Ekonomide reform rüzgàrı

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, daha önce duyurdukları ekonomide dev reform paketinin detaylarını açıkladı.

‘Yeni Ekonomi Programı Yapısal Dönüşüm Adımları 2019’u tanıtan Albayrak, paketi ağustostan bugüne odalar, iş dünyası, TÜSİAD, MÜSİAD başta olmak üzere geniş yelpazede STK’ların katkıları ile ele alarak son halini verdiklerini söyledi.

‘Finansal Sektör’, ‘Enflasyon ile Mücadele’, ‘Bütçe Disiplini’, ‘Vergi Dönüşümü’ ile ‘Sürdürülebilir Büyüme ve İstihdam’ olmak üzere 5 ana başlık altında ele alınan reformlar ile ekonominin karşılaştığı en temel sorunlara çözüm sağlayacak düzenlemelere ilişkin adımların ilk aşaması ele alındı.

‘Sürdürülebilir Büyüme ve İstihdam’ için 9 maddelik yapısal dönüşüm adımları sıralandı.

Reformların hayata geçirilmesi için 2019 yılı sonuna kadar zaman veren Bakan Albayrak, açıklanan reformların bu yıl somut şekilde hayata geçirileceğini söyledi. Buna göre BES ve kıdem tazminatı reformu, sosyal güvenlik reformu, istihdam eğitim planlaması ve yargı reformu yıl sonuna kadar, lojistik master planı ile turizm master planı eylül ayına kadar, sanayide yerlileştirme programı ve tarımda milli birlik projesi mayıs ayına kadar, ihracat master planı ise ağustos ayında tamamlanacak.

Seçimsiz 4.5 yıl

Türkiye’nin gündeminin ekonomide reform olduğuna işaret eden Albayrak, “Büyük ve güçlü Türkiye idealine kavuşmak için ekonomide gerekli yapısal dönüşümleri hayata geçiriyoruz.

Bu değişim ve reform süreci önümüzdeki seçimsiz 4.5 yıl boyunca, yılmadan kararlılıkla devam edecektir. Bu tarih ile gerek ülkemize, gerekse ülkemizde yatırım yapacak herkese net bir tarih de vermiş oluyoruz” diye konuştu.

Finans sektörüne ‘direnç’ dopingi

Bakan Albayrak, reform alanlarının başında finansal sektörün geldiğini belirterek, buradaki ilk alanın da bankacılık sektörü olacağını kaydetti.

Albayrak, “Bankacılık sektörümüzün kredi hacmi, tahsili geçmiş alacaklar hariç 2 trilyon 513 milyar lira. Geri ödemelerinde sorun beklenmeyen 1. gruptaki kredilerin toplam içindeki oranı yüzde 89. 2. gruptaki yakın izlemedeki kredilerin payı toplamda yüzde 11. 3. grup, yani tahsili gecikmiş ya da takip hesabında izlenen alacakların miktarı Mart 2019 itibarıyla 106 milyar lira. Tahsili gecikmiş alacakların kredilere oranı yüzde 4.2. Bunlar için 72 milyar lira özel karşılık ayrılmıştır. Mali bünye analizi sonucunda BDDK da NPL olarak adlandırılan bu kredilerin oranının en yüksek yüzde 6 seviyesine ulaşabileceğini ortaya koymuştu” diye konuştu.

Erken risk analizi

Sektörün daha dirençli hale getirilmesini ve sermaye yeterlilik oranlarının güçlendirmesini önemsediklerine dikkat çeken Albayrak, “İlk adımımız kamu bankalarımızın sermayelerini güçlendirmek için olacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı ihraç edeceği 28 milyar liralık İkrazen Özel Tertip Devlet İç Borçlanma Senetlerini kamu bankalarına verecek” dedi.

Özel bankalar tarafında Bankalar Birliği koordinasyonunda, BDDK ile birlikte sermayelerini güçlendirmek için 2018 yılı karlarının dağıtılmaması ve buna benzer bir dizi adımı içeren stratejinin devamlılığını sağlayacaklarını aktaran Albayrak, şunları söyledi:

“Ayrıca Ulusal Veri Merkezi’ni kuracağız. Dünyadaki en iyi örneklerin uygulaması olacak bu merkez ile risk ve potansiyellerin çok daha erken ve etkili analiz edilmesi sağlanacak.”

Enerji ve inşaat için fon gündemde

Bankalar Birliği öncülüğünde, kamunun olmadığı bir yapıda, enerji ve inşaat gibi NPL’ler noktasında önem teşkil eden iki sektörde, sorunlu varlıkları borç - hisse takası ile dışarı çıkaracaklarını dile getiren Albayrak, “Bunun için Enerji Girişim Sermaye Fonu ve Gayrimenkul Fonu Kurulması’nı gündeme aldık. Bu yeni finansal model ile sorunlu varlıkların ayrılıp, bankaların, yerli ve yabancı yatırımcıların iştirak edebileceği fonlarla yönetilmesini sağlayacağız” dedi.

