YENİ GIDA SAVAŞI YOLDA

Gıda fiyatlarında yaşanan hızlı artışlar, farklı ülkelerde halkların sokağa dökülmesine neden oluyor. En son hafta içinde Afrika’nın doğusundaki ada ülkesi Mozambik’te ekmek fiyatlarında yüzde 25, su ve elektrik fiyatlarında ise yüzde 30 artışı protesto etmek için düzenlenen gösterilerde 7 kişi öldü. Ayrıca Mısır, Sırbistan ve sel felaketi nedeniyle beşte biri sular altında kalan Pakistan’da da artan gıda fiyatları nedeniyle huzursuzluk çıktı.
2008’de yaşanan krizin tekrarlamasından endişe eden Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) konuyla ilgili acil toplantı çağrısı yaptı. 24 Eylül’de hükümetler arası komitenin büyük ihtimalle İtalya’nın başkenti Roma’da gerçekleştireceği toplantıda tahıl fiyatlarındaki artışın ele alınması bekleniyor. Birleşmiş Milletler, daha önce yayımladığı bir raporda gelecek on yıl içinde gıda fiyatlarının biyoyakıt üretimi ve gelişen ülkelerden artan talebe bağlı olarak yüzde 40 artıracağını öngörmüştü.
Kuraklık tetikledi
Olaylar, yaz ortasında Rusya, Ukrayna ve Kazakistan gibi büyük buğday üreticisi ülkelerde yaşanan kuraklıkla kızıştı. Rusya Başbakanı Vladimir Putin’in Rusya’nın buğday ihracatını yasaklamasıyla buğday fiyatlarında son iki ayda yüzde 5’e varan artış yaşandı. Buğdayın buşel başına fiyatı son iki yıldır gördüğü en yüksek seviyeye yükseldi.
Putin, hafta içinde Rus televizyonlarından yayınlanan açıklamasında buğday ihracatına yönelik yasağı 12 ay daha uzattığını açıklayınca fiyat artışının hızlanarak süreceğine ilişkin korkular arttı. Cuma günü aralık teslimli ABD buğdayının buşel başına fiyatı yüzde 0.6 artarak 7.17 dolara yükseldi.
Hasadın beklenenden düşük kalmasıyla ABD’de eylül teslimli mısırın buşel fiyatı ise son iki yılın en yüksek seviyesi olan 4.50 dolara yükseldi.
Stok var, dağıtım sıkıntılı
Diğer büyük buğday üreticileri olan Kanada ve Arjantin’de de rekoltenin sellere bağlı düşük kalacağı beklentisi fiyatların artması yönünde baskı oluşturuyor.
Gıda fiyatlarında en son şok dalgası 2008 yılında yaşanmıştı. Özellikle pirinçte yaşanan fiyat artışı bu gıda ürününün yüzde 80’ini ithal etmek zorunda olan Haiti’de ülke çapında isyana yol açmış, ülkenin başbakanı istifa etmek zorunda kalmıştı. Aynı dönemde ekmek fiyatı beş kat artınca Mısır’da da halk polisle çatışmış, tahıl fiyatlarının arttığı Pakistan’da halk ambarlara saldırmıştı. Analistler, bu yılın gıda arzı açısından 2008’den farklı olduğunu, geçen iki yılda hasadın iyi geçmesi nedeniyle daha bol stok bulunduğunu belirtiyor. Bloomberg haber ajansına konuşan sivil toplum kuruluşu Oxfam’ın Afrika bölgesi insani yardım koordinatörü Daniel Sinnathamby, “Aslında gıda arzı var. Soru bunun nasıl yoksul insanlara ulaştırılacağı” dedi.

TMO buğday satıyor fiyatı dengeleyecek
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 6 Eylül’den itibaren toplam 334 bin ton buğdayın özel sektöre satışına karar verdi. TMO’dan yapılan açıklamada, buğday stokunun tüketimi karşılayacak düzeyde olmasına rağmen yurtdışı fiyatlarda son dönemde meydana gelen artışlar ve buna ilişkin yapılan olumsuz değerlendirmelerin de etkisiyle elinde buğday bulunduranların yüksek fiyat beklentisiyle ürünü pazara çıkarmamaları neticesinde yurtiçi pazarlarda bir miktar daralma meydana geldiği ve bunun da fiyatlarda yukarı yönlü bir baskı oluşturduğu belirtildi.