JiNEKOLOJiK KANSERLER - MENOPOZ SONRASINA DiKKAT

Medical Park Göztepe Hastanesi’nden kadın hastalıkları ve doğum-jinekolojik onkoloji cerrrahisi uzmanı Doç. Dr. M. Murat Naki, kadın sağlığını tehdit eden rahim kanserini ve tedavi yöntemlerini anlattı

Rahim kanseri nedir nedir? Daha çok kimlerde görülür?
Rahim kanseri, endometrium olarak isimlendirilen rahim iç zarının kanseridir. Rahim, alt kısımda vajinaya uzanan rahim ağzı ve üst kısımda gövde olarak adlandırılan iki kısımdan oluşur. Gövdenin de iki kısmı vardır. İç kısmına endometrium denir. Diğer kanser türleri daha nadir görülür. Kadınlardaki tüm kanserler arasında dördüncü sırada olup, aynı zamanda en sık görülen kadın üreme sistemi kanseridir. Genellikle menopoz sonrası yıllarda ortaya çıkmaktadır. 50-60 yaşları arasında görülür.

Risk faktörleri nelerdir?
Rahim kanserlerinin büyük çoğunluğu rahim iç yüzünü örten endometrium denen tabakanın kalınlaşması ve takiben kanser gelişimine yol açan rahimin aşırı miktarda östrojen ile uyarılması sonrası oluşmaktadır. Böyle kanserler genellikle düşük evrede olup iyi bir gidişat göstermektedir ve Tip 1 olarak adlandırılırlar.
Tip 1 rahim kanseri için birçok risk faktörü progesteron hormonunun ortamda bulunmamasına bağlı artmış östrojen bazlıdır ve şişmanlık, erken âdet görme yaşı, geç menopoza girme, doğum yapmamış olma, kısırlık, polikistik over sendromu, bazı ilaçlar, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon gibi durumları içerir.
Tip 2 endometrial kanser hastalarının büyük çoğunluğu tanı esnasında 70 yaşın üzerindedir. İlerlemiş yaştan başka tanımlanmış başka risk faktörü bulunma-maktadır.

Belirtileri nelerdir?
Rahim kanseri olan menopoz sonrası kadınların yüzde 90’ı vajinal kanama ile doktora başvurur. Ancak, menopoz sonrası kanama ile başvuran hastaların yüzde 15’inde endometrial kanser tespit edilir. Belirti vermeyen küçük orandaki kadınlarda pap smear’larında saptanan endometrial hücreler sayesinde tanı konur. Menopoz öncesi endometrial kanserli olguların büyük çoğunluğuna âdet döngüsünün ikinci yarısında olması gereken koruyucu progesteron hormonu etkisinin olmadığı yumurtlama gerçekleşmemesi neden olur.
Düzensiz veya şiddetli ve uzamış âdet periyotları veya ara kanama, özellikle âdet öncesi rahatsızlık belirtilerinin yokluğunda kaygı ile değerlendirilmelidir.

Rahim kanseri için risk altındaki kadınlar nasıl değerlendirilmeli?
Rahim içinin kamerayla görüntülenerek veya bu yapılmaksızın küretaj, rahim kanseri için riskli kadınların değerlendirilmesinde altın standarttır. Pipelle denen çok ince bir aspiratör veya benzer aletlerle muayene odasında yapılacak ofis endometrial biyopsinin iyi tolere edilebilir olduğu ve küretaj ile benzer şekilde yüzde 90 gibi yüksek bir oranda duyarlılığa sahip bulunduğu gösterilmiştir. Vajinal ultrasonografi de menopoz sonrası kanamada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Rahim kanserli hastalar nasıl tedavi edilir?
Fizik muayene, tam kan sayımı ve biyokimyayı içeren rutin kan tetkikleri ve akciğer filmi ameliyat öncesi gereklidir. Rahim alınması, iki taraflı tüpler ve yumurtalıkların alınması, karın içi yıkantı sıvısı alınması ve karın boşluğunun dikkatli değerlendirilmesi birçok rahim kanserinin tedavisinin başlıca dayanağıdır.
Rahim alınması sonrası ameliyat sırasında patolojiye gönderme uygulaması hastalığın değerlendirilmesi için tercih edilen tekniktir.

Hangi durumlarda hastanın ilk tedavisi cerrahi olmayabilir?
İlerlemiş evre hastalıkta tedavi kişiselleştirilir ve hormonal tedavi veya kemoterapi ile başlanabilir. Cerrahi için uygun olmayan klinik olarak rahimde sınırlı hastalığı bulunan hastalarda radyoterapi önerilmektedir. Ayrıca çocuk yapma arzusunun olduğu erken evre hastalık durumunda hormonal tedavi de kullanılabilir. Yanıttan emin olmak için yakın takip gereklidir.

Tip 2 kanserli hastalar Tip 1 kanserlilere göre farklı mı tedavi edilir?
Tip 2 kanserler, Tip 1 kanserlere göre daha agresif kabul edilir ve daha kötü gidişata sahiptir. Tip 2 kanserli her olguya operasyondan sonra kemoterapi verilir.

DÜZENLi FiZiK MUAYENE YAPILMALI

Tekrarlama riski için hastalar nasıl takip edilir?
Nükslerin yüzde 80’i tanı sonrası ilk üç yıl içerisinde ortaya çıkmaktadır. Radyasyon tedavisi almayan erken evreli hastalarda görülen nükslerin büyük çoğunluğu vajinada ve genital bölgede ortaya çıkmaktadır. Daha uzak bölgelerdeki nüksler akciğer, karın içi, uzak lenf bezleri, karaciğer, beyin ve kemikte görülebilir. Fizik muayene ilk iki yılda üç ayda bir yapılır. Pap smear her vizitte yapılır, ileri hastalıklı hastalar sıklıkla CA-125 düzeyleri ile takip edilir. Başka bir gereklilik yoksa rutin BT taraması ve akciğer filmi önerilmez.

YARIN: VAJİNA KANSERLERİ