Rekabet getiride olacak

Bireysel Emeklilik Sistemi'nin (BES) altyapısı sağlam kuruldu. Yapılan düzenlemelerle sisteme güçlü şirketlerin girmesi sağlandı. Birikimler de Takasbank'ta yatırımcının ismine açılacak hesaplarda izlenecek. Bu sistemin güvenliği açısından çok önemli. Bu şekilde yatırımcının birikimleri herhangi bir kötü niyetle kullanılamayacak. Sistem son derece şeffaf işleyecek. Yatırımcı yatırımının içeriğini, getirilerini kısacası parasının akıbetini kitle iletişim araçlarından izleyebilecek. Sistemin işleyişi ve kuralları BES'de yer alan bütün kurumlar için standart. Bu da rakebetin daha çok getiriler üzerinden oluşacağını gösteriyor. Ancak yatırımcının kısa vadeli yüksek performanslardan ziyade orta vadeli ve istikrarlı getirilere odaklanması kendi menfaatine olacak. Getiriler ise büyük ölçüde grupların portföy yönetim şirketlerinin performansına bağlı olacak. Çünkü bireysel emeklilik fonlarını portföy yönetim şirketleri yönetecek. Portföy yönetim şirketlerinin sistemdeki rolü ile ilgili sorularımızı Ak Portföy'ün Genel Müdürü Halim Çun yanıtladı

Şirketimiz fon sektöründe yüzde 14 pazar payına sahip. Kurumumuz tarafından yönetilen toplam fon büyüklüğü ise 2.3 katrilyon lira. Bireysel emeklilik sisteminde biriken kaynaklar da yatırım fonu prensipleri dahilinde portföy yönetim şirketlerince yönetilecek. 5 yıllık bir dönemde toplam birikimlerin 5 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. İzleyen yıllarda da emeklilik sektöründeki geometrik büyümenin devam etmesi bekleniyor. Emeklilik sisteminde başta gelen rekabet unsurlarından birisi de yatırımların getiri performansı olacak. Bu noktada portföy yönetimi şirketlerine büyük görev düşüyor. Dikkat edilmesi gereken unsur ise uzun vadeli yatırım perspektifine sahip emeklilik sisteminde kısa vadeli başarılar yerine uzun vadeli getiri istikrarı ve risk yönetiminin önem kazanması.

İlk üç yılın büyüme süreci olarak yaşanacağını düşünüyoruz. Bu dönemde sistemin mali piyasalar üzerindeki etkisi kısıtlı olacaktır. Ancak izleyen yıllar itibariyle sektör piyasalarda giderek belirleyici rol üstlenecek. Emeklilik sistemindeki kaynakların hangi yatırım araçlarına yöneleceği bir miktar mevzuata ancak büyük oranda yatırımcı tercihlerine bağlı olacak. Bizim tahminimiz fonların yaklaşık yüzde 20-25'lik bir kısmının borsaya, 5-10 gibi bir kısmının yabancı menkul kıymetlere, yüzde 70'lik kısmının ise bono, tahvil ve para piyasalarına yöneleceği şeklinde. Mali piyasaların BES birikimleri ile derinleşmesi sürecinde gerek faiz, gerek borsa gerekse döviz piyasalarının daha sağlıklı işlemesi mümkün olacaktır.

Vergi avantajlarını önemli bir fırsat olarak görüyorum. Kişinin gelirine göre sisteme olabildiğince yüksek katkıda bulunması önemli. Sistemdeki birikimlerin mümkün olduğunca uzun süre nemalandırılması da çok önemli. Sisteme erken girmek, sonuçta elde edilecek birikimi olumlu etkileyecek. Bizce, yatırım tercihlerinin doğru yapılması emeklilikteki faydayı yukarıya taşıyacak en önemli unsur olacak. Bu nedenle gelir düzeyi, yaş, finansal birikim gibi unsurların dikkate alınarak risk profili çerçevesinde hareket edilmesinde fayda var. Yatırımcı portföyünde fırsat ve yüksek reel getiri imkânı gördüğü alanların ağırlığını zaman zaman artırarak birikimlerinin getirisini yukarı taşıyabilir.

Dünyadaki tecrübelerden dersler alarak işe başlıyoruz
Aslında getirmiyor. Katılımcı farklı yatırım enstrümanlarından oluşan yatırım planlarını baz almalı. Birçok fondan ve farklı yatırım enstrümanlarından oluşan portföyün getirisidir asıl olan. Portföyde orta - uzun vadede getiri istikrarı ve etkin risk yönetimi hedeflenmeli. Gelişmiş ülke uygulamalarındaki tecrübeler gösteriyor ki, bireylerin bu sistemdeki başarıları en çok kazanacak fonları tahmin etmek ve seçmekten çok, yatırım kararlarını kendi risk profiline göre en uygun yatırım planına yönlendirebilmeleri ve istikrarlı getiriyi hedeflemeleriyle mümkün olmuş. Piyasa dalgalanmalarına ve geçici trendlere kapılarak temel risk anlayışından kopmanın sonuçlarını 2000 yılından bu yana gelişmiş ülkelerdeki emeklilik sistemlerine dahil katılımcıların birçoğu acı bir şekilde yaşadı. Biz sisteme geç başladığımız için dünyadaki uygulamalar ve sonuçları sektör için yol gösterici de olacak. Çeşitlendirilmiş yatırım enstrümanlarından oluşan varlık dağılımı orta ve uzun vadede istikrarlı ve makul bir reel getiriyi katılımcıya sağlayacaktır.

