Beş bankaya el kondu...

Harun Gürek Ankara


       Yurtbank, Egebenk, Sümerbank, Esbank ve Yaşarbank, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredildi. Birleşik Yatırım Bankası'nın bankacılık yapma izni kaldırıldı
       Bakanlar Kurulu'nun son derece gizli tutulan bu kararın yayımlandığı Resmi Gazete'nin mükerrer sayısı dağıtılmadı
       Dün sabah Hazine Müsteşarlığı'nın açıklamasıyla duyurulan el koyma kararından sonra beş bankaya yeni yöneticiler atandı
       Hazine, el konulan bankaların yeni yönetimleriyle normal faaliyetlerine devam edeceğini ve bu bankalardaki tüm mevduatların devlet güvencesinde olduğunu duyurdu

       Uzun zamandır beklenen bankalar operasyonunun ilk bölümü dün yayınlanan Bakanlar Kurulu kararıyla gerçekleştirildi. Yurtbank, Egebank, Sümerbank, Esbank ve Yaşarbank hisse senetlerinin tamamının mülkiyeti Merkez Bankası bünyesindeki Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredildi. Bakanlar Kurulu, Kavala ailesine ait olan ve uzun süredir faaliyet göstermeyen Birleşik Yatırım Bankası'nın da bankacılık işlemleri yapma iznini kaldırdı. El konulan bankalarda 2 katrilyon liraya yakın mevduatın buharlaştığı iddia ediliyor.
       Hazine Müsteşarlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, beş bankanın Fonu'nun sahipliği ve garantisi altında yeni yönetimleri ile normal faaliyetlerine devam edeceği bildirildi. Açıklamada, "Vatandaşlarımızın bu bankalardaki tüm mevduatları ve her türlü alacakları herhangi bir miktar sınırlaması olmaksızın devletin güvencesi altındadır" denildi.
       El koyma operasyonu, önceki gün yapılan liderler zirvesinde alındı. DSP Genel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit, MHP Genel Başkanı Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, Anap Genel Başkanı Mesut Yılmaz, Maliye Bakanı Sümer Oral, Sanayi ve Ticaret Bakanı Kenan Tanrıkulu'nun katıldığı zirvede beş bankaya el konulması, mali durumu biraz daha iyi olan 2 bankanın da birleştirilmesi kararlaştarıldı.
       Müsteşarı Selçuk Demiralp ve Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel'in verdiği bilgiler üzerine alınan operasyon kararı sonrasında Egebank, Esbank, Sümerbank, Yurtbank, Yaşarbank'ın hisselerinin TMSF'ye devri için gereken Bakanlar Kurulu kararnamesi hazırlandı. Ayrıca iki bankanın birleştirilmesi için ikinci bir kararname daha yazıldı.

İki banka birleştirilecek

       Yazılan kararnameler, gece Resmi Gazete'ye gönderilerek, mükerrrer sayıda yayınlandı. Ancak Resmi Gazete'nin mükerrer sayısının dağıtılmaması için Başbakan Bülent Ecevit tarafından ambargo kondu. Ambargo kararının birleştirilen bankanın isminin saklanması ve spekülasyonların önlenmesi amacıyla alındığı belirtildi.
       Bakanlar Kurulu kararının, Resmi Gazete'de yayınlanmasının ardından Fon, beş bankanın yönetimini devralacak yeni yöneticileri belirledi. Her banka için belirlenen yedi kişilik yeni yönetim kurulları, dün sabahtan itibaren İstanbul'da bankaların merkezlerine giderek, yönetimleri devraldı.

2.3 katrilyonluk risk

       El konulan bankaların tamamı uzun süredir yüksek faizlerle piyasadan para topluyordu. Egebank ve Yurtbank'ın dolara yüzde 30'a varan faizlerle topladığı murakıp raporlarıyla belirlendi. Söz konusu bankaların kasım ayı sonu itibarıyla vatandaştan topladığı paranın miktarı 2 katrilyon 300 trilyon lirayı aştığı hesaplanıyor.
       Beş bankanın topladığı mevduatının ne kadarının battığı, TMSF'nin atadığı yeni yönetim kurullarının, hesaplara el koyarak yapacağı incelemenin ardından ortaya çıkacak. Hazine kulislerinde toplanan paranın 2 katrilyonluk bölümünün batmış durumda olduğu ileri sürülüyor.
       Yeni Bankalar Yasası, uyarınca yapılacak incelemelerden sonra bankanın içinin boşaltıldığı kesinleşirse, banka sahipleri ve üst düzey yöneticilerinin bankayı bilerek zarara uğrattıkları sonucuna varılırsa; banka sahiplerin mal beyanı isteyecek. Hükümet, banka sahiplerinin şahsi malvarlıklarına ihtiyati tedbir ve haciz koyabilecek. Ardından banka sahiplerinin şahsi iflasları istenebilecek.

