OLDUKLARI GiBi KABUL EDiN

Bu çerçevede zihinsel engelli gönüllülerle, engeli olmayan gönüllülerin, bir yıl arkadaşlık ettiklerini anlatan Best Buddies Turkey Proje Koordinatörü Sercan Duygan “Duygu dünyaları çok açık olan engelliler, engelsiz gönüllülere duygularını hatırlatıyor” diyor...

Duygan, projeyle ilgili sorularımızı yanıtladı.

Best Buddies ne amaçla kuruldu? Misyonu ne?

Best Buddies, 1989 yılında Anthony Kennedy Shriver tarafından Amerika Birleşik Devletleri’nde kuruldu. Best Buddies Turkey, bu uluslararası programın 50’nci uygulama noktası olarak 2011 yılında çalışmalarına başladı. Program zihinsel engelli bireylerle, bu engeli olmayan gönüllüleri arkadaş yapıyor. Amacı, toplumdaki zihinsel engelli bireyleri oldukları gibi kabul etmke ve kabul görme yolunda adım atılmasına aracı olmak.

Bu organizasyon nasıl doğdu?

Kurucusu, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John F. Kennedy’nin kız kardeşi, Engelli Olimpiyatları’nı (Special Olympics) hayata geçiren, Eunice Kennedy Shriver’ın oğlu olan Anthony Kenndey Shriver. Best Buddies’i Georgetown Üniversitesi’nde 1986 yılında kuruyor. En büyük ilham kaynağı oluyor teyzesi Rosemary, “Zihinsel engellilerin toplum içine dahil olabilmesi için adım atılabileceğini bana, teyzem ve annem gösterdi” diyor.

Türkiye’de kaç zihinsel ve gelişim engelli bu projeden faydalandı?

Türkiye’de 90 buddy olmuş çift var. Bunun dışında, bir yılını tamamlamış dokuz buddy çiftin iki tanesi, ikinci kez programa dahil oldular. Eşleştirilmeyi bekleyen 15 engelli gönüllü varken, engeli olmayan ve eşleştirilmeyi bekleyen gönüllü sayısı 40’lara yaklaşmış durumda. Program, 18 aydır Türkiye’de işliyor ve Kabataş Erkek Lisesi, Eyüboğlu Koleji ile Yıldız Teknik Üniversitesi şu ana kadar programı başlatan okullar.

Çiftlerden hangisine 'buddy' deniyor?

Burada destekçi diye bir kesim yok, herkese gönüllü diyoruz. Yani buddylerin her ikisi de eşit şartlarda programa dahiller. Biz pozitif ayrımcılık da yapmıyoruz. Başvuru görüşmelerine, engelli ve engelsizleri davet edip sorular soruyoruz. Bu günlerde hiç bir zaman engelli aileyi ve bireyi görüşmede ön sıraya almıyoruz. Herkesin geliş sırasına göre, görüşme yapıp kayıt alıyoruz. Projede her iki kişiye de buddy deniyor. Bu haliyle Best Buddies, bir koruma programı ya da destek programı değil. Herkes kendinden sorumlu.

Bu süreçte engelsizler neler öğreniyor?

Duygusal olarak da büyük kazançları var, duygu dünyaları çok açık olan engelliler, engelsiz gönüllülere duygularını hatırlatıyorlar. Ben projede engellilerden daha çok ağlamışımdır. Ama bu kendimle ilgili fark ettiğim, güzel şeylerle ilgili oluyor. Ciddi bir iç huzur ve paylaşım yaşanıyor çalışmada. Birey hayatının bir yılında zihinsel engelli bireyle bir etkileşim yaşayarak konuyla ilgili algı ve yargıda dönüşüm imkanı yakalıyor. Bunun dışında her katılımcı uluslararası bir katılım sertifikası alıyor.

Peki, engelsizlerin sorumluluğu ne?

Bu projede her buddy’nin aynı sorumluluğu var. Zihinsel engelli gönüllülerle, bu engeli olmayan gönüllüler, arkadaşlıklarını bir akademik yıl sürdürmeyi taahhüt ediyorlar. Eşleşen Buddy’ler hafta en az bir kez telefon, sosyal medya ve kısa mesaj ile iletişim kuruyor ve ayda en az iki kez yüz yüze görüşüyorlar. Burada bir acıma ve koruma çalışması yok. Bu hisle projeyi açmadık. Haliyle tüm detaylarında da bunu vurguluyor ve gönüllüleri toplumsal gerçeği yaşamaya davet ediyoruz.

