Yeni bütçe rakamları ve vatandaşın cebi...

Yeni bütçe rakamları ve vatandaşın cebi...
Portföy / YAŞAR ERDİNÇ
Bütçe rakamlarına göre, devletin harcamalarda kısıntıya gitmesi üretimi daraltacak ve gelirlerimiz daha da düşecek

2002 yılı bütçe büyüklükleri ile ilgili rakamlar Yüksek Planlama Kurulu toplantısından sonra kamuoyuna yansıdı. Bu rakamlara ilişkin olarak şimdi Maliye ile Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) arasında rakam uyuşmazlığı var. DPT, "Hazine'nin garanti verdiği borçları dikkate alarak hesaplama yaptık" derken Maliye "Yeni borçlanma kanunu çıkmadan bu tür bir hesap yapılmaz, çünkü şu anki mevzuat bu tür bir hesaplamayı engelliyor" diyor.
Her neyse, bu tartışma devam etsin gitsin veya yarın bitsin, vatandaş olarak siz hangi rakamlara inanacaksınız? Aslında açıklanan bu rakamların sizleri ne kadar etkilediğini de doğru bir değerlendirmeye tabi tutmanızı bekleyemeyiz. Bizim yazar olarak bir görevimiz de bunların ne anlama geldiğini, sizin cebinizi nasıl etkileyeceğini açıklamak.

Garantiler için IMF bastırıyor Biz DPT'nin rakamlarını esas alarak bir değerlendirme yapacağız. Çünkü eğer Hazine bir kamu kurum ya da kuruluşunun borcunu ödeyeceğine dair garanti vermişse, bütçede bu rakam yer almalıdır. Zaten IMF de böyle istiyor. Açıklanan rakamlara bakıldığında 100.3 katrilyonluk bir bütçe büyüklüğü yani harcaması gelecek yıl için hedef alınmış. TEFE yüzde 31, TÜFE yüzde 35, büyüme oranı yüzde 4 ve faiz harcamaları 45.9 katrilyon olarak belirlenmiş. Ayrıca 2002 yılı vergi gelirleri 59.7 katrilyon hedeflenmiş. Son rakamlara göre bu yılın ağustos sonu itibarıyla 32.3 katrilyonluk bir vergi geliri elde edilmiş.
Geçmiş yıllardaki trend gözönüne alınarak 2001 yılı için toplam vergi gelirlerinin 45.5 katrilyon civarında olacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla 2001 yılına göre vergi gelirlerinde yüzde 30 - 35 aralığında bir artış hedeflenmiş. Bu açıdan bakıldığında ve enflasyon hedefleri gözönünde bulundurulduğunda gerçekçi bir hedef olarak ele alınmalı. Bu arada faiz dışı harcamaların GSMH'ya oranında yüzde 2 - 2.5 arası bir düşüş öngörülüyor. Ama bu rakam bürokratların koyduğu bir rakam ve bu rakamlar Meclis'ten de geçerse piyasalara bir güven enjekte edebilir.

Hedefler gerçekçi değil Fakat diğer açılardan bakıldığında, enflasyon hedefleri ile GSMH büyüme hedefleri kesinlikle piyasanın gerçekçi olarak algılayabileceği rakamlar değil ve iktisat teorisine göre de gerçekleştirilmesi çok zor rakamlar olacak. Diğer taraftan faiz dışı fazla hedefinin tutturulabilmesi bu hedeflerle uyumlu değil. Eğer bu hedef tutacaksa, bütün "ek vergi yok" açıklamalarına karşın yeni vergilere hazır olun. Cebimizden daha çok para çıkacak.

Gelirlerimiz daha da düşecek Toparlarsak, devletin harcamalarda kısıntıya gitmesi, reel üretimi daraltıcı etki yapacak. Gelirlerimiz daha da düşecek ,bütçe gelir hedeflerinde aksamalar olabilecek ve her aksama piyasaları yine tedrigin edecek. 2002 yılında sırat körüsünden geçeceğiz, ve tahminimce IMF bu hedeflerin tutturulabilmesi için, enflasyon kadar memur maaş zammı ve ek refah payı konusunda hükümete ciddi uyarılarda bulunacak ve ödün verilmesini isteyecek. Aksi halde ek yardım paketi konusunda pek taviz vermeyecek. Ama IMF'nin bu dedikleri yapılırsa da GSMH büyüme hedefi en azla yüzde 1 olur.

Zorlu günlere hazır olun Sonuç olarak; 2002 yılında çok zorlu günlere kendinizi hazırlayın. Bu hedeflerin tek anlamı var; size ancak nefes alabilecek kadar bir pay bırakılarak kemerleriniz sonuna kadar sıkılacak. Aslında hükümet bu kadar sıkmak istemez ama IMF bastıracak. Yarın borsa, döviz ve faiz ile ilgili yorum ve görüşlerimi okuyabilirsiniz.




EKONOMİ