500 milyon TL ve üzeri riski olan gruplara yönelik düzenlemeyi bir adım ileriye taşıdıklarını söyleyen Albayrak şöyle konuştu:

“100 milyon TL ve üzeri riski olan şirketler, mali yılın kapanmasının ardından bankalarına bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolarını ve bir mali denetim raporu sunmak zorunda olacak. Aksi halde sektörden ek kredi alamayacak.”

1 - Kıdem tazminatı raftan indiriliyor (Reform yıl sonunda)

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, güçlü bir tamamlayıcı emeklilik sistemini hızla hayata geçirmeyi planladıklarını dile getirerek, şunları söyledi:

“Vatandaşlarımızın kazançlarına göre, azdan az, çoktan çok, belirleneceği zorunlu bir bireysel emeklilik sistemini, yani tamamlayıcı emeklilik sistemini yeniden ele alacağız. Tamamlayıcı emeklilik sistemi vatandaşlarımıza emekliliklerinde ek gelir oluşturarak çalışma dönemlerindeki hayat standartlarını korumalarını sağlayacak. Artık vatandaşlarımız, ‘emekli olunca nasıl geçinirim’ kaygısı taşımayacak.”

Kıdem Tazminatı Reformu’nu hayata geçireceklerini açıklayan Albayrak, “Tüm paydaşlarımızın katılımı ile tıpkı çalışanlardan olduğu gibi iş verenden de yapılacak kesintiler BES ile entegre Kıdem Tazminatı Fonu’nda toplanacak” dedi.

Hedeflerinin her iki reformu da bu yıl sonu hayata geçirmek olduğunu vurgulayan Albayrak, yeni yapıyla birlikte 5 yılda, sistemde biriken fonların milli gelirin yüzde 10’unun üstüne çıkacağını öngördüklerini söyledi.

2 - Sosyal güvenlik güçlendirilecek (Reform yıl sonunda)

Berat Albayrak, finansal sektör başlığında hayata geçirecekleri reform alanlarından bir diğerinin de ‘tasarruf ve sigorta’ alanı olduğunu belirterek, bu dönem etkin ve sağlıklı bir tasarruf sistemi oluşturmayı çok ama çok önemli gördüklerini kaydetti.

Albayrak, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla yeni Sosyal Güvenlik Reformu paketini bu yıl içerisinde açıklayacağını ve uygulamaya alacağını bildirdi. Albayrak, “Bu reform paketiyle aktif - pasif oranının daha üst seviyelere çıkmasını sağlamayı, prim gelirlerini artırmayı ve SGK’nin aktüeryal dengesini daha da güçlendirmeyi hedeflemektedir” dedi.

3 - Yerlileşmeye daha çok kredi (Reform mayısta)

‘Sanayi Yerlileştirme Programı’ ile Ar-Ge’den yatırım ve ihracata tüm adımların tek pencereden yönetildiği, arz-talep bileşenlerinin desteklendiği, öncelikli orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlere yönelik stratejileri hayata geçireceklerini belirten Albayrak, 300 ürünün yerlileştirmesini ortaya koyacak bu programın mayısta açıklanacağı bilgisini verdi.

4 - Tarımda ‘milli birlik’ başlıyor (Reform mayısta)

“Gıda enflasyonu ile mücadele için en önemli yapısal reformumuz ‘Tarımda Milli Birlik Projesi’ olacak” diyen Bakan Albayrak, bu stratejinin mayıs ayında kamuoyuna açıklanacağını söyledi.

Albayrak, “Bu alandaki adımları Tarım Bakanlığımız ile Gıda Komitesi koordinasyonunda takip edeceğiz. Tohumdan sofraya daha hakkaniyetli bir değer zinciri dizayn edilecek. Sahada operasyonel yetkinliğimizi kooperatif yapısının merkezde olduğu güçlü kurumsal alt yapılarla sağlayacağız.

Özellikle mevsimsel dalgalanmalarla enflasyonla mücadelede önemli yer tutan taze meyve sebze pazarında dengeleyici unsur olması amacıyla Tarım Kredi Kooperatifi ortaklığıyla Sera AŞ kurulacak. Sera AŞ bünyesinde 2019 yılında ilk etapta 2 bin hektar teknolojik sera inşa edilecek. Orta vadede 5 bin hektar üretim alanına ulaşılacak, uzun vadede örtü altı sebze üretiminin yüzde 25’inin karşılanması hedeflenecek” dedi. Albayrak, şöyle devam etti:

“Küçükbaş hayvancılıkta potansiyelimizin gerisindeyiz. Verilecek desteklerle 47 milyon olan küçükbaş hayvan varlığımız 4 yıl içinde 100 milyona yükseltilecek. Üretici kooperatiflerinin haller içindeki payı artırılacak.”

