Tiroid hormonlarının yetersiz salgılanması sonucunda gelişen klinik tabloya hipotiroidi adı verilir. Tiroid hormonu yetersizliği, değişik derecelerde olabilir. ‘Subklinik hipotiroidi’den, ‘ağır hipotiroidi’ye kadar farklı klinik şekillerde kendisini gösterebilir. Tiroid hormonu yetersizliğinin başlıca nedeni, otoimmün bir hastalık olan Hashimoto tiroidit’tir.
Hipotiroidi; iyot eksikliği, tiroid bezi cerrahisi sonrası ve tiroid bezinin radyoaktif iyotla ablasyonu sonrasında da gelişebilir. Bezin cerrahi olarak tümüyle alınmasıyla mutlak hipotiroidi ortaya çıkarken, kısmen alınması sonrası meydana gelen hafif hipotiroidi, bez kalıntılarının artmış TSH ile uyarımı sonucu birkaç ay içinde düzelir.
Yüzde 95’i kadınlarda!
Hashimoto hastalığı, tiroid iltihabının bir çeşidi olarak tanımlanabilir. İltihap denildiğinde akla mikroplar ve mikroorganizmalar gelir. Fakat tiroiditte mikroplar veya mikroorganizmalar değil, tiroid bezinin kendi kendine yok olması söz konusudur.
Vücuttaki yabancı maddelere karşı mücadele eden antikorlar, tiroid bezini yabancı bir madde gibi görür ve tahrip etmeye çalışır. Böylece tiroid hormonları çok fazla salgılanmaya başlar, ardından tiroid bezinin çalışma fonksiyonu tamamen bozulur ve hipotiroidi ortaya çıkar. Ayrıca hashimoto hastalığı genetik geçişli olabilir ve diğer fertlerde ve çocuklarında da hastalık görülebilir. Hashimoto hastalarının yüzde 95’i kadındır. Tüm yaşlarda ortaya çıksa da 30-50 yaş arasında sıktır. Kadınlarda erkeklere göre, 15-20 kat daha fazladır.
Belirtiler farklı olabilir
Hashimoto hastalarının bazılarında hiçbir şikayet olmayabilir. Bazılarında da; boğazında bir sıkışma ve nefes alamama hissi olabilir. Hastalığın başlangıcında tiroid bezinin fazla çalışmasından dolayı hipertiroidi denilen tablonun belirtileri vardır: Kilo verme, kalp çarpıntısı, terleme, cildin ıslak ve nemli olması, sık idrara çıkma ya da büyük abdest yapma isteği.
Hashimoto tiroiditi hastalığının ileri safhalarında ise tiroid yetmezliği tablosu gelişir. Bu hastaların kanlarında tiroid hormonu bulunmadığı için aşırı kilo alma, uykuya meyilli olma, çevreye ilgisizlik, algılama yeteneğinde düşme, kabızlık, bulanık görme, depresyon, vücut ağrıları, cinsel istekte azalma, kavgacı ruh hali, aşırı üşüme, göz altlarında şişlik, yüzde şişlik, sabahları kalkamama, el ve ayaklarda ödem gibi şikayetleriyle doktora başvururlar.
Tanıda izlenen yol ve tedavi
Hashimoto hastaları, iç hastalıkları ve endokrinoloji uzmanları tarafından takip ve tedavi edilir. Teşhis; kan tetkikleri, hastanın şikayetleri ve eşlik eden bulgularla konulabilir. Şüphelenilen hastada anti-TPO antikoru, T3, T4, ve TSH hormonlarına bakılır.
Hashimoto tipi tiroid iltihabını yok edecek bir tedavi yöntemi veya hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir seçenek bulunumuyor. Tdavi, sadece tiroid fazlalığı ya da tiroid azlığını önlemek için yapılır.
Hastalığın ilk başlarında hipertiroidi ya da tiroid zehirlenmesi denilen tablonun tedavi edilmesi gerekir. Hastada kilo kaybı, kalp çarpıntısı, ishal, sık idrara çıkma, uykusuzluk, huzursuzluk ve titremeye yol açan hipertiroidi krizleri ortaya çıkmıştır. Bunların tedavisinde bu şikayetleri gidermek için ilaç tedavisi verilir.
İlerlemiş hashimoto hastasında tiroid hormonu yetmezliği şikayetleri başlar. Tiroidin salgılamadığı hormonu yerine koymak gerekir. Bu tedavi ömür boyu sürebilir.
Tiroidin az çalışması durumunda verilen hormon takviyesi ilaçlar, tablet şeklinde kullanılır. Mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Sabah aç karnına, kahvaltıdan en az 30 dakika önce ve tek başına içilmelidir. Hapların demir ve mide ilaçları, kalsiyum tabletleriyle birlikte veya yemekle alınması sonucu bağırsaklardan emilimi bozulur ve etki gösteremezler.
Tiroid ilaçlarının çoğu gebelikte de kullanılabilir. Gebelik öncesi dozlarının ayarlaması ve bazı durumlarda ilaç değişikliği yapılması gerekebilir. Tiroid hastası anne adaylarının bu dönemde hem gebelik ihtimalinin daha yüksek olması hem de gebeliğin doğuma kadar sağlıklı devam etmesi için bir uzmana başvurmalarında fayda var. Bebeğin sağlıklı vücut ve zeka gelişimi için gerekli ideal tiroid hormon değerleri, gebelerde gebe olmayanlardan farklıdır. Bu nedenle süreç boyunca, tetkiklerle, tiroid ilaçlarının doz ayarının yapılması anne ve bebek için en doğrusudur.
Beraber görülen hastalıklar
Hashimoto sorunu bulunan hastalarda diğer otoimmün rahatsızlıklar birlikte görülür: Graves, tip 1 şeker, böbrek üstü bezi yetmezliği, testis ve yumurtalık iltihabı, paratiroid hormon azlığı, B12 vitamin eksikliğine bağlı kansızlık, vitiligo, romatoid artrit, kan hücre azlığı.
Hipotiroidi şikayetleri
Halsizlik
Üşüme ve titreme
Ses kısıklığı
El, yüz ve gözde şişlik
Ciltte kuruma
Saçlarda dökülme
Uyku bozukluğu ve depresyon
Adet düzensizliği
4Kilo artışı
Konsantrasyon bozukluğu, hafıza zayıflığı
Kansızlık ve B12 eksikliği
