Futbolun ticari yüzü

Birbirinden bağımsız gibi görünen olayları, kişileri belli bir mantık çerçevesinde derleyen kitap, futbolun parayla fazla haşır neşir olduğunu düşünenlerin tezlerini doğrular nitelikte saptamalar koyuyor ortaya. Küreselleşme ve eğlence sanayiinin zafer çağında, dünyanın en küresel işi futbol. Başka hangi malı üç milyar tüketici alır? Coca-Cola bile bu rakama erişemez." İtalyan takımı Lazionun Başkanı Sergio Cragnetti böyle diyor. Futbolun ticarileşmesi son yılların en çok tartışılan konularından biri. Bunun gelişimini ve etkilerini analiz eden bir kitap kısa süre önce vitrinlere düştü: "Futbol A.Ş." (Kitap Yayınevi). 2001 yılında "Foot Business" orijinal adıyla çıkan kitabı Christian Authier yazdı, Türkçeye de Ali Berktay çevirdi. Ronaldo bilmecesi "Sistem genç top cambazlarını bile kurban edebiliyor veya harcayabiliyor. Ronaldonun yazgısı futbolcuları da vururlar müziği eşliğinde oyunun kuralını çok iyi simgeliyor. 1996 yazında Barcelonaya geldiğinde 20 yaşında dünya çapında bir yıldız olan Ronaldo, geçirdiği olağanüstü sezonun ardından (33 lig maçında 30 gol), 171 milyon frank karşılığında Inter Milana gitti. Futbol yeni Pelesine kavuşmuştu. Ronaldo gezegenin en meşhur sporcusu oldu. Fransadaki 1998 Dünya Kupasının onun kişisel kariyerinin doruk noktası olacağı, orada ilahlaşacağı bekleniyordu.Ama Dünya Kupası düşüşün başlangıcı oldu. 12 Temmuz günü akşamüstü Fransaya karşı oynanacak final maçından birkaç saat önce bu oyuncu -resmi olarak da doğrulanan- bir sara krizine yakalandı. Kasılmaların şiddeti karşısında Saint-Denis kliniğine yatırıldı. Ama Ronaldo -daha doğrusu hayaleti- final maçında oynayacaktı. Futbol sahalarına bu maçtan ancak iki ay sonra dönebilecek ve sakatlıklar birbirini izlemeye başlayacaktı. 1998-1999 sezonunda sahalardan 15 hafta uzak kaldı ve ligde sadece 19 maç oynayabildi. Bir sonraki sezon ise onun için 21 Kasım 1999da sağ dizine aldığı bir darbeyle sona erdi. Hemen ameliyat edildi, beş ay sonra sahalara döndü ama oyuna girdikten altı dakika sonra dizi yeniden sakatlandı. Artık kaçıncı olduğu saptanamayan yeni bir ameliyatın ardından yeşil sahalara dönmesi en az 6 - 8 ay alacak. (Kitap yayımlandıktan sonra Ronaldo sahalara döndü, 2002 Dünya Kupasında yıldızlaştı ve Real Madride transfer oldu.) (...) Bakalım ne zaman şu tür küçük ilanlarla karşılaşacağız: Milanodan ciddi kulüp, Ronaldo adıyla meşhur olmuş genç Brezilyalı futbolcuyu satıyor. Bu yıl az kullanıldı. Bazı fizik tedavi çalışmaları gerekebilir. Açılış fiyatı: 100 milyon frank." Brezilyalı Ronaldonun inişli çıkışlı grafiği de kitapta kendine yer buluyor: Nakata firması "Hücuma dönük orta saha oyuncusu Japon Hidetoşi Nakatanın önce İtalyan kulübü Perugiaya, sonra da AS Romaya transferinin tek gerekçesi çok kârlı Japon pazarına girme isteğiydi. Bu oyuncu 1998de Perugiaya gelir gelmez, bölge akın eden binlerce turistle tam bir ticari patlama yaşadı! Esnafın büyük çoğunluğu, bu yeni tüketicilerin satın alma açlığını karşılayabilmek için, bir gün içinde kredi kartı makineleri edindi. Depremlerin ardından ıssızlaşan bölgenin otelleri kapılarına yeniden yer yok tabelalarını astı. Kent birkaç gün içinde Japon turistlerin Romadan sonra en çok uğradığı ikinci turistik konaklama yeri oldu. 1998-99 sezonunun sonunda, kulübün formalarını yapan Galex firması Nakata adının Japonca yazıldığı 80 bin forma sattığını açıklıyordu. Başka kaynaklar bu rakamı 500 bin olarak tahmin ediyor." Kitapta Japon futbolcu Hidetoşi Nakatadan "yarının futbolcusunun habercisi" olarak söz ediliyor. Nakata yeteneğinin çok üstünde bir talep görüyor çünkü kulüpler onun sayesinde Uzakdoğu pazarında forma ve diğer ürünleri satabiliyor: Hem bir oyuncu, hem bir marka "Anelka, çok kötü bir sezonun ardından, 2000in ilkbaharında Şampiyonlar Ligi yarı finalinin ilk maçında Real Madrid formasıyla, maçı ve turu getiren golü kaydedince, ne yaptı? Bir kenara itildiğinde kendisiyle dayanışmayı sürdüren az sayıdaki takım arkadaşına mı teşekkür etti? Gol pasını veren oyuncuyu mu kutladı? Madrid seyircisini mi selamladı? Hayır, bir tribüne doğru yönelip, taraftarlara bileğine taktığı ve bir yazıyla süslenmiş siyah kolluğu gösterdi. Bilekteki bu gizemli yazı da ne, diye sordu yorumcular. Ölmüş bir dostun anısına takılmış bir yas işareti miydi? Hayır. Anelka en son sponsorunun piyasaya sürdüğü bir giysi markasının logosunu teşhir ediyordu sadece. Bu işten kazancı: Yılda 5 milyon franktı." Kitabın ilk bölümünün adı "İşadamı Anelka". İngilterenin Arsenal takımında yıldızlaştıktan sonra Real Madride olaylı bir transfer yapan Fransız futbolcu Nicolas Anelka o zamandan beri eski formundan uzak. Kitapta da "kendini bir ürün gibi pazarladığı" için eleştiriliyor: