelir. Bu bakteriler yüksek sıcaklarda ölebileceği gibi düşük sıcaklıklarda çoğalmalarını gerçekleştiremez ve zehirlenmeye yol açmazlar. Dört derecenin altındaki sıcaklıklarda besinleri saklayarak ve gerekirse derin dondurucuda tutarak, bakteri üremesini engelleyebilirsiniz.