Kriz derinleşiyor

İngiltere ile İran’ı karşı karşıya getiren tanker krizinde olay derinleşiyor. Londra, İran’a karşı “tüm seçeneklerin görüşüldüğünü” duyururken, Tahran yönetimi “Farklı senaryolara hazırız” açıklamasında bulundu. Almanya ve Fransa başta olmak üzere bazı Avrupa Birliği üyesi ülkeler bölgeye askeri güç göndermeye hazırlanan İngiltere’ye destek mesajları yayınlarken, konu Birleşmiş Milletler’e (BM) taşındı. 

İran’ın Hürmüz Boğazı’nda İngiltere bayraklı bir tankere el koyması ve 23 mürettebatı sorgulaması sonrasında yaşanan kriz sürüyor. İran, mürettebatın, soruşturmaları tamamlanana kadar kalacaklarını bildirirken, gemiyi bırakma niyetinde değil. İngiltere Savunma Bakan Yardımcısı Tobias Ellwood, ülkesinin kriz yaşanan bölgeye askeri güç gönderme konusunda kararlı olduğunu açıkladı. İran’a yönelik yaptırım konusunda tüm seçeneklerin masada olduğunu kaydeden Ellwood, “Neler yapabileceğimiz konusunda meslektaşlarımızla ve uluslararası müttefiklerimizle konuşuyor olacağız” dedi.

Bununla birlikte İngiltere’nin BM daimi temsilcisi, konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıdı. İngiliz temsilci, BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu mektupta “Uluslararası hukuk, seyir hakkının engellenmemesi gerektiğini vurguluyor, bu nedenle İran’ın hareketi yasadışı bir müdahaledir” ifadelerine yer verdi. Mektupta petrol tankerinin alıkonulduğu esnada Umman karasularında olduğu belirtildi. İngiliz hükümeti, İran’ın “Stena Impero” adlı tankere el koymasını “düşmanca bir hareket” olarak niteleyip, bu “yasa dışı müdahalenin” uluslararası hukuka aykırı olduğunu savunuyor.

NATO da bu konuda İran’a çağrıda bulundu. NATO, İngiliz tankerlerinin Hürmüz Boğazı’nda İran Devrim Muhafızları Ordusu’nca alıkonulmasını kınayarak, yaşananların uluslararası seyrüsefer özgürlüğüne ‘açık bir meydan okuma’ teşkil ettiğini söyledi. Bir NATO sözcüsü, “Hürmüz Boğazı’ndaki iki ticari geminin alıkonulmasını kınıyoruz. Bu uluslararası seyrüsefer özgürlüğüne açık bir meydan okumadır. İran’ı derhal gemileri ve mürettebatını serbest bırakmaya çağırıyoruz” dedi. “İngiltere, önceliklerinin diyaloğu ve diplomasiyi kullanarak durumu ele almak olduğunu açıkça belirtti” diyen sözcü, “NATO, bu durumu çözmek için tüm diplomatik çabaları desteklemektedir. Tüm müttefikler, İran’ın istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerinden endişe duymaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.

İran: Hazırız!

Öte yandan İran’ın İngiltere elçisi Hamid Baeidinejad, Londra yönetiminin İran ve İngiltere arasında “tanker konusunun ötesinde tansiyonu arttırmayı isteyen iç siyasi güçleri sınırlaması” gerektiği çağrısı yaptı.

Twitter hesabından açıklama yapan, bölgedeki hassas dönemde bunun oldukça tehlikeli ve makul olmayan bir yol olacağını belirten Baeidinejad, “İran’ın farklı senaryolara hazır olduğu” mesajı verdi.

Karşılıklı bıraktılar

Suudi Arabistan’ın, yaklaşık 3 aydır Cidde Limanı’nda 26 kişilik mürettebatıyla alıkoyduğu İran’a ait petrol tankerini serbest bıraktığı bildirildi. Öte yandan, İran’ın Hürmüz Boğazı’nda alıkoyduğu Cezayir petrol şirketi Sonatrach’a ait tanker de serbest bırakıldı. İran’ın yarı resmi ajansı Mehr’in, ismini açıklamayan yetkililere dayandırdığı habere göre, Suudi Arabistan, 30 Nisan’dan bu yana Cidde Limanı’nda alıkoyduğu İran bandıralı “Happiness 1” adlı petrol tankerini serbest bıraktı. Söz konusu tanker, 30 Nisan’da Kızıldeniz’de, Süveyş Kanalı’na doğru hareket halindeyken motoru arızalanmış ve onarılması için Suudi Arabistan tarafından Cidde Limanı’na çekilmişti. Öte yandan İran da, Hürmüz Boğazı’nda alıkoyduğu Cezayirtankerini serbest bıraktı.

Telsiz konuşmaları yayınlandı

İngiliz bandralı bir gemiye el konulmasından önce İran Ordusu’na ait gemilerle, İngiliz Donanması’na ait bir fırkateyn arasındaki telsiz konuşmaları ortaya çıktı. Konuşmada, İran’a ait olduğu düşünülen gemi, “HMS Montrose” fırkateynine, güvenlik nedenleriyle tankeri denetlemek istediğini söylüyor.

Konuşma kaydında, İran’a ait gemi, Stena Impero olduğu sanılan gemiye, rotasını değiştirmesini söylüyor ve “İtaat ederseniz güvende olursunuz” diyor. BBC’ye göre, İngiliz deniz güvenlik şirketi Dryad Global’ın edindiği kayıtlarda, “HMS Montrose”, önce kendisini tanıtıyor ve tankere hitaben “Tanınmış bir uluslararası boğazda transit geçiş yaptığınız için, geçişiniz bozulmamalı, engellenmemeli, mani olunmamalı ve aksatılmamalı” diyor. İngiliz fırkateyni daha sonra da İran’a ait gemiye “gemiye çıkma girişiminde bulunarak uluslararası hukuku ihlal etmeye” niyeti olmadığını doğrulamasını istiyor.

“Stena Impero” adlı tanker, Cuma günü İranlılar tarafından alıkonulmuştu. İngiltere Dışişleri Bakanlığı da İran’a tankerin “yasa dışı” bir şekilde alıkonulması kararından geri dönülmesi çağrısı yapmıştı.