Domateste önce muz şimdi güve sendromu

Türkiye’nin stratejik tarım ürünlerinden domates, ‘Rusya karmaşası’, hastalık ve nüfus artışıyla mücadelede yenik düştü. Antalya halinde bile fiyatı 3 lirayı gören domates, markette 6 liradan 8 liraya kadar alıcı buluyor.

Antalyalı domates üreticisi, önce Rusya ihracat kesintisi, ardından sadece belli firmalara verilen ihracat izni nedeniyle sıkıntılar yaşarken, çareyi domates seralarına muz ekmekte bulmuştu. Ardından yeniden Rusya’ya ihracat kapısı açıldığında da eldeki ürünler öncelikle ihracat pazarına sürüldü. Bu nedenle bir süredir, artan talebi karşılamakta zorlanan üretim nedeniyle yaz aylarında düşmesi gereken fiyatlar, tırmanışını sürdürüyor.

Nüfus bile 10 milyon arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, yıllık 11-12 milyon ton domates üretiminde 10 yıldır bir artış yok. Buna nazaran Türkiye’nin 2007’de 70 milyon olan nüfusu, 81 milyonu da aştı. Tarım ürünlerinde üretimin, nüfus ve tüketimle paralel artmaması da, yıllık bazda tezgahlara yansıyor.

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, tarım ürünlerinde nüfusa paralel üretim artışı yaşanmadığını belirterek, özellikle tarla üretimlerinde ise düşüşleri işaret etti. Yıldırım, “Yeni hükümet sisteminde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının adı, ‘Tarım ve Orman Bakanlığı olacak. Bir de Cumhurbaşkanlığına bağlı Sağlık ve Gıda Kurulu oluşturuluyor. Bunu hangi kurum belirleyecekse, üretici ve tüketicinin önüne rehber görevi görecek bir sistem oluşturmalı. Hangi üründe üretim ve tüketim nasıl ise değerlendirilmeli. Yanı sıra ‘fiyat artarsa ithal edilir’ fikriyle üretici tedirgin oluyor. Bunun yerine üretimi destekleyen bir politika oluşturulmalı” diye konuştu.

Bir de hastalık vurdu

Bu yıl tavan fiyatı gören domates, aynı zamanda bir de hastalıkla karşı karşıya. Antalya bölgesinde ‘domates güvesi’ olarak bilinen ‘tuta’ hastalığı, seralarda domatesin sineklenmesine, kurumasına neden olduğu belirtiliyor. Antalya Toptancı Hali’nde ortalama bir domates kilosu, en düşük 2, en yüksek 3.5 liradan işlem görüyor. Buna ek maliyetlerle domates, tezgahlarda 8 lirayı aşan fiyatlara satılıyor.

Pazarda ‘psikoloji’ bozuldu

Ali Ekber Yıldırım, domateste fiyat artışını tetikleyen bu gelişmelere ek olarak, döviz kuru nedeniyle bir de ‘psikolojik etki’ oluştuğunu kaydetti. Yıldırım, “Pazarda, ‘dolar arttı, maliyetim arttı’ diye fiyatını yükseltenler var. Üretici ve tüketici fiyatlarını denetleyen ve somut olarak çalışan bur kuruma ihtiyaç var” dedi.

Seradan tarlaya geçiş

Antalya Hali’nde yükselen fiyatları değerlendiren hal esnafı, domateste sera üretiminin bitmek üzere olduğunu ancak tarla ürünlerinin de henüz olgunlaşmadığını belirtiyor. Buna göre, tarla ürünlerinin piyasaya sürülmesiyle fiyatlarda hafif düzelmeler olacağı ifade ediliyor. Bölgede hastalık iddialarının da doğru olduğunu belirten esnaf, bu hastalığın daha çok ihracat ürünlerini etkilediğini, iç pazarda etkisinin daha düşük olduğunu kaydediyor.

Ayçiçekte gümrük arttı

Bakanlar Kurulunun “İthalat Rejimi Kararına Ek Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Kararı” Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, tohumluk ve çerezlik olanlar hariç, ayçiçeği tohumu ithalatında gümrük vergisi 1 Ağustos’tan itibaren yüzde 13’ten yüzde 27’ye, ayçiçeği tohumu yağının gümrük vergisi de yüzde 23’ten yüzde 36’ya çıkarıldı.

Bazı ülkelerden ithalatta ise istisna uygulanması kararlaştırıldı. Singapur’dan yapılan alımda gümrük vergisi yüzde 13 yerine yüzde 20.2 olarak uygulanacak. Bosna Hersek’te ağustostan sonra devreye girecek.