ORTOPEDiK HASTALIKLAR - iHMAL EDiLEN KIRIK SAKAT BIRAKIYOR

Basit bir düşme başımıza neler açabilir?
Basit bir düşme, sendeleme hatta evde yaşanan burkulma bile büyük sorunlara yol açabilir. Kimi zaman önemsenmeyen bir yaralanmanın altından el, bilek kırıkları çıkabilir. Çoğu zaman dengemizi yitirdiğimiz anda refleks olarak yaptığımız ilk hareket, yere düşerken elimizle kendimizi, bir şeye tutunarak da bedenimizi korumak. Düşmenin yaralayıcı etkisini kısmen de olsa hafiflettiğimiz bu hareketlerle genellikle el bileği, dirsek ve omuz eklemleri yaralanır.

Elimizin üzerine düştüğümüzde ne yapmalıyız?
Özellikle el bileğinde yoğunlaşan yaralayıcı kuvvetler genellikle şişmeye ve ağrıya neden olur. Bazen de el ve el bileğinin doğal şeklinde bozulmalar gelişebilir ki bu, kemiksel yaralanmanın en temel bulgusudur. Bandajlama, askıya alma gibi çeşitli yöntemlerle korumaya alınan el bileğine soğuk uygulama yapılması bilinen ilk müdahalelerin başında gelir. Bir bez veya havluya sarılmış buz veya soğutulmuş jelin yaralandığınız bölgeye yerleştirilmesi en etkili girişim. Ayrıca bandaj malzemeleriyle çok sıkmadan basitçe sarmak ya da eşarp, şal gibi materyalle kolu boyna asmak gerekir.

El bileğinde ne tür kırıklar oluşabilir?
Radyografik incelemeler sonucunda sıklıkla el bileğini teşkil eden iki uzun kemiğin eklem yüzlerinde veya karpal dizi kemikleri denen 8 küçük kemikte kırığa rastlanabileceği gibi anatomik konumlarının değişmesiyle gelişen çıkıklar saptanabilir. Kemiksel yapının sağlam olması, yaralanma düzeyinin belirlenmesine yetmeyebilir. Bu bakımdan ikinci bir değerlendirme yapılmalı.

Tedavisi nasıl yapılır?
Yaş ve genel sağlık durumu gibi hastaya bağlı faktörler, tedavide belirleyici unsurlar. Basit tip kırık varsa, kemik uçları yerinden oynamadıysa herhangi bir yerleştirme girişimine gerek kalmaz. Bu tip kırıklarda 4-6 hafta süreyle kısmi veya tam alçılama yeterli olur. Kısa bir rehabilitasyon programı sonrasında hastalar genellikle sağlığına kavuşur.
Eğer el bileğinin kemiğinde ayrılma ve/veya kırık varsa, açık ya da kapalı yöntemlerle cerrahi tercih edilir. Bu tip kırıkların tedavisi uzun sürer. Kırık çıkıkların ve diğer çevresel kemiklerin kırıklarıyla beraber olduğu yaralanmaları tedavi etmek bazen çok ciddi riskler barındırır. Kişinin gündelik yaşamına dönmesi ve elinin fonksiyonlarını geri kazanması uzun bir rehabilitasyon süreci gerektirebilir.

Peki çocuklarda durum nasıl?
Kemiksel bütünlüğün bozulması sık görülür. Çocuk kemikleri daha esnektir, bu nedenle akordeon gibi kendi içine katlanabilir. “Torus tipi kırık” olarak adlandırılan bu kırıklar genellikle hafif bir şişlik, üzerine basmakla gelişen hassasiyet ve ağrı dışında bulgu vermez. Eller ve ayaklar gibi vücudun uç organları kullanılabilir, hareket ettirilebilir. Yine kemiği saran zarımsı örtünün daha kalın olması nedeniyle gelişen “yeşil ağaç tipi kırıklar” var. Belirgin şişlik ve ağrı tabloya eşlik eder.

Ne zaman cerrahi girişim düşünülür?
Çocuklarda kemiği saran kalın örtünün hücre bakımından zengin yapısı, kaynamanın da kısa sürede olmasını sağlar. Örneğin, yetişkin birinde 3-4 aydan önce kaynamayan uyluk kemiği kırığı yenidoğanda 2-3 haftada kaynayabilir. Bu nedenle çocuk kırıkları daha çok
alçı, atel, bandaj gibi cerrahi dışı yöntemlerle tedavi edilir. İhmal edilen ve büyüme kıkırdağının etkilendiği kırıklarda şekilsel bozukluklar, dönüklük, kısalık ortaya çıkabilir. Yanlış veya kötü kaynama olarak adlandırılan durumlar, erişkinlerden daha iyi tolere edilse de müdahale kaçınılmaz olur.

TEKNOLOJi PARMAKLARI YORUYOR

Kısa mesajlarda en sık kullanılan 50 kelimenin yazılabilmesi için 400-500 başparmak hareketi gerekiyor. Bu alışılmadık hareketlilik düzeyine maruz kalan el eklemlerinde zorlanmaya bağlı aşınma ve yırtılmalar olabilir. Çok fazla mesajlaşma, ilgili eklemlerde kireçlenmeyle sonuçlanabilir. Bununla beraber karpal tünel gibi diğer el ve el bileği sorunları da klinik tabloya eklenebilir. Bu durumu engellemek için el bileğinin ve elin daha az yükleneceği hafif telefon modelleri seçilebilir. Telefondaki kısa yolları ve otomatik metin düzenleyicilerini kullanarak hareketler azaltılabilir. Kavramayı kolaylaştırıcı kılıfları ve diğer aparatları, kablosuz yazım klavyeleri kullanılabilir.

YARIN: SKOLYOZ