Domates zirveden döndü

Türkiye Meyve-Sebze Komisyoncu ve Tüccarlar Federasyonu Başkanı Burhan Er, bayramda 8-10 liraya kadar yükselen domates fiyatlarının, İstanbul Meyve ve Sebze Hali’nin 4 gün kapalı olması, havaların yağışlı gitmesi ve tarla domatesinin azalmasından kaynaklandığını söyledi. Er, “Geçen cumartesi domates halde bile 4 liraya çıktı. Bütün bunlar üstüste gelince perakende satış yapan bazı fırsatçılara gün doğdu, domates fiyatını anormal yükselttiler” dedi. Er, şunları söyledi:
“15 milyon İstanbulluya normalde günde 1000 ton domates yetiyorsa, 100 ton domates geldiğinde fiyat ister istemez artıyor. Bu sadece domateste değil, bütün ürünlerde böyle. Bugün en kaliteli domatesin fiyatı 3 lirayı geçmiyor. Yüzde 10-15 düşme var. Önümüzdeki haftadan itibaren fiyat 2 liranın altına düşecek.”

Tarlada 2, markette 5 TL
Üretim yerinde 2-3 lira olan domatesin İstanbul’da perakendede 4-5 liradan aşağı satılmadığını vurgulayan Er, şöyle konuştu:
“Halde bugün itibariyle domates fiyatı 1.5 TL ile 3 TL arasında değişiyor. En iyi domates halde 3 liraya satılırken perakendede 4-5 liradan aşağı domates almanız mümkün değil. Neden üretim yerinde 2-3 lira iken perakendede 4-5 lira? Bunun sebebi malın halden geçmemesi. İstanbul’da tüketilen meyve sebzenin sadece yüzde 30-40’ı halden geçiyor. Kalan yüzde 60-70’i diğer yerlerde satılıyor.”

‘Halden geçmezse ucuzlamaz’
Meyve-sebzede taze ürün ve ucuz fiyat dengesinin, bütün ürünlerin halden geçmesiyle sağlanabileceğini kaydeden Er, şunları söyledi:
“Meyve-sebze halleri bu ürünlerin borsasıdır. Her ürün hale girmeliydi ki hem taze, hem ucuz olsun. Halde giriş-çıkış kontrol altında. Ancak, üretim bölgelerinden mal alan perakendecilerin ne kadarı kontrol altında? Tamamını kayıt altına almak lazım. Ben hal meraklısı değilim. Ben aynı zamanda üreticiyim, ürünümü tarlada da satabilirim. Ama en doğru satış yeri hallerdir.
Bütün ürünler halden geçmiş olsaydı fiyat bu kadar artmazdı. Fiyat artışını birileri yapıyor, bunun sorumlusu yine haller oluyor. Bazı fırsatçılar, halde fiyat 3 lirayken, 6-7 liraya satış yapıyor. Hizmeti biz veriyoruz, birileri bizim sırtımızdan para kazanıyor.”

Sefaköy Pazarı esnafı Hayrettin Alican, bayramda domates toplanmadığı için fiyatların yükseldiğini söyledi.

Ada Ekonomik Marketleri yetkilisi Mustafa Yılmaz, kış yaklaşırken yaz sebzelerinde fiyat artışı olduğunu ifade etti.

Karadağ Ekonomik Pazar’ın sahibi Turan Karadağ, tarla ürünü azaldığı için domates fiyatlarının yükseldiğini söyledi.

‘15 liraya fasulye almam’
Aynı zamanda İstanbul Meyve-Sebze Komisyoncu ve Tüccarları Derneği Başkanı olan Burhan Er, kış aylarında yaz sebzesi satın alan tüketicileri de eleştirerek şunları söyledi:
“Tarla ürünleri bitiyor. İş seraya geçecek. Onuncu aydan sonra yaz sebzelerinin fiyatları ister istemez artacak. Aslına bakarsanız tarladan sonraki ürünler çok kaliteli değildir. Ama bizim insanımız lükse hevesleniyor. Tüketici de biraz tepkili olsun. Bir satıcı olarak söylüyorum; Allah aşkına, 6-7 liradan domates almanız şart mı? Artık kışa giriyoruz. Kış sebzeleri olan soğan, patates, pırasa, lahana, karnıbahar, havuç, turp, bir sürü sebze var. Tüketici kışın 15 liradan fasülye alıp yiyor. 10 liradan biber alıyor. Çok da zaruri ihitiyaç maddesi değil. Yaz aylarında hiç birimiz konserve yapmadık. Sebzeyi mevsiminde yiyelim. Fasulye 1.5, patlıcan 1 lira, bakla 60 kuruşken neden konserve yapmayalım? Kışın salça yeter. Ben evime 7-8 liradan domates götürmem. Tüketici ‘Bütçeme dokunmuyor’ diyebilir ama niye bu kadar yüksek para vereyim? Tüketicinin cebinde 3-5 tane kredi kartı var, pazara da gitmiyorlar. Nedenmiş, markette peşin para vermiyorlarmış.”

Sefaköy Pazarı esnafı Engin Sevim, sera domatesi çıkmadan önce domates geliminde azalma nedeniyle fiyatların arttığını kaydetti.