Seçim ve Irak'a asker gönderilmesi konusunda yaşanabilecek gelişmelerden rahatsız olan faiz ve döviz piyasanın aksine borsa dün prim yaptı. Gün içinde geniş bir bantta dalgalanan İMKB 100 Endeksi 436 puanlık yükselişle, günü 13.880 seviyesinde kapattı.
Seçimin lafından bile ürken yabancıların bonoda devam eden satışları faizi ise yaklaşık yarım puan yükseltti. Gösterge 22 Eylül 2004 ve 18 Ağustos 2004 vadeli bonolarda faiz sırasıyla 35.60 ve 35.70 oldu. Bonoda yabancı satışlarına karşın yerli oyuncuların alıcı olması yükselişi limitli tutuyor.
Bono faizlerinin önümüzdeki birkaç günlük dönemde 34.5 - 36 bandında hareket etmesi bekleniyor. Borsadaki yükselişte YSK'dan seçim sonucunu doğurucak bir karar beklenmemesi ve Başbakan Tayyip Erdoğan'ın "Kısa zamanda asker gönderme konusunda parlamentodan bir karar çıkmasını istedikleri" yönündeki sözleri etkili oldu.
Sabah 1 milyon 393 bin seviyesinden açılan dolar, bonoda satış yapan yabancıların alımlarıyla gün içinde yaklaşık 25 bin lira birden yükseldi. Ancak akşam saatlerinde yerli oyuncuların satışlarıyla kur yeniden 1 milyon 405 seviyesine geriledi.

Paranın güvenli adresi

Merkez Bankası'nın (MB) geçtiğimiz hafta "Döviz piyasasında gözlemlenen aşırı oynaklığı engellemek amacıyla..." gerçekleştirdiği doğrudan müdahale ile kur tartışmaları yeniden alevlendi.
Döviz kurunun belli bir "bant" içinde dalgalanmasını önerenler, faizi yüksek bulanlar, sıcak paranın zararlarından çekinerek sermaye kontrolü önerenler oldu. Bu köşede son 6 ayda yazdığım yazıların 8'i doğrudan, birçoğu da dolaylı olarak döviz kuru ile ilgiliydi. Artmakta olan sıcak para girişi, yastık altı dövizlerin sisteme dönüyor oluşu, faizlerin düşürülmesinde ve döviz müdahalelerinde geç kalındığı ve cari açığın artacağından bahsettim.
Bütün bunları Merkez Bankası'da çok iyi gördüğüne ve konuya herkesten fazla hakim olduğuna göre acaba döviz kuru politikası açısından neden bu kadar eleştiri alıyor? Çünkü enflasyonu düşürücü ve genel olarak insanda güven artırıcı etkisi olmakla beraber, aşırı değerli TL'nin hem finansal risk, hem de ticari anlamda zarar oluşturduğu konusunda herkes hemfikir. Ancak gelinen noktada açık olarak kabul "edemese" de bizce Merkez'de kurun seviyesinden bir süredir rahatsız.
Ne matematiksel, ne de görüntü olarak oynak olmayan, ancak "aşırı oynak" diye nitelendirilerek aslında "kurun seviyesine" yapılan müdahaleler de bunun ispatı.
Açıkçası son 4-5 ay içinde kurun seyrine bakıldığında oynaklığın neredeyse sadece MB müdahaleleri sırasında olduğunu görüyoruz. İhracatçılara "verimliliğiniz artırın, kurdan medet ummayın" diyerek olamayacak birşeyi isteyen MB ne kadar haklı bilemiyorum. Zira TL'nin yüzde 25-30 aşırı değerli, yani dengeden çok uzak olduğu bir ekonomide, verimliliğin ya da maliyet azalışının da yaklaşık bu oranda olması lazım ki ihracatçının durumu düzelsin.
Peki şimdi tek hatalı Merkez mi? Hayır. Burada hatalı olan, herşeyin kolay yoluna kaçarak "bu olmadı şimdi yeni bir kur rejimi arayalım" diyerek nafile arayışlara girmek, ve uzun zamandır çekilen sıkıntılara rağmen sonunda biryerlere gelmek üzere olan ekonomide suni şekilde ekonomide çalkantı yaratmaktır.
MB'nin elinde faiz dışında başka silahı yoktur ve yeni indirimler konusunda vereceği karar da Hükümetin yapısal önlemler ve en önemlisi bütçe disiplini konusunda göstereceği kararlılığın bir fonksiyonudur. Eğer her birim üzerine düşeni yerine getirmeye devam ederse, faiz daha da düşecek, sıcak para girişi yavaşlayacak ve genişleyen cari açık ile TL yavaş da olsa değer kaybedecektir.
Şu aşamada kur konusunda yapılacak fazla bir şey kalmamıştır. Ancak, daha önceleri de belirttiğim gibi TL'nin aşırı değerli oluşu, içte veya dışta meydana gelen olumsuz gelişmelerden fazlaca etkileniyor. Son günlerde döviz piyasasında görülen hareketlilik de bunu birkez daha teyit etti.