Yedi soruda âdet öncesi sendromu

Kadınların çoğunun en büyük kâbusu âdet öncesinde yaşadığı ruhsal ve fiziksel sorunlardır. Şiddetli ağrılar, duygusal gelgitler bazen kadınların günlük yaşantılarını sürdürmelerini engeller. Âdet Öncesi Sendromu (AÖS) denen bu durumun teşhis ve tedavisi aslında çok basit. VKV Amerikan Hastanesi Kadın Sağlığı Ünitesi uzmanlarından Dr. Senai Aksoy, Âdet Öncesi Sendromu (AÖS) ile ilgili en önemli yedi soruyu yanıtladı.

1. AÖS’nun belirtileri nelerdir?
AÖS’nun belirtilerini üçe ayırmak mümkün. Davranışsal, psikolojik ve fiziksel.
Davranışsal belirtiler: Yorgunluk, uykusuzluk, baş dönmesi, cinsel ilgide değişiklik, aşırı yeme veya bazı yemekleri aşırı isteme.
Psikolojik belirtiler: Öfke nöbetleri, depresif ruh hali, ağlama, anksiyete, gerginlik, ruh hali değişkenliği, unutkanlık, huzursuzluk, yalnızlık hissi.
Fiziksel belirtiler: Baş ağrısı, göğüslerde duyarlılık ve şişme, karın ağrısı, su tutma, mide bulantısı.

2. AÖS’nun nedenleri nelerdir?
Nedenleri henüz bilinmemekle beraber, karmaşık ve pek çok faktöre dayalı olabilir. Hormonların bu konudaki etkileri çok açık değil. Ancak yumurtlama baskılandığında belirtilerde düzelme olduğu da görüldü.
Genetik faktörler de AÖS’nun gelişmesinde rol oynayabilir. Çünkü her iki kardeşte de AÖS’nun görülmesi durumu tek yumurta ikizlerinde, çift yumurta ikizlerine göre iki kat fazladır.

3. AÖS nasıl teşhis edilir?
Amerikan Kadın Doğum ve Jinekoloji Derneği’nin aşağıda yer alan teşhis kriterlerinin kullanılması önerilir. Ağır duygusal bozukluk belirtileri ve belirgin fonksiyon bozukluklarından şikâyetçi olan hastalar ise AÖDB kriterleri ile değerlendirilebilir.

4. Âdet Öncesi Duygusal Bozukluk (AÖDB) teşhis kriterleri hangileridir?
1. Kriter: Bir önceki yılın âdetlerinde, luteal fazın (yumurtlamadan sonraki dönem) son haftasında aşağıda yer alan belirtilerin en az beşi görülür, bu belirtiler foliküler fazın (yumurtlamadan önceki dönem) başlamasıyla azalmış ve âdetin başlangıcını takip eden bir hafta içerisinde yok olur.
Depresif ruh hali, umutsuzluk hissi ve kendini hor görücü düşünceler
Belirgin anksiyete, gerilim 3
Belirgin duygu durum dalgalanmaları (aniden ağlama)
Belirgin ve sürekli öfke
Rutin aktivitelere ilgi kaybı
Uyuşukluk, çabuk yorulma ve belirgin enerji kaybı
Belirgin iştah değişiklikleri
Aşırı uyuma veya uykusuzluk
Ezilmişlik veya kontrol kaybı konusunda kişisel görüş
Diğer fiziksel belirtiler (örneğin göğüslerde şişme veya hassasiyet )
2. Kriter: Rahatsızlık iş / okul hayatını veya diğer günlük sosyal ilişki veya aktiviteleri etkiler.
3. Kriter: Rahatsızlık ve sıkıntılar; önemli depresyon, panik bozukluk, distimik bozukluklar veya kişilik bozukluğu gibi başka bir bozukluk nedeniyle ağırlaşmaz.

5. AÖS tedavisi nasıl yapılır?
AÖS tedavisinin amacı; belirtilerin iyileştirilmesi veya ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. Görülen belirtilerin, aktiviteler ve ilişkiler konusundaki etkilerini azaltmak ve tedavinin yan etkilerinin en düşük seviyede tutmaktır.
Başlangıçta tüm AÖS’lu hastalar ilaç içermeyen bir tedavi ile sürece başlamalı. İlaç tedavisi ancak inatçı AÖS belirtileri olan hastalarda ve AÖDB kriterlerine uyan hastalarda düşünülebilir.
Cerrahi tedavi (rahim ve yumur-talıkların alınması) uygulaması ise tartışmalı bir konu. Çünkü geri dönüşsüz bir uygulama..

6. İlaç içermeyen tedavi nasıl yapılır?
AÖS’nun ilaç içermeyen teda-visinin içeriği hasta eğitimi, destekleyici terapi ve davranış değişiklerinin önerilmesini kapsar. AÖS’nin biyolojik dayanakları ve belirtileri konusunda eğitim almış kadınların belirtilerden daha az etkilendikleri ve daha az kaygı yaşadıkları gözlemlendi.

7. İlaç tedavisi nasıl yapılır?
İlaç tedavisine karar verilmeden önce diğer yöntemler en az üç ay süreyle denenmiş olmalı. Belirtilerin tatmin edici seviyede iyileşmemesi durumunda ilaç tedavisi düşünülür.