“Rant” vergisine başkanlar tepkili

Kentsel rantlara düşünülen vergi, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarıyla yeniden gündeme geldi. Yeni Gelir Vergisi Kanunu’yla 2010 yılında hayata geçirilmesine yönelik planlara, Egeli belediye başkanlarından da tepki geldi. İşte görüşler:

Özlem Çerçioğlu (Aydın Belediye Başkanı-CHP): Hükümet nasıl vergi alacağını artık şaşırdı. Vatandaş, ekonomik kriz nedeniyle zaten mağdur durumda. Elektriğe zam yaptılar. İnsanlar elektrik ve su faturalarını bile ödeyemez durumdayken, vergi üzerine vergi gelmesi hiç de adil değil. Belediyenin yaptığı yol, köprü gibi hizmetlerden devlete vergi ödenecekse bu haksızlık olur. Zaten belediyelerin gelirleri yeterince sınırlı. Eğer belediyeye böyle bir gelir sağlanırsa, belediye de bunu vatandaşa hizmet olarak aktarabilecek. Dolayısıyla böyle bir taslağı desteklemiyor, özünde yanlış buluyorum.

Kentin rantı, kente kalsın
Ülgür Gökhan (Çanakkale Belediye Başkanı-CHP): Kentsel rantın vergilendirilmesini biz ezelden beri savunuyoruz. Hatta belediye olarak bu konuda ilgililerden bağış şeklinde katkı da alıyoruz. Rant vergisi, Türkiye’de çok geç kalınmış bir uygulama. Fakat bunun geliri devlete değil, belediyelere aktarılmalı. Çünkü rant, kentte oluşuyor ve bunun getirisi de yine kente dönmeli. Ayrıca devlet, zaten gayrımenkullerin alım-satımlarından “Gayrımenkul Değer Artış Vergisi” adı altında zaten belli bir pay alıyor. Buna karşı değiliz. Fakat kentteki mülk sahiplerinden sağlanan artı değerlerin belediyelere “Rant Artış Vergisi” olarak aktarılması gerek.

Bütçeye aktarılması yanlış
Osman Gürün (Muğla Belediye Başkanı-CHP): Hükümet ilk göreve geldiğinde yerel yönetimlere kaynak aktarıp, sorumluluk yükleyeceklerini söylemişti. Hatta belediye hudutlarındaki Hazine arazilerini yerele devretmeye yeltendi, fakat bir hafta sonra da kaldırdı. Kent nüfusunun yüzde 70’i belediyelere bağlı. Buralarda yaşayan nüfusun hayat standartlarını güzelleştirmek durumundayız. Bu yüzden yerel yönetimlere kaynak aktarıp, sorumluluk verilmeli. Kentlerde bir rant yaratılıyorsa, bunu mutlaka yerel yönetimlere aktarmak lazım. Ancak hükümet, bu uygulamayı bütçe açığını kapatmak için bir enstrüman olarak kullanacaksa çok büyük bir yanlış yapar. Halka haksızlık yapılmış olur.

Yerel yönetimlerin hakkı buCengiz Ergün (Manisa Belediye Başkanı-MHP): Merkezi yönetim, yerel yönetimleri daha fazla dikkate almalı. Çünkü yerel yönetimler, yerel ihtiyaçlara çok daha yakın pozisyonda. Örneğin su faturalarından elde edilen gelir gibi. Nasıl ki belediyeler su faturalarını tahsil edip, elde ettiği kaynakla vatandaşa hizmet götürüyorsa, bu da belediye bütçesine katkı anlamına gelecek bir gelir olacak.

Hizmet olarak geri dönmeli
Mehmet Kocadon (Bodrum Belediye Başkanı-DP): Devlet, topladığı vergilerin KDV’sinin sadece bir kısmını yerel yönetimlere aktarsa, biz zaten kendi işimizi görürüz. Emlak vergilerini biz topluyoruz. Yüzde 15’ini devlete veriyoruz. Tahakkuk vergilerinin de yüzde 75’ini alıyoruz. Biz, kentsel rantın vergilendirilmesini savunuyoruz demiyorum.
Zaten bu konu henüz taslak halinde. Tam olarak bir açıklık kazanmadı. Ama şunu söyleyebilirim; eğer bölgede bir rant varsa, bunu o bölgenin halkı yesin. Yerel yönetimlere aktarılsın ki, halka hizmet olarak geri dönsün.

Elektrik vergisi gibi olmasın
Hakan Tartan (Konak Belediye Başkanı-CHP): Bu taslakla ilgili yoğun bir kararsızlık var. Karşı çıkanlar olduğu gibi, destek olanlar da var. Fakat şu koşullarda, ekonomik kriz ortamında yurttaşlara yük getirilmemesi gerektiği kanaatindeyim. Devlet bu konuyu yük getirerek değil, karşılıklı anlayış çerçevesinde bir sonuca ulaştırmalı. Örneğin daha önce belediyelere ödenen Elektrik Tüketim Vergisi, sonradan belediyelerden alınıp Maliye’ye aktarıldı. Belediyelerin vatandaşa hizmet götürebilmesi için kaynağa ihtiyacı var. O yüzden de böyle bir yasa getirilecekse, söz konusu vergi genel bütçeye değil, yerel yönetimlere aktarılmalı ki, belediyeler de bunu vatandaşa hizmet olarak geri döndürebilsin.