Buddy’ler nasıl eşleştiriliyor?

Başvuran buddy’lerle yüz yüze görüşüyoruz. Herkesi yaş, oturdukları yer, ilgi alanları ve kısmen cinsiyetlerine göre eşleştiriyoruz. Burada seçim yok, sadece bir başvuru ile yakın kriterlere de bir başka başvuru olması eşleştirme için yeterli.

Best Buddies programları neler?

Yedi program var; ortaokul, lise, üniversite, vatandaşlık, ilham verici hikayeler, e-buddy ve işçilik. Türkiye’de bu aşamada sadece ilk dördü işletiliyor. Başvurunuz okul düzeyinde ise okul programında okul dışındaysa vatandaşlık programında yer alıyorsunuz.

Gönüllü olmak nasıl mümkün?

www.bestbuddiesturkey.org adresine girerek bize bir e-posta ile başvurmanız mümkün, herkes başvurabilir. Bir form doldurmak yeterli. Yeni öğretim yılı için okul ve kurumların başvurularını bekliyoruz. Ancak ciddi bir engelli gönüllü açığımız da var. haliyle rehabilitasyon merkezleri ve ailelerin de başvuruları bizim için çok önemli. Alternatif Yaşam Derneği, Best Buddies Turkey’i yürütmek için Best Buddies merkezi tarafından akredite edilen kuruluş. Bu proje Türkiye’de AYDER tarafından yürütülüyor. Dernek, maddi ve manevi projenin arkasında yer alıyor.

“ENGELLİLER SÖZLERİNE SADIKTIR”

Zihinsel engelli biriyle iletişim nasıl mümkün oluyor? Destek vermek isteyen kişiyi ne tür zorluklar bekliyor?

Ben soruyu size şöyle sormak isterim “Bizler engeli olmayan bireylerle nasıl iletişim kurabiliyoruz?” Karşı komşusu ile iletişim kuramayanlar var. Zihinsel engellilerle arkadaşlık, farklı yetenekleri olan insanlarla arkadaşlık gibi. Toplumsal ayrımcılık düzeyinde gelişme sağlandığı sürece bu algı değişecek. Sizin onları, onların sizi anlaması bir süreç. Bu proje, gönüllü olan tüm bireylerin kendi sosyal yaşamlarında iletişim, sabır ve dinleme yeteneklerini geliştiriyor. Pek tabii ki göz önüne alınması gereken bazı büyük başlıklar var. Bunların başında engelli aileleriyle iletişim geliyor. Aileler çocuklarına çizdikleri çerçeveyi, her ortamda korumaya gayret ediyorlar. Engeli olmayan gönüllü de aileyle ilk iletişiminde bu hatları kabul ederse, engelli birey için dönüşüm ve değişim çok zor oluyor. Aileyi dinlemek ancak, kendi hissettiğiniz gibi davranmak çok önemli. Bir diğer başlık verilen sözler. Zihinsel engelliler buluşmalarda söz verildiği zamanlara çok sadık. Bir eşleştirme töreni yapıyoruz. 15 engelli buddy 15 engelsiz buddy eşleştirilecek, engelli buddyler buluşmadan 20 dakika önce geliyorlar. Engelsiz buddyler geç kalıyor. Bu çok şaşırtıcı, zira kendi aralarındaki buluşmalarda engelsiz gönüllülere saatlere uymaları konusunda çok uyarı yapmak durumunda kalıyoruz, yoksa duygusal olarak diğer taraf çok ciddi yıpranıyor.

EŞİTLİK ESASUğur adında zihinsel engelli buddy arkadaşımızı, Best Buddies Turkey tanıtım filminde oynaması için çağırmıştık. Çekim esnasında sorular soruyordum. Bir tanesinde Uğur’a “Bir Buddy’in olduğunda onunla ne yapmak istersin?” dedim. Şöyle cevap verdi: “Karşı tarafa da sorarım beraber bir karar veririz!” Best Buddies’deki eşitlik anlayışını bir anda özetlemiş oldu.

EFSANE LOGOKeith Harring Vakfı'yla çok yakın ilişkileri olan Kennedy Ailesi, logonun tasarlanması konusunda vakıftan karşılıksız destek almış. Logonun kullanım şekli ve formları konusunda Vakıf ve Best Buddies ekibi çok hassas, iki boyutlu ve beş renk kullanımlı logonun dışında, vakıf tarafından sadece bir adet yapılmış. Üç boyutlu Best Buddies logosu ise Best Buddies’in Miami’deki merkez ofisinde bulunuyor.