"Türkiye bu reytinge layık değil"

Zehra GÜNGÖR

Garanti Bankası Genel Müdürü Akın Öngör, reyting yapan kuruluşların politik nedenlerle Türkiye'nin notunu kırdıklarını, bugün tek "B" olan kredi notunun "3 B Artı" ile yatırım yapılabilir derecesinde olması gerektiğini söyledi
EYLÜL'de Devlet Bakanı Güneş Taner ve beraberindeki heyet, IMF'in Hong Kong'da yapılacak yıllık toplantısında Türk ekonomisi için güven toplayacak. Bugüne kadar Türkiye'ye gelen uluslararası reyting kuruluşları, notumuzu sürekli kıradursun, Garanti Bankası Genel Müdürü Akın Öngör, Türkiye'nin notunun politik nedenlerden kırıldığını söylüyor. Akın Öngör'le Garanti Bankası'nın eğitime olan katkıları ve Türkiye'nin kredi notunun önümüzdeki dönemlerde nasıl seyir izleyeceği üstüne konuştuk.
8 yıllık kesintisiz temel eğitim için Garanti Bankası ne katkıda bulunuyor?
- 90 milyar lira bağışladık. Türkiye'nin her yıl bir üniversitesine 500 bin dolar, bir diğerine 400 bin dolar katkıda bulunuyoruz. 9 Eylül Üniversitesi'nin, Bodrum Devlet Hastanesi'nin ameliyathanelerini yaptırdık. ODTÜ ve BÜ'ne katkıda bulunduk. Bunlar şartlı değil, hibe şeklinde oluyor.
Maddi katkılar yapan kurumlar bu katkıların karşılığında neler beklerler?
- Karlı ve başarılı bir kuruluşuz. Ama iki alanda çok eksiğiz. Sağlık ve eğitim. Bu iki konuda katkıda bulunup ülkeye daha iyi yetişmiş elemanlar verilmesini istiyoruz. Bir beklentimiz yok. Sosyal sorumluluğumuz var. Banka sosyal sorumlulukları olan bir kuruluştur. Ama kendisi kaynak yaratamıyorsa, o zaman bunu sırf gösteriş olsun diye yapması da çok yanlış.
Eğitime ve sağlığa bu kadar katkıda bulunduğunuzu söylüyorsunuz. Şirket içi eğitime ne kadar önem veriyorsunuz?
- Tüm Türkiye'de Garanti Bankası'nda 4 bin 500 kişi çalışıyor. Ben de dahil, hepimizin eğitimden geçme zorunluluğumuz var. Kişi başına ortalama her yıl 3.5 eğitim programımız var. Yılda 10 iş gününü eğitime ayırıyoruz. Üst yönetimimizi Harvard'a kursa gönderirken, çay getiren arkadaşlarımız da Divan Oteli'ne eğitime gidiyor, şöförlerimiz Gen Oto'da eğitiliyor.
Yeni işe başlayan bir genç Garanti Bankası'nı neden tercih etsin?
- Çünkü hepsine altı aya yakın eğitim veriliyor. Ortalama yaşımız çok küçük. 6 yıl önce bankada 5900 kişiydik, bugün 4500 kişiyiz. O zaman yaş ortalaması 50'ydi, şimdi 31. Bugün 7 - 8 kat daha fazla iş yapıyoruz.
Tecrübe her zaman kar getirmiyor mu diyorsunuz?
- Tecrübe dediğiniz şey geçen zaman değildir. Zaman bir otobüsü seyretmek gibi de geçebilir. Tecrübe ders alarak, öğrenerek geçen zamana denir. Kıdem, tecrübe değildir. 6 yıl önce bankada üniversite mezunu yüzde 21'di, şimdi yüzde 72. Bankanın yüzde 49'u kadın. Orta yönetimin yüzde 40'ı kadın. Batıda yüzde 5 ve 6'yı geçmez. Üst yönetimde biz 10 kişiyiz, bunun üçü kadın.
Türk ekonomisinin kredi notunun yükselmesi neye bağlı?
- Türk bankacılığının aktiflerinin toplamı 84 - 85 milyar dolar. Kayıtsız tarafını da alırsak toplam milli gelirin üçte birinden aşağıya. Avrupa'da milli gelirin iki misli. Bankacılığın önünde gelişecek çok büyük imkanlar var. Bunun gelişmesi için devletin piyasadan çekilmesi lazım. Devlet ekonomiden çekildikçe bu da kendiliğinden gelecek. Kredi notumuz bugün tek B. Bu doğru değil. O zamanki değerlendirme biraz da politik bir değerlendirmeydi. Türkiye ekonomisi zannedildiği kadar kötü değil.
Türkiye'nin reytingi ne olmalı?
- Üç B'den aşağı olmaması lazım. Hatta "3 B artı"yla yatırım derecesinde olması lazım. Türkiye'de çok güçlü bir özel sektör var. Türkiye'nin döviz dengeleri yerinde. Problemi Türk lirasında, bütçe açıkları ve yapısal değişikliklerin yapılmasında. Türkiye'de özelleştirme yapılmalı, sosyal kurumlar yeniden gözden geçirilmeli, sübvansiyon kalkmalı ve vergi yaygınlaştırılmalı. Bunlar enflasyonu düşürecek unsurlar. Bunlar yapılmadığı için devletin Türk lirasına ihtiyacı var. Türkiye'den daha iyi reytingi olan Pakistan ve Rusya, Türkiye'den daha pahalıya kredi alıyorlar. Çünkü yurtdışındaki kredi veren bankalar, reyting kuruluşlarından daha iyi kredi değerlendirmesi yapıyorlar. Onların gözünde Türkiye'nin kredi notu daha yüksek.
Neden Türkiye'nin notu bu kadar düşürüldü?
- Reyting kuruluşları paniğe kapılıp, siyasi nedenlerle, gereğinden fazla Türkiye'nin notunu düşürdüler.
Türkiye A'ya ne zaman çıkar?
- Vergiyi artırır, sübvansiyonları durdurur, özelleştirmeyi hızlandırır, sosyal güvenlik birimlerini yeniden düzenler, ondan sonra A, hatta 2 A'ya kadar çıkar. Türkiye'nin reytingi geçmiş iktidarlarda da düşüktü. Bugün Türkiye'de bilinmeyen bir kayıtsız ekonomi, kayıtsız ihracat var.
Enflasyon yıl sonunda ne olacak?
- Enflasyonun yüzde 85-90 arası, büyümenin yüzde 5.5 civarında, Dolar ve DM sepetinin enflasyonla aynı paralelde olacağını düşünüyoruz. Faizler de enflasyonun 25 - 30 puan üstünde olacak. Türkiye'nin ödemeler dengesi problemi olmayacağını, birkaç milyar dolarlık idare edilebilir açık vereceğini düşünüyorum.