Nerede o “telesafirlik” günleri

Günümüz dünyasının belki de en önemli buluşlarından birisi televizyon ya da diğer ismiyle “magic box” (sihirli kutu), neredeyse herkesin hayatının bir parçası olmayı başarabilmiş bir kitle iletişim aracı. İskoçyalı bilim adamı John Logie Baird tarafından 1923 yılında icat edildi. Baird 1925’te ilk televizyon patentini aldı ve icat ettiği alete televisor adını verdi. 1929’da ise ilk defa bir televizyon istasyonu kurarak bunu yayın hayatına geçirdi. Daha sonra Amerikalı Philo Taylor Farnsworth, yeni bir sistem geliştirerek tüplü televizyonlara geçişi sağladı. Hızla ilerleyen teknolojiyle günümüzde tüplü televizyonlar yerlerini; plazma, led gibi yeni modellere bıraktı.

Tek kamerayla yayın

Bu sihirli kutuyla Türkiye ne zaman ve nasıl tanıştı? Yaygın yanlış bilginin aksine televizyon Türkiye’ye 1968 yılında gelmedi. Bu TRT’nin Ankara’da TV yayınına başladığı tarih olarak kabul ediliyor. Türkiye’de televizyon bu tarihten önce de mevcuttu. 9 Temmuz 1952’de ilk kez İstanbul Teknik Üniversitesi’nde kurulan bir stüdyoda deneme yayınına geçildi. O yıllarda kişiye özel televizyon alıcısı bulunmuyordu. İTÜ’de 4 adet, bu işle uğraşan öğretim üyelerinin evlerinde 3 adet ve Beyoğlu’nda birkaç mağazada olmak üzere ülkede yalnızca 10 televizyon alıcısı vardı. 1953 yılının haziran ayında 1 kamera ve 10 alıcı ile ilk televizyon yayını başladı.

Damdan naklen maç yayını

Televizyon İstanbul’da büyük bir heyecanla karşılanmıştı ama alıcı sayısı yok denecek kadar azdı. Bu yüzden dönemin popüler deyimiyle “telesafirlik” kavramı ortaya çıktı. Televizyonu olmayanlar, olanların evine misafirliğe gidiyordu. Bir yıl sonra ülkedeki televizyon sayısının 300 olduğu tahmin ediliyordu. İTÜ TV 12 sene daha zaman zaman ara verilerek yayın hayatına Taşkışla’dan devam etti. İlk naklen televizyon yayını; 12 Kasım 1961’de Mithat Paşa Stadyumu’nda (İnönü Stadyumu) oynanan ve Türkiye’nin 2-1 kaybettiği, Sovyetler Birliği futbol maçıyla gerçekleştirildi.

O dönemde yayımlanan tüm maçlar Mithat Paşa Stadı’nda oynanan maçlarla sınırlı kalıyordu. Çünkü kameralar başka bir stada ya da gösteri alanına taşınamıyordu ve Taşkışla binasının damından sadece Mithatpaşa Stadı görünüyordu. Kısacası yayınlar “damdan naklen” olarak yapılıyordu.

1968 yılında TRT, Ankara’da yayın hayatına başladı. Bunun üzerine İTÜ TV’nin yayınları sona erdi. 1971’de stüdyo ve cihazlarını TRT’ye devretti ve 4 Şubat 1972’de seyircilerine veda etti.

UHF bandında TRT2

Hızla gelişen televizyon yayınları için 11 Kasım 1983’te Radyo Televizyon Yüksek Kurulu kuruldu. 1984’te TRT renkli yayına geçerken, 1986’da da İstanbul merkezli, UHF bandı üzerinden TRT 2 yayın hayatına başladı. Nihayetinde Türkiye’de ilk özel televizyon Magic Box adıyla, Almanya üzerinden, Mart 1990’da deneme yayınlarına geçti ve Mayıs 1990’da faaliyete girdi. Kanal 1992’de Star adını aldı. Star TV kanalını sırasıyla, Teleon, Show TV, Flash TV, Kanal 6, Cine 5, Samanyolu TV, Kanal D, ATV, Kral TV izledi.

Televizyonun ilkleri