       Ecevit: Bankalar daha etkili denetlenecek
       Başbakan Bülent Ecevit, bundan böyle bankaların sürekli ve etkili bir şekilde denetleneceğini, mali sektörün sağlıklı bir yapıya kavuşturulacağını bildirdi.
       Ecevit, Başbakanlık'ta el konulan bankalara ilişkin kararın bankaları rehabilite etmek ve sağlıklı bir yapıya kavuşturmak için alındığını bildirdi. Ecevit, "Beş bankanın çalışmaları devlet güvencesi altında, kesintisiz sürdürülecektir. Bu bankalarda hesapları bulunan herhangi bir vatandaşımızın kaygı duymasına gerek yoktur. Hesapların tümü devlet güvencesindedir. Bundan böyle bankalar sürekli ve etkili biçimde denetlenecektir ve mali sektör sağlıklı bir yapıya kavuşturulacaktır" dedi.
       Başbakan Ecevit, bir başka kararnameyle başka bankalara da el konulacağına ilişkin söylentiler bulunduğunu anımsatan bir gazeteciye, "Hayır başka bir kararname yok, kesinlikle yok" dedi.

       Önal; Bankalar eskisinden sağlam
       Hazine'den sorumlu Devlet Bakanı Recep Önal, mudilere yönelik yaptığı açıklamada, bankaların devlet güvencesinde ve eskisinden daha sağlam olduğunu bildirdi.
       Önal, Başbakanlıkta yaptığı açıklamada "İşlemler normal devam edecek mi?" sorusuna karşılık, bu sabah Hazine olarak açıklama yaptıklarını hatırlatarak, "devlet güvencesinde, eskisinden daha sağlam" yanıtını verdi.
       Ekonomiden Sorumlu Devlet bakanı Önal, önceki akşam TBMM'de yaptığı konuşmada da mevduatta yüzde 100 devlet güvencesinin devam ettiğini söyledi. Bakan Önal, tasarruf sahibini tedirgin edecek bir oluy bulunmadığını vurguladı.

       Özince: Dışarıda olumlu etki yapacak
       Bankalar Birliği Başkanı ve İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince, beş bankanın Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilmesinin dışarda Türkiye açısından olumlu etki yaratacağını söyledi.
       Özince yaptığı açıklamada "Dışarda olumlu bir etki yaratacağını düşünüyoruz" dedi. Bankacılık sisteminin öteden beri çok ciddi bir mali sisteme ihtiyacı olduğu ifade eden Özince, hükümetin icraatlarıyla sistemin giderek uluslararası normlara adapte olmaya başladığını bildirdi.
       Gelişen koşulların başka bankaların yönetimine el koyulmasını da gündeme getirebileceğini vurgulayan Özince, "Şu anda, kısa vadede bizleri endişeye sevkedecek oluşumlar söz konusu değil. Sektörün ülkemizi dünya liginde temsil edebilecek yapıyla kavuşacağına inanıyorum. Gelişmeleri olumsuz değil, olumlu olarak değerlendiriyorum" diye konuştu.
       Özince, Merkez Bankası'nın mali otorite olarak söz konusu operasyonun arkasında bulunduğunu, tasarruf mevduatı sigorta fonunun kaynaklarının yeterli olduğunu belirterek, kaynakların yeterli olmaması durumunda her türlü önlemin alınacağına inandığını bildirdi.

       Erol Sabancı: Mevduata güvence de kalksın
       Akbank Yönetim Kurulu Başkanı Erol Sabancı, beş bankanın Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilmesinin sektörün disipline edilmesi bakımından faydalı olduğunu bildirdi. Erol Sabancı, konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, şu görüşlere yer verdi:
       "Uygulamanın, benzer tutumda olan başka bankalara da uyarı olacağı kanaatindeyiz, ancak bu karar gecikilerek alındığı için faturası büyümüştür. Buna benzer sektörü disipline edecek kararların ertelenmesi ve geciktirilmesi, ülkeye pahalıya mal olmaktadır. Bu bakımdan, sektörle ilgili benzer kararların süratle ve dinamik bir şekilde alınmasının uygun olacağını düşünmekteyiz."
       Sektöre en büyük zararı, sınırsız mevduat güvencesinin verdiği ve vermeye de devam ettiğinin görüldüğünü vurgulayan Sabancı, "Zararın faturasını da 65 milyon ödemektedir. Bu konunun da bir an önce halledilmesi şarttır" dedi.
       Erol Sabancı, bankacılık reformu çalışmalarının, mevduata yüde 100 güvencenin de kaldırılması gerektiğini söyledi.

