İran: Anlaşmaya uymayacağız!..

Tahran yönetiminin, ABD’nin tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşmada kalan 5 ülkeye (Rusya, Çin, İngiltere, Almanya ve Fransa) İran’ın çıkarlarını koruyacak önlemler alması için tanıdığı 60 günlük süre dolarken, yeni açıklamalar geldi. Nitekim İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, “(Nükleer anlaşmada) taahhüt ettiğimiz zenginleştirme oranı ve miktarına riayet etmeyeceğimizi ilan ediyoruz” dedi.

Arakçi, nükleer anlaşmada ülkesinin beklentilerinin yerine getirilmediğini belirterek, anlaşma çerçevesindeki taahhütlerinden bazılarına uymamakla ilgili 60 günü içeren “2. Adım” uygulamalarını devreye soktuklarını ifade etti. Arakçi, “İlk 60 günün sonuna geldik. İsteklerimiz yerine getirilmediği için 2. Adım’ı uygulamaya koyuyoruz. 2’nci Adım’da (nükleer anlaşmada) taahhüt ettiğimiz zenginleştirme oranı ve miktarına riayet etmeyeceğimizi ilan ediyoruz” ifadelerini kullandı.

İhtiyaç neyse...

Bundan böyle bazı taahhütleri yerine getirmemelerinin “nükleer anlaşmayı ortadan kaldırmak değil korumak için” olduğunu söyleyen Arakçi, “Nükleer anlaşmadan ayrılmamız da mümkün. (Yeni) 60 günlük süre taraflara istifade edebilecekleri fırsatlar tanımaktadır. 3. Adımı da değerlendiriyoruz. 60 gün sonra üçüncü adımımızı da açıklayacağız” dedi.

Tahran yönetiminin ikinci 60 günde nükleer faaliyetlerde neler yapacağıyla ilgili soru üzerine Arakçi, “İran Atom Enerjisi Kurumu’nun ihtiyacı neyse o yapılacak. Zenginleştirilmiş uranyum miktarı 300 kilogramın da üzerine çıkartılabilir veya zenginleştirme oranı 3.67’yi de geçebilir” diye konuştu. Bakan Yardımcısı, ABD yaptırımlarının aşılması ve Avrupa ülkelerinin İran ile ticaretlerinin sürdürülmesi için oluşturulan özel ödeme mekanizması INSTEX’in, beklentilerini karşılayıp karşılamadığı sorusuna ise “Avrupalılar INSTEX’ten beklentilerimizi yerine getirmiş olsalardı 2. Adım’ı uygulamaya koymazdık, atmazdık” ifadesini kullandı.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ise, Twitter’dan yaptığı değerlendirmede, “İran, bugün (dün), nükleer anlaşmanın 36. maddesine dayanarak (anlaşmayı) iyileştirici adımları barındıran ikinci aşamaya geçiyor. ABD’nin ekonomi terörizmi karşısında çıkarlarımızı korumak için nükleer anlaşma kapsamında sahip olduğumuz yasal yolları kullanmaya devam edeceğiz” diye yazdı. Zarif, bu adımların İngiltere, Almanya ve Fransa’nın anlaşmaya uyması halinde geri çekilebileceğini belirtti.

Fransa endişeli, İsrail ısrarlı

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İran ile 2015’te yapılan nükleer anlaşmanın daha fazla zayıflatılmasından endişe duyduğunu belirterek, bunun kaçınılmaz olarak Tahran için sonuçlar doğuracağı uyarısında bulundu. Macron, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile nükleer anlaşmayla ilgili bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamada, “Cumhurbaşkanı Macron, 2015 yılındaki anlaşmanın daha fazla zayıflatılma riskinden duyduğu endişeyi dile getirdi ve bunun kaçınılmaz olarak sonuçları olacağını hatırlattı” denildi. Macron, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesine başından beri karşı olduklarını hatırlatarak, “Avrupa Birliği, nükleer anlaşmanın korunmasını istiyor ve bunun için çaba gösteriyor. Avrupa’nın, ABD yaptırımlarını etkisiz kılmak için ortaya koyduğu çabaların yetersiz olduğunu kabul ediyorum ancak bunu telafi etmek için elimizden geleni yapacağız” ifadelerini kullandı. Nükleer anlaşmayı korumak için yeni planlar ve önlemler gerektiğini belirten Macron, anlaşmanın sona ermesinin herkes için başarısızlık ve üzücü olacağını kaydetti.

Tahran’ın açıklamasının ardından ilk tepki gösteren ülke olan İsrail’in Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran’ın nükleer anlaşmanın şartlarına uymayacağını açıklamasının “tehlikeli bir adım” olduğunu söylerken, “Almanya, Fransa ve İngiltere yönetimindeki arkadaşlara seslenmek istiyorum. Bu anlaşmayı siz imzaladınız ve onlar (İran) bu adımları atarsa ciddi yaptırımlar uygulanacağını söylediniz. Bu Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kararıydı. Neredesiniz?” dedi.