Eskinin izinde, yeninin peşinde

Abraham Maslow 'ihtiyaçlar hiyerarşisi' çalışmasında insanların ihtiyaçlarını beş kategoriye ayırır. Basitçe özetleyeyim: Fizyolojik ihtiyaçlar; yani nefes almak, karnını doyurmak, uyumak. Güvenlik ihtiyacı; can ve mal varlıklarının korunması, hastalık, işsizlik gibi dönemlerde sahip çıkılma. Sevgi ihtiyacı; sevme, sevilme, bir gruba mensup olma, yardımseverlik. Saygı ihtiyacı; tanınma, mevki ve statü sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme. İdeallerini ve yeteneklerini gerçekleştirme ihtiyacı; başarmaya ve hayattan zevk almaya yönelik çalışmalar. Maslow'un iddiası şudur ki; insanın bir alttaki ihtiyacını karşılamadan bir üstteki ihtiyaca yönelmesi zordur.
Maslow'un bu çalışması, Eylem Türk'ün kapağımız için yaptığı haberi okurken aklıma geldi. Haberimizde Türk sanayiinin temellerinde emeği olan onlarca şirketten üçünün patronu yan yana geldi.
Üç duayenin çalışma alanları insanların 'öncelikli ihtiyaçları' arasında sayılan 'gıda, giyim ve barınma' üzerine. İbrahim Bodur, 50 yıl önce Çan'da kurduğu seramik fabrikasıyla banyo ve mutfaklarımızı döşerken, Haydar Akın, ürettiği iplik ve kumaşlarla giyim ihtiyacına imzasını atmış. Mecit Bahçıvan tam 40 yıldır sadece peynir üretiyor. Bu sayede, topladığı sütlerle, yüzlerce süt üreticisine de istihdam sağlamış.
Kendi anlatımlarıyla 'çilekeş kuşak' onlar. Topluiğnenin üretilemediği genç Cumhuriyet'in, genç girişimcileri yarım asır sonra çok doğru bir yerden başladıklarını düşünüyorlar. Hem kendileri hem işlerini devrettikleri kızları, oğulları 'yeni ekonomiye inanıyor, onu izliyor' ama gönüllerinin şampiyonu hâlâ 'sanayi'. Bence haklılar ama dünya liginde top koşturmak için şirketlerin ve ülkelerin stratejilerini büyük kârların olduğu yüksek teknolojiye çevirmeleri gerektiği de gözden kaçırılmamalı. Bilişim, gen mühendisliği, uzay teknolojileri geleceğin dünyasına şekil verecek sektörler. Evet bunların bir kısmı için 'çok büyük paralar' gerekiyor. Hatta daha da ileri gideyim; bu tip yatırımları yapmak için 'devlet' olmak gerekiyor. Kimileri geleceğin dünyasında 'devletin küçülerek tamamen ekonomiden çekildiği' günlerden bahsederken kimileri de 'bu tip büyük yatırımları ancak devletin yapabileceği' iddiasıyla 'yeni bir devlet kapitalizminden' bahsediyor. Sonuçta 'eskinin kıymetini' bilip yeninin peşinden koşmak gerekiyor.



BUSINESS