Türk Dil Kurumu'ndan yeni sözcükler...

Türk Dil Kurumu (TDK), medya

çalışanları için "Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu" hazırladı.

Kılavuzda, iletişim araçlarında ve günlük yaşamda sıkça kullanılan

yüzlerce yabancı kelimenin Türkçe karşılığı yer alıyor.

TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, bir konferans için geldiği

Adana’da, medya çalışanları için bastırılan 50 bin kitapçılığın

dağıtımını Anadolu Ajansı Adana Bölge Müdürlüğünde başlattı.

Akalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, her dilde yabancı kökenli

sözcükler bulunduğunu, hiçbir dilin saf olmadığını, Türkçenin de başka

dillerden söz aldığı gibi onlara sözler verdiğini vurguladı.

Eklemeli bir dil olan Türkçenin diğer dillerin yaşadığı sorunlardan

fazlasını yaşadığını belirten Akalın, "Yabancı kökenli sözcüklerin

özgün biçimleriyle yazılıp özgün biçimleriyle okunmaları ve Türkçe

eklerin de İngilizcedeki özgün söylenişe göre getirilmesi pek çok soruna

yol açıyor" dedi.

Akalın, çok fazla yabancı kelime kullanımının zaman içinde o sözlerin

Türkçe karşılığının bile unutulmasına yol açtığına dikkati çekerek,

"Örneğin, son yıllarda çok sık kullanılan trend sözünün Türkçede

eğilim, yönelim, yönelme, doğrultu, gelişme yönü, tarz gibi tam 56

karşılığı var" diye konuştu.

Akalın gazetecilerin, kullandıkları Türkçe sözcüklerle topluma örnek

olması gerektiğini işaret ederek, "bu düşünceyle hazırladığımız

kılavuzda Türkçe karşılığı olmasına karşın medyada en fazla kullanılan

yabancı sözcüklere dikkat çekmek istedik. Medya çalışanlarınının

duyarlılığı ile hedefimize ulaşacağımızı düşünüyorum" dedi.

Hazırladıkları kılavuzda kısıltma işaretlerine de yer verdiklerini

belirten Akalın, şöyle konuştu:

"TDK’nın kuruluşundan bu yana yürüttüğü yabancı kökenli terimlere

karşılık bulma çalışmasının sonucunda ortaya konulan 87 bilim dalındaki

yaklaşık 190 bin terim TDK’nin http://tdk.org.tr adresindeki Bilim ve

Sanat Terimleri Ana Sözlüğü’nde yar alıyor. Gerek bu kılavuzda, gerek

sanal ortamdaki ana sözlükte yer alan karşılıkların kullanılarak

yaygınlaştırılması bir yandan Türkçenin söz varlığının

yabancılaştırılmasının önüne geçeceği gibi diğer yandan da Türkçenin

geliştirilmesi, zenginleştirilmesi çalışmalarına da yardımcı olacak."

Akalın, kılavuzda yer almayan ancak, yazı dilimize girme eğilimindeki

yabancı kökenli sözleri, katki@tdk.org.tr adresine duyarlı herkesin

bildirmesini isteyerek, "Aynı e-posta adresine gönderilecek eleştiriler

de çalışmalarımıza ışık tutacak" dedi.

-KILAVUZDAN ÖRNEKLER-

Bu arada kılavuzda, basketbola "sepet topu", voleybola "uçan top",

avansa "öndelik", banknota "kağıt para", asparagasa "uydurma",

aspiratöre "emmeç", fabrikaya "üretimevi", zappinge "geçgeç",

etiğe "töre bilimi" denilmesi öngörülüyor.

Kılavuza göre, iletişim araçlarında sıkça kullanılan ve Türkçe karşılığı

bulunan diğer yabancı sözcüklerden bazıları şöyle:

Afiş "ası", ajanda "andaç", aktivite "etkinlik", aktüel

"güncel", amblem "belirtke", ambulans "cankurtaran", amortisman

"yıpranma payı", anarşi "kargaşa", arşiv "belgelik", atölye

"işlik", türbülans "burgaç", badminton "tüytop", baypas

"köprüleme", otizm "içeyöneliklik, ipotek "tutu", fuel oil "yağ

yakıt", garanti "güvence", depozito "güvence akçesi", fitness

"sağlıklı yaşam", finanse "akçalanmış", first lady "başbayan", CD

"yoğun disk", terörist "yıldırıcı", idealist "ülkücü".