İnsaf ölçüleri aşılmamalı...
Cevat Durak (Karşıyaka Belediye Başkanı-CHP): Biz bu varlık vergisinin ne içerdiğini henüz bilmiyoruz. Vatandaşı mağdur etmeyecek şekilde bir insaf ölçüsü içinde yapılırsa sorun olmayacağını söyleyebilirim. Ancak böyle bir düzenleme yapılacaksa, belediyelerden de görüş alınması gerektiğini düşünüyorum. Ayrıca böyle bir kanununun çıkması demek, büyük bir yanlışın da ortaya çıkması anlamına gelir. Diyelim ki bir hemzemin geçit yapılacak. Giderlerini belediye karşılıyorken, alınacak verginin belediyeye değil de devlet bütçesine aktarılması doğru değil. Biz durumu genel merkeze bildirip, gereken girişimlerde bulunacağız.

Belediyelere kaynak olsun
Turgut Oğuz (Aliağa Belediye Başkanı-CHP): Devletin almadığı vergi yok ki! Bir yolda yürümeden vergi almıyorlar. Yerel yönetimlere hiçbir şey yok. Sadece emlak vergilerinden alıyoruz. Personel maaşlarını bile ödeyemez hale geldik. Elektrik Tüketim Vergisi vardı, onu da kestiler. Asker yardımlarının parasını da bize ödetiyorlar. İller Bankası’na zaten borçlu bir belediyeyiz. Bizden önceki yönetimden kalan borçlar yüzünden oradan da para gelmiyor. Maalesef her şeyi devletin kendisi alıyor. Belediyelere ise hiçbir şey yok.

Bu gelir nasıl kullanılacak?
Ergun Özgün (Menderes Belediye Başkanı-CHP): Kent rantından fayda sağlanması bana göre doğru bir mantık. Fakat bunun nasıl yönlendirileceği önemli. İyi bir yönetici, çok kötü bir kanunu iyi bir hale getirebildiği gibi, kötü bir yönetici de iyi bir kanunu çok kötü hale dönüştürebilir. Sonuç olarak yasa doğru. Ama buradan elde edilecek gelirin nereye yönlendirileceği, nereye aktarılacağı önemli. Yerel yönetimlerin bu kaynağa ihtiyacı var. Burası turizmin göbeğinde bir ilçe. Trafikten tutun da karayollarına kadar, her şey rezalet bir durumda. Yolların hali içler acısı. Trafikten tutun da, karayollarının denetimine, tüm sorumlulukların ve kaynakların belediyelere aktarılması gerekiyor. İşlerin günübirlik çözülmesi gereken bir çağdayız. Beklemekle çok şeyin kaybedileceği bir zamandayız.


SOKAĞIN SESİ
Milliyet EGE, hükümetin planladığı ‘rant vergisi’ni İzmirlilere sordu. Çoğu fakirlik sınırının altındaki gelirlerle yaşayan vatandaşlar, şu yorumları yaptı:

Bugüne kadar verdik, yeter!
Selma Arabacı (49-Emekli): Gelir vergisi taslağına karşıyım. Artık daha fazla vergi vermek istemiyorum. Bugüne kadar verdiğim vergiler yeter. Aldığım maaş ne kadar ki ne vereyim?

İki yakamız bir araya gelmiyor
Süreyya Aydemir (68-Ev kadını): Vere vere zaten bize birşey kalmadı. Vergiyi düşündükleri kadar maaşları da düşünsünler biraz. Dar gelirli ay sonunda iki yakasını bir araya getiremiyor.

Hangi parayla vergi vereyim?
Ali Ünsal (50-İşsiz): Altı aydır işsizim. Hangi parayla vergi vereceğim. Elektrik ve su faturalarını bile ödeyemiyorum. ‘Vergilerle yapılacak’ denilen hastaneye gidecek param dahi yok.

Hükümet, para beklemesin
Sinan Kahraman (50-Ayakkabı boyacısı): Vatandaşta para yok. Geçinemiyor. Krizden dolayı kirasını ödeyemiyor, işyerini kapatıyor. Hükümet bizden vergi vermemizi beklemesin.

Krizden dolayı belimiz bükük
Olay Keçeçioğlu (38-Satış temsilcisi): Taslağa karşıyım. Vatandaş hiç düşünülmüyor. İnsanların krizden dolayı zaten beli büküldü. Vergiler de vatandaşın belini kıracak şekilde olmamalı.

Önce, mevcut durum düzelsin
Füsun Selma Sarıcı (53-Avukat): Kriz zaten dar gelirli kesimi çok kötü etkiledi. Var olan şartların düzetilmesi gerekirken, üstüne bir de vergiler getirilmesi çok doğru bir yaklaşım değil.

Asgari ücretli düşünülsün
Çetin Meriç (43-Taksici): Saçmalık. Bu taslağı planlayanlar, biraz da ‘Biz ne yapıyoruz’ diye düşünsün. Kafalarını vergiye yoracaklarına asgari ücreti nasıl yükseltebiliriz
ona yorsunlar.

Kıt kanaat geçiniyoruz
Turgay Buçak (31-Öğretim görevlisi): Vergiler size yol, su ve elektrik olarak geri dönecek deniliyordu. Umarım döner. İnsanlar ev kirasını ödeyemiyor. Kıt kanaat geçiniyor. Fazlasını kaldırmaz.”