       Hazine: Vadeli mevduatı bozup zarar etmeyin
       Bankacılıktan sorumlu Hazine Müsteşar Yardımcısı Teoman Kerman, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen bankalarda hesabı olan vatandaşların, mevduatlarını vadesinden önce bozmalarının gereksiz olduğunu bildirdi.
       Kerman, "Çünkü bankacılık işlemleri aynı şartlarda, sınırlama getirilmeksizin devam edecek. Bu bankalar, eskiye nazaran daha güvenliler" dedi.
       Kerman, söz konusu bankalardan isteyenin istediği zaman, mevduatını ya da faizini çekebileceğini, bu konuda sorun bulunmadığını söyledi.
       Kerman, bankalara el koyma olayı uzatmadıklarını, çünkü uzaması halinde her geçen gün kamuya maliyetin yükseleceğini anlatırken, devir işleminin "tam zamanında" yapıldığını ifade etti.
       Fon'a devir edilen bankaların tasfiye sürecine gitmesini kesinlikle düşünmediklerini, buna gerek olmadığını da belirten Kerman, el konulan bankaların likidite sorununu çözmek için "yüksek faizle" mevduat topladıklarını hatırlattı. Kerman, bundan sonra bankaların verdikleri faizlerin, piyasa şartlarının çok üstünde olacağını zannetmediğini kaydetti.

...Batık para iki katrilyon

       Dün sabah Hazine Müsteşarlığı’nın açıklamasıyla duyurulan el koyma kararından sonra beş bankanın yönetimi Fon’un atayacağı yeni yöneticilere geçecek
       Hazine, bu bankaların yeni yönetimleriyle normal faaliyetlerine devam edeceğini ve tüm mevduat hesaplarının devlet güvencesinde olduğunu duyurdu

       Egebank, Demirel'in kardeşine aitti
       Egebank, 5 Nisan 1928'de 150 kurucu üye tarafından, 1 milyon lira sermaye ile İzmir Esnaf ve Ahali Bankası adı ile kuruldu. 1959'da Egebank adını alan banka, 1990'da merkezini İstanbul'a taşıdı. Bankayı Mayıs 1998'de Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in kardeşi Şevket Demirel'in sahibi olduğu Demirel Grubu, Bayraktar Grubu'ndan satın aldı. Bankayı İzmirli Özakat Grubu'nun çoğunluk hisselerini satın alarak devralan Demirel Ailesi ile Hazine arasında izinsiz devir nedeniyle uzun bir süre gerginlik yaşanmıştı.
       Şu anda 300 trilyon lira üzerinde bir mevduatı olduğu belirtilen banka hakkında "Grup şirketlerine açılan usülsüz krediler" gerekçesiyle bankanın sahip ve üst düzey yönetimi hakkında Hazine Müsteşarlığı Bankalar Yeminli Murakıplar Kurulu tarafından 10 rapor hazırlandığı kaydedildi. Söz konusu raporlarla Şişli Cumhuriyet Savcılığı'na çok sayıda suç duyurusu yapıldığı da öğrenildi.
       Bankanın fona devrilmeden önce yönetim kurulu başkanlığını Demirel'in yeğeni Murat Demirel, genel müdürlük görevini ise Muzaffer Aygün yapıyordu. Egebank'ın ana ortağı ise Otomobilcilik ve Ticaret A.Ş. Banka, 78 şube, 1500 personel ve 40 trilyon lira ana sermaye ile hizmet veriyordu.

       Egebank'ın son yönetim kurulu: Murat Demirel (başkan), Neslihan Demirel, Jale Oktay, Rüştü Saraçoğlu, Ali Paya, Muzaffer Aygün, Ersin Çamoğlu, Mehmet Karakaş.

