Tüketici poşette kalan 10 kuruşunun peşinde!

Alışverişte plastik poşetlerin ücretli olacağı aylardır pek çok habere konu olmasına karşın tüketicilerin çoğu bu uygulamayı önceki gün ve dün markete gittiklerinde öğrendi. Çevrenin kirlenmesini istemediklerini vurgulayan tüketiciler, bununla birlikte bu uygulamanın tüm maliyeti kendilerine yüklediğini belirterek daha adil bir düzenlemeye geçilmesini istiyor.

Tüketicilerin eleştirilerinin odak noktasını 25 kuruşluk poşet ücretinin 15 kuruşu geri dönüşüm amacıyla devlete aktarıldıktan sonra kalan ‘10 kuruş’ oluşturuyor. Bu 10 kuruş, poşetin markete maliyeti. Söz konusu maliyetin, poşet ücretli olmadan önce marketlerce üstlenildiğini ve dolayısıyla diğer tüm maliyetler gibi raflardaki ürün fiyatlarına yansıtıldığını belirten tüketiciler, “Şimdi bu maliyeti neden tüketici üstleniyor? Bu maliyet ürün fiyatlarından düşülecek mi?” diye soruyor.

Pek çok tüketici de 25 kuruşa satın aldığı poşetlerin üzerinde marketlerin logosunun bulunduğuna dikkat çekerek, “Hem parasını veriyorum, hem reklamını yapıyorum” diye tepki gösteriyor. Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkanı Aziz Koçal, konuyu tüketicilerin bakış açısıyla Milliyet’e değerlendirirken, “Poşetin ücretli olması ile poşet tüketiminin azalması mümkün olamaz” dedi.

ÇÖPE ÇÖZÜM LAZIM

Aziz Koçal bu görüşüne şöyle açıklık getirdi:

“Bu poşetleri tüketici aynı zamanda evlerinde evsel atıkları toplama poşeti olarak da kullanıyor, ev çöpleri bu poşetler ile çöp toplama konteynerlerine atılıyor. Evsel atıkların toplanmasında yine poşet kullanılacaktır. Market poşetinin ücretli olması nedeniyle kısmen azalan tüketim, evsel atıkların toplanması için satılan poşetlerin kullanımını artıracak. Tüketici hem taşıma kabı olarak kullandığı poşetlere, hem de evde evsel atıkların toplanması için poşete ücret ödeyecek. Her zaman olduğu gibi yük tüketicinin sırtında... Bütün tüketiciler çevre konusunda hassas davranıyorlar. Ancak bu uygulama ile çöpün evden nasıl dışarı çıkacağı, evde sulu, yemek artıklı, çay artıklı çöpün naylona konmadan sokaktaki çöp kutusuna nasıl taşınacağı meçhul. Kâğıt torba ile atılsa apartmana ve yola akacak. Kâğıdın tekrar geri kazanımı zor olacak. Çöpü naylon torba, kâğıt torba gibi bir ambalaja sarmadığı zaman açıkta atmak zorunda ise o da koku, sinek, çevre kirliliğine yol açacak. Bütün bunların iyi planlanarak yapılması gerekiyor.”

Eski zamanlara geri dönüldüğünü, bugün fileyi 10 liraya aldığını söyleyen Nevin Güngören, “Çevreyi korumalıyız, uygulamayı doğru buluyorum” dedi.

Bu soruna çözüm önerisini, “Bir yönetmelik değişikliği ile doğada kısa sürede çözünen poşetlerin marketlerden kullanımına izin verilebilir” diye açıklayan Koçal, “Türkiye’de kişi başına günlük ortalama atık miktarı yaz mevsimi için 1.14 kilo, kış mevsimi için ise 1.09 kilo olarak hesaplanıyor. Dört kişilik bir ailenin yalnızca çöp atmak için marketten satın alacağı rulo torbalar 20’lik pakette 4.90 ile 2.70 TL arasında satılıyor. Ancak ucuz olanları kolaylıkla delinebiliyor” şeklinde konuştu.

MARKETE KAZANÇ KAPISI

Çevreyi korumak için çıkılan yolda maliyeti sadece tüketicinin üstlendiğini savunan Koçal, şunları söyledi:

“Ücretli poşet uygulaması marketlere ayrı bir kazanç kapısı açtı. Poşetlerin her ne kadar 15 kuruşu geri dönüşüm için bakanlığa gidecek ise de geri kalan 10 kuruşluk tutar marketlere günlük ortalama 500 ila 1000 lira arası artı kazanç sağlayacak. Türkiye’de en yaygın dört marketin toplam mağaza sayısı 2017 verilerine göre 15 bin 500. Bunlara diğerlerini de kattığınızda marketlerin artı kazançları günlük 1 milyon lirayı bulacak. Oysa tüketicinin marketlerden aldığı ürünün taşınmasını marketlerde bir kâr unsuru olması yerine, gider maliyet unsuru görmek gerekir. Bir de bu poşetlerde marketlerin adının basılı olduğunu düşünürsek, marketler tüketiciden para alarak kendi reklamlarının yapılmasını sağlamış oluyor.”

3 ÖNERİ

Uygulamanın ilk günlerinde tespit edilen bu sorunların kısa zamanda çözülerek daha sağlıklı ve adil bir yapıya geçilmesini isteyen Koçal, şu önerileri sıraladı:

1 - Tüketiciye file ve bez torba gibi alternatif taşıma kapları önerilmeli ve bu alışkanlık yerleştirilmeli.

2 - Evlerdeki evsel atıkların toplanması için çevreye zarar vermeyecek toplama kapları yerel yönetimler tarafından tüketiciye sağlanmalı.

3 - Plastik poşetlerin geri dönüşümünün sağlanması için ise tüketicinin teşvik edildiği yöntemler geliştirilmeli. Örneğin pet şişe atıldığında toplu taşıma kartına belirli bir oranda yükleme yapan otomatlar, poşet için de devreye alınabilir.