Çocuklara Tuvalet Eğitimi Verirken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Tuvalet eğitimi çocukların yaşamında okul öncesi dönemin bir parçasıdır. Normal şartlarda, çocuklar mesane ve bağırsak kontrolü sağlamayı ebeveynlerinin baskısı olmadan öğrenebilirler. Fakat bazı aileler tuvalet eğitimi sürecinde çocuklarına baskı kurup, zorlayıcı bir biçimde davranmanın bezi hayatlarından çıkarmaya yardımcı olacağını düşünürler. Bilmemiz gereken önemli bir nokta şudur; tuvalet eğitimi ebeveyn-çocuk ilişkisinin ve mizaç uyumunun ortaya çıktığı ve çocuğun karakter gelişimini etkilediği önemli bir alandır.

Tuvalet Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:

1- Genelde çocuklar iki ya da iki buçuk yaşından sonra tuvalet eğitimi için hazır olurlar. Çocuğa zorla tuvalet eğitimi vermeye kalkmayın. Çocuk kendiliğinden tuvalete veya lazımlığına ilgi duymaya başlayana, tuvalete oturmak için fiziki olarak yeterli olana, pantolonunu indirmeyi becerebilmesine, çişi-kakası geldiğini ifade edebilmesine kadar bekleyin.

2- Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğun bezsiz dolaşmasına izin verin.

3- Çocuğunuzu lazımlığına veya tuvalete oturduğunda tuvaletini yapmasa bile gösterdiği çaba için “Bravo, Aferin” gibi övgü sözleriyle veya ufak şeker, çikolata, çıkartma ile ödüllendirin.

4- Çocuğunuzla konuşun ve onun büyük bir abla-ağabey gibi tek başına tuvalete gidebileceğine inandığınızı söyleyin.

5- Eğer çocuk altına kaçırırsa bağırmak ya da poposuna vurmak yerine “Belki bir dahaki sefere tuvalete yetişmeyi başarabilirsin” gibi destekleyici cümleler kurun.

6- Gece altına ıslatmasının önüne geçebilmek için akşam yatma saatinden iki saat önce sıvı alımını kesmesini sağlayın.

7- Çocuğunuzun bir çizgi film veya kitap karakterini örnek almasını sağlayın. Örnek modeller çocukları motive eder ve tuvalet eğitimini kolaylaştırır.

Tuvalet Eğitiminde Yapılmaması Gerekenler:

1- Çocuğunuz tuvaleti geldiğini ifade ettiğinde onu acele ile tuvalete götürmeyin, sakin ama seri davranışları tercih edin; çünkü çocuk acele etmek ile tuvalet ihtiyacını kafasında bağdaştırabilir ve tek başına tuvalete yetişemediği zaman panikleyebilir.

2- Çocuk altına kaçırdığında kesinlikle bağırmak, azarlamak, vurmak gibi davranışlardan kaçının.

3- Tuvalet eğitimi sürecinde çocuğunuz için stres yaratabilecek faktörler varsa (yeni bir kardeşin doğumu, vefat, ebeveynlerin boşanması, yeni bir eve taşınma gibi) alt ıslatmalarının arada olabileceğini göz önünde bulundurun. Mümkünse bir süre tuvalet eğitimini erteleyin.

4- Çocukla kontrol mücadelesine girmemeye özen gösterin. Çocuk tuvaletinin geldiğini söylemediği halde “Senin tuvaletin gelmiş, hadi doğruca tuvalete” gibi söylemlerden kaçının. Çocukların kontrollerini kendi ellerinde tutma ihtiyacını anlayın ve onların ihtiyaçlarına saygı duyun.

Yazar: Uzman Klinik Psikolog İpek Gökozan, Madalyon Psikiyatri Merkezi

Kaynak: Steiner, H., & Yalom, I. (2007).Okul Öncesi Çocukların Terapisi, Prestij Yayınları, 113-118.