5 - 70 milyon turist 70 milyar dolar (Reform eylülde)

‘Turizm Master Planı’ ile 4 yıl içerisinde 70 milyon turist, 70 milyar dolar turizm gelirine ulaşma hedefini gerçekleştireceklerini vurgulayan Bakan Albayrak, eylül ayına kadar detayların Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanacağını; hem turist sayısı, hem de turizm gelirini artıracak adımlar atılacağını ifade etti. Buna göre pazar çeşitlendirmesi ile kongre, inanç, sağlık gibi turizm çeşitleriyle kıyı turizminin getirileri de güçlendirilecek.

6 - Yargı reformu yapılıyor (Reform yıl sonunda)

Oluşturulan ‘Yargı Reformu’ ile ‘güven veren ve erişilebilir bir adalet sistemi’ olacağına dikkati çeken Albayrak, ekonomik refahın sağlanması ve toplumsal tabana yayılmasında hukuk ve ekonominin birbirini tamamlayan iki önemli çalışma alanı olduğunu vurguladı.

Albayrak, şöyle devam etti: “Güçlü ve sürdürülebilir bir ekonomik kalkınmayla, adil ve etkin işleyen bir hukuk sistemi arasındaki ilişki açık. Uzun vadeli yatırımlar, öngörülebilir, sonuçları kestirilebilir bir hukuk pratiğine yakından bağlıdır.
Yatırımcının, hukuki güvence ve istikrar beklentisini, mümkün olan en yüksek seviyede karşıladık. Hukukun kolaylaştırıcı, teşvik edici ve güvence verici imkânlarını geliştirme irademizi koruduk.”

7 - Lojistik merkez (Reform eylülde)

Albayrak, diğer bir reform alanının ‘Lojistik Master Planı’ olduğunu belirtti.

Türkiye’nin stratejik konumundan kaynaklanan lojistik avantajının ve rekabet gücünün artırılarak, iktisadi ve sosyal gelişmeyi hızlandırmak ve Türkiye’nin uluslararası ticarette bölgesel lojistik üs haline getirme bakış açışıyla planın, ilişkili bakanlık ve Türkiye Varlık Fonu tarafından hazırlandığı bilgisini veren Albayrak, şunları söyledi:

“Taşımacılıkla ilgili tüm hizmetlerin tek bir merkezden verildiği ve birden fazla taşımacılık moduna erişim imkanı sağlayacak lojistik merkez planlaması sayesinde, mevcut lojistik alt yapısının karayolu, denizyolu ve havayolu eksenlerinde etkin bir şekilde incelenmesi, lojistik ihtiyaçların belirlenmesi, rekabet ve güvenliği esas alarak stratejik önceliklerin saptanması, belirlenen ihtiyaçlar ve önceliklere göre kamu lojistik varlıkları arasındaki potansiyel sinerjilerin ortaya çıkartılarak etkin bir model mimarisinin oluşturulması, planlanan hedeflerin gerçekleştirilmesi için yerli ve yabancı tüm paydaşlara kazan-kazan modeline dönük iş birliklerinin gerçekleştirilmesi kurumsal ve uluslararası kamusal iş birlikleri ile hayata geçirilecektir.”

8 - Sürdürülebilir ihracat hedefi (Reform ağustosta)

Albayrak, ‘İhracat Master Planı’nı Ticaret Bakanlığı’nın, ağustosta açıklayacağını, kısa-orta ve uzun vadede ihracat potansiyelinin belirlenerek Türkiye’nin ihracatının artırılması için sürdürülebilir bir stratejinin yürürlüğe konacağını söyledi.

Albayrak, “Bu planla katma değeri yüksek ürün ihracatını artırmak için, etki analizleri yapılarak ihracatta devlet yardımlarını yeniden düzenlemek, hedef ürün ve pazarlara odaklı bakış açısıyla, birim ihraç fiyatlarının yükseltilmesi sağlanacak” dedi.

9 - Entegre istihdam ve eğitim (Reform yıl sonunda)

Hazine ve Maliye Bakan Berat Albayrak, İstihdam Bazlı Eğitim Planlaması reformuna değinerek, kurumlardaki eğitim ve istihdam verileri entegre edilerek, eğitim programı ve meslek bazında arz talep dengesi oluşturulacağını söyledi.

PISA 2021 uygulamasında ortaokullar lehine farkın yüzde 20, bölgeler arası farkın yüzde 10 azaltılmasının hedeflendiğini dile getiren Bakan Albayrak, Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu programı eylülde açıklayacağını bildirdi.