Noyan AYAN - MOSKOVA

MİHAİL Sergeyeviç Gorbaçov, İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünyayı yıkımın eşiğine getiren soğuk savaşı sona erdiren lider olarak, yirminci yüzyılın en önemli kişilikleri arasında yerini aldı. SSCB'yi lağveden anlaşmaya attığı imzayla dünyanın siyasi coğrafyasını değiştiren Gorbaçov, bugün başkanı olduğu Gorbaçov Vakfı aracılığıyla bağımsız siyaset yapmayı sürdürüyor. 2 Nisan'da, kendi deyimiyle "iş ağırlıklı" görüşmelerde bulunmak üzere, Türkiye'yi ziyaret edecek olan Gorbaçov ile Türk - Rus ilişkilerini, Helsinki Zirvesi'ni, Rusya'nın NATO kaygılarını, Rusya'daki iç gelişmeleri konuştuk.
NATO pazarlığında "kim nerede" hata yapıyor?
Gorbaçov: Yeni dünyadaki rolünü belirlemeye çalışırken ABD'nin daha dikkatli davranması gerekli. Dünyanın patronluğuna soyunmak kolay değildir. Milyarlarca doları boşa harcamak gerekiyor. Bunu eskiden SSCB de yapıyordu. Herkese para dağıtıyorduk. Şu anda alacağımız, borcumuzdan fazla. ABD'nin patronluk iddiasının ikinci tehlikesi, Rusya'da çağdışı eğilim ve ideolojilerin palazlanmasına yol açması olabilir. Karşılıklı dayatmalardan vazgeçmeliyiz, aksi halde ortak bir dünya kuramayız. Ülkeleri yakınlaştıran projeler üretmeliyiz.
Sadece "siyasi" projeleri kastetmiyorsunuz sanırım.
Gorbaçov: Ekonomik işbirliği de önemli. Ulusal ekonomilerin tek başına ayakta kalamayacağı görüldü. Rusya - Türkiye işbirliği, iyi bir örnektir. Turgut Özal'la görüştüğümde Türkiye'deki reformlarla Rusya'dakiler paralel yürüyordu. Şimdi Moskova'da ne kadar çok Türk'ün çalıştığını biliyorsunuz. Türk inşaatçılar bir alış - veriş merkezinin restorasyonuyla işe başladı. Şu anda Moskova'nın her yerinde Türklerin yaptığı inşaatlar yükseliyor. Türkiye'nin eski Sovyet cumhuriyetleriyle ilişkilerini de normal karşılıyorum. Oralarda köktendincilik gibi ideolojileri dayatan grupları ise, onaylamıyorum. Bunlar zaten kendilerini hemen belli ederler. Deneyimli devlet adamları bunları ayırdedebilmeli.
Deneyimli bir siyasetçi sıfatıyla, NATO'nun genişlemesine karşıyım. Bunun nedeni "korku" değil. Sorun, "yeni Avrupa güvenlik yapısı" adı altında NATO tekeli dayatılması. ABD'nin Avrupa'da çıkarları var. Peki Rusya'nın yok mu? Bu nedenle diyorum ki, Avrupa'nın altı mayınlanıyor. Birleşen bir dünyada çifte standartlardan vazgeçilmeli artık. Avrupa'da, Orta Asya'da, Kafkasya'da, yalnızca kendi çıkarlarımızı düşünerek hareket edemeyiz.
Milliyet: Rusya ile Türkiye'nin Orta Asya'da nüfuz mücadelesi içinde olduğu sık sık dile getirilir. Bu konuda yorumunuz nedir?
Gorbaçov: Yeni gerçeklere gözlerimizi yumamayız. Kafkasya'da, Orta Asya'da Türkiye'ye karşı büyük ilgi duyan yeni devletler ortaya çıktı. İran ve Çin'in de kendilerine yakın ülkelerle temasları var. Bu doğaldır. Rusya'nın da bu ülkelere ve Türkiye'ye ilgisi vardır. Bu çerçevede, herkes çıkarını savunurken paniğe kapılmamalı, soğukkanlı olmalıdır. Karşılıklı çıkarları dikkate almak en doğru yoldur. Sorunları dürüstçe görüşme masasına getirmek gerekir. Rusya ve Türkiye çıkarlarını karşılıklı olarak göz önünde bulundurmalıdır. Ülkelerimiz arasındaki petrol ve doğalgaz işbirliği projeleri buna örnektir. Yüzyıllardır birlikte yaşadık ve yaşayacağız. Rus turistler Türkiye'ye gitmeye devam edecek, bavul ticareti öyle ya da böyle sürecek. Bu insanların önüne dikilemeyiz. İki tarafta da, kurnaz oyunlara kalkışacak bazı siyasiler çıkabilir. Ancak dünya değişti. Eski tarz oyunlar artık hiçbir yerde işlemiyor.