       Mevduat toplamı: 260.3 trilyon lira (1998)
       Takipteki alacaklar (net): 2.5 trilyon lira (1998)
       Net kar: 548 milyar lira (1998)
       Net kar: 5.2 trilyon lira (1997)
       Takipteki krediler/toplam krediler: % 2.4 (1998)
       Takipteki krediler/toplam krediler: % 0.5 (1997)
       Donuk aktifler/toplam aktifler: % 3.7 (1998)
       Donuk aktifler/toplam aktifler: % 2.4 (1997)
       Toplam aktifleri: 318 trilyon lira (1998)
       Toplam aktiflerin 195 trilyon lirasını TL, 123 trilyon lirasını yabancı para kaynakları oluşturuyor.
       Toplam aktif ve kredilerin sektör payı: % 0.9
       Toplam mevduatta sektör payı: % 1.1

       Esbank, 22 yıldır Zeytinoğlu bünyesindeydi
       15 Eylül 1927'de 500 bin lira sermaye ile Eskişehirli tüccarlarca kurulan Esbank, 1977'de Zeytinoğlu Ailesi tarafından satın alındı. O tarinten günümüze Zentinoğlu Grubu'nda bulunan banka, bölgesel bankacılıktan Türkiye geneline yayıldı. 1985'de merkezini İstanbul'a taşıyan Esbank'ın 45 trilyon lira ödenmiş sermaye, 94 şube ve 2241 personeli bulunuyor. Bankanın yönetim kurulu başkanlığını Mesut Erez, genel müdürlüğünü ise Yılmaz Mazlumoğlu yürütüyordu. Esbank'ın ana ortaklarını Entil Endüstri Yatırım ve Ticaret A.Ş, Eston Eskişehir Beton Sanayi Ticaret A.Ş ve Zeytinoğlu Ticaret ve Sanayi A.Ş bulunuyor.

       Esbank'ın yönetim kurulu: Mesut Erez (başkan), Aykut Akıncılar, Ali Saracık, Erol Zeytinoğlu, Akın İlkin, Atilla Candır, Yılmaz Mazlumoğlu.

       Toplam mevduat. 722.4 trilyon lira (1999 Eylül)
       Toplam aktifler: 869 trilyon lira (1998)
       Takipteki alacaklar: 819 milyar lira (1999)
       Net kar: 3.1 trilyon lira (1999 Eylül)
       Net kar: 3.06 trilyon lira(bu yıl 1998 yılına göre % 28 gerileme)
       Toplam aktiflerinin 671 trilyon lirasını TL, 198 trilyon lirasını yabancı para kaynakları oluşturuyor.
       Donuk aktifler: 819 milyar lira (1999)
       Donuk aktifler: 1.03 trilyon lira(1998)
       Takipteki alacakları/toplam krediler: % 1.4
       Toplam aktiflerde sektör payı: % 1.4 (1998)
       Toplam kredilerde sektör payı: % 1.6
       Toplam mevduatta sektör payı: % 1.7

       Sümerbank, özelleştirme ile Garipoğlu'na geçti
       1933'de kamu bankası olarak kurulan Sümerbank, 17 Ekim 1995'te özelleştirilerek İpeks İplik Tekstil Sanayi A.Ş'ye geçti. Böylece banka 103 milyon 500 bin dolara Türkbank ve çete olayından yargılanan Adanalı işadamı Hayyam Garipoğlu'na satıldı. Bankanın halktan topladığı paranın büyük bölümünün grup şirketlerine aktarıldığı bildiriliyor. Merkezi İstanbul'da bulunan bankanın 88 şube ve 1788 personeli bulunuyor. Yönetim kurulu başkanlığını Hayyam Garipoğlu'nun yaptığı bankanın genel müdürlük görevini Cengiz Biçer yapıyordu. Bankanın ana ortakları, İpeks İplik Tekstil Sanayi A.Ş, Amasya Tekstil Sanayi A.Ş, Akmaya Sanayi ve Ticaret A.Ş, Kasım Garipoğlu, Hayyam Garipoğlu ve Handan Güleç'ten oluşuyordu.

       Sümerbank'ın yönetim kurulu: Hayyam Garipoğlu (başkan), Cengiz Biçer, Kadriye Şişman, Muhittin Fisunoğlu.

       Toplam mevduat: 450.9 trilyon lira (1999 Eylül)
       Net karı: 6.1 trilyon lira (1999 Eylül)
       Net kar: 6.05 trilyon lira (1998)
       Takipteki alacakları: 2.9 trilyon lira (1999 Eylül)
       Takipteki krediler/toplam krediler (1999): % 2.6
       Takipteki krediler/toplam krediler (1998): % 0.4
       Donuk kredi aktifleri (1999): 89 trilyon
       Donuk kredi aktifleri (1998): 42 trilyon, (% 112 artış)
       Toplam aktif (1999): 549 trilyon lira
       Toplam aktif (1998): 314 trilyon lira, (% 75 artış)
       Banka aktiflerinin 355 trilyon lirasını TL, 195 trilyon lirasını da yabancı paralar oluşturuyor.
       Toplam aktifler ve toplam kredilerdeki sektör payı: % 0.8
       Mevduatta sektör payı: % 0.9

       Yaşarbank'ın eski genel müdürü Erçel'di
       Türkiye Tütüncüler Bankası adıyla 17 Eylül 1924'te Akhisarlı 250 ortak tarafından kurulan banka, 1980'den bu yana İzmirli Yaşar Topluluğu içinde yer alıyor. Bankanın o tarihten sonra Türkiye Tütüncüler Bankası Yaşarbank adını aldı. Bankanın ana ortaklarını Yaşar Holding A.Ş ile Bimpaş Bira ve Meşrubat Pazarlama A.Ş. Bankanın zor duruma düşmesine neden olarak kötü yönetim sonucu verilen krediler gösteriliyor. Bankanın, en son Yurtbank'a 10 trilyon lira kaptırdığı belirtilmişti.
       Yaşarbank'ın yönetim kurulu başkanlığını Selçuk Yaşar, genel müdürlük görevini Ali Canip Özardalı yapıyordu. Bankanın genel müdürlüğünü 1994'te de Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel yapmıştı. Genel Merkezi İstanbul'da bulunan bankanın 85 şube ve 1755 personeli bulunuyor.

       Yaşarbank'ın yönetim kurulu: Selçuk Yaşar (başkan), Fehmi Gültekin, Armağan Gürsel, Mehmet Aktaş, Muhittin Bilget, Yılmaz Gökoğlu.

       Toplam mevduat: 694.4 trilyon lira (1999 Eylül)
       Net kar: 7.2 trilyon lira (1999 Eylül)
       Net kar: 7.15 trilyon lira(1998 yılına oranla yüzde 15.5 artıy)
       Toplam aktif: 843 trilyon lira(1998 yılına oranla 95.6 büyüme)
       Takipteki krediler/toplam krediler oranı: % 0.4
       Banka aktiflerinin 738 trilyon lirasını TL, 105 trilyon lirasını yabancı para aktifleri oluşturuyor.
       Donuk aktifler: 17 trilyon lira (1998 yılına oranla yüzde 81.9 artış)
       Toplam aktiflerdeki sektör payı: yüzde 1.4
       Toplam kredilerde sektör payı: yüzde 2.2
       Mevduatta sektör payı: yüzde 1.6

       Yurtbank, Balkaner ailesine ait
       1993 yılında Eurocredit Türk Fransız Bankası A.Ş adı altında kurulan ve 1995 yılında yeni adını alan Yurtbank, Ali Avni Balkaner'e ait. Balkaner'in yönetim kurulu başkanı olduğu bankada, genel müdürlük görevini Murat Yanık yapıyordu.
       Şu anda 200 trilyon lira üzerinde mevduatı bulunan banka hakkında, Hazine Müsteşarlığı Yeminli Murakıpları Kurulu raporları üzerine bankanın sahip ve yöneticileri hakkında Şişli Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulduğu öğrenildi.
       Bankanın ana ortakları, Balkaner Turizm İnşaat ve Sanayii A.Ş, Ali Avni Balkaner, M.Hakan Balkaner, F.Pelin Balkaner, Zeynep İlkar, Üçem Taahhüt Ticaret Sanayi ve Yatırım A.Ş, Ada İnşaat San. ve Tic. A.Ş'den oluşuyor. 1998 yıl sonu itibariyle 10 trilyon lira ödenmiş sermayesi, 30 trilyon lira sermayesi bulunan bankanın 28 şube ve 600 personeli bulunuyor.

       Yurtbank'ın yönetim kurulu: Ali Avni Balkaner (başkan), Süleyman Ekiz, Murat Yanık, Bayram Eser, Ömer Yüksel, Metin Aytaç.

       Toplam mevduatı: 158.8 trilyon lira (1998)
       Net karı: 22 milyar lira (1998)
       Net kar: 666 milyar lira (1997 (yılında)
       Takipteki krediler/toplam krediler: % 5.8 (1998)
       Takipteki krediler/toplam krediler: % 0.2 (1997)
       Takipteki alacakları: 4.66 trilyon lira (1998)
       Takipteki alacakları: 74 milyar lira (1997)
       Donuk aktiflerin toplam aktifler içendeki payı: % 3.8 (1998)
       Donuk aktiflerin toplam aktifler içindeki payı: % 1.7 (1997)
       Toplam aktifleri: 189.9 trilyon lira (1997 yılına göre % 142 artış)
       Toplam aktiflerin 165 trilyon lirasını TL, 24 trilyon lirasını ise yabancı para kaynakları oluşturuyor.
       Toplam aktiflerdeki sektör payı: % 0.5
       Toplam kredilerde sektör payı: % 0.6
       Toplam mevduatta sektör payı: % 0.7