İşadamı ailesi ile 'örnek olmak zorunda'

Karı - koca Devlet Planlama Teşkilatı'nda çalışıyorduk. İstanbul işadamlarını ve sanayicilerini, "Ekonomik ve Sosyal Etütler Konferans Heyeti" toplantılarında tanıdık. 1970'li yıllarda Ekonomik ve Sosyal Etütler Konferans Heyeti, yerli ve yabancı katılımcılar için ekonomik ve sosyal konularda toplantılar düzenlerdi. Genelde Tarabya Oteli Konferans Salonu'nda yapılan bu toplantılar özel sektörün çağdaş ekonomik ve sosyal gelişmeleri Türkiye'nin gündemine getirmesi bakımından çok önemli idi. Bu toplantıların bazılarında Devlet Planlama Teşkilatı uzmanı olarak tebliğ verdim. Vehbi Koç, Nejat Eczacıbaşı, Feyyaz Berker, Selman Yaşar, Şarık Tara, Asım Kocabıyık gibi işadamları bu toplantıları kaçırmazdı. Onlar beni, ben onları tanırdım.
1974 yılında karı - koca Devlet Planlama Teşkilatı'ndan ayrılarak İstanbul'a geldik. Bebek'te bir ev kiraladık. Bir toplantıda karşılaştığım Vehbi Koç, nerede oturduğumu sordu. "Ben de Yeniköy'de oturuyorum. Bebek semtine yakın. Yarın akşam karını da al, yemeğe gel. Karını tanıyayım" dedi.
Vehbi Koç'un eşi kısa süre önce ölmüştü. Evde yardımcı bir hanım vardı. İlk yemekte karımı sorguya çekti. Ailesinin geçmişini, ne yaptığını, eğitimini ve işini sorguladı. Benden çok onunla konuştu. Yemeğin sonunda bana "Bak" dedi, "Aile çok önemlidir. Ben aileye değer veririm. Seni az çok tanımıştım. Ama karını da görüp tanımak istedim. Ben Koç erkeklerin karılarının da kocalarıyla aynı seviyede olmasına özen gösteririm. Dengesizlik erkeği huzursuz eder. Başarısını önler. Aile yapısı bozuk insanlar işlerinde başarılı olamaz."
Ben Koç Topluluğu'nda çalışmadım ama Vehbi Koç ile ilişkimiz ölünceye kadar sürdü.
O ilk yemekten sonra hiçbir gün Vehbi Koç'un evine yalnız gitmedim. Beni hep karımla birlikte evine çağırdı. Birlikte önce haberleri dinler, sonra yemek yerdik. Sonra da beni fakat benden çok karımı sorgular, piyasada neler oluyor neler bitiyor diyerek bir üçüncü ağızdan olan biteni dinlemek isterdi. Ölmeden bir hafta önce Divan Oteli'nde iftarda idik. Karıma, "Salı akşamı gelin de beraber yemek yiyelim. Konuşalım" dedi. Karım, o akşam için misafir çağırdığımızı söyleyince, "Atlatın onları da gelin..." diyerek ısrarcı oldu. Biz misafirlerimizi atlatamadık... Ama "biz atladık..." Karım hâlâ üzüntü içinde. Salı günü evindeki yemeğe gitmedik. Üç gün sonra Vehbi Koç Antalya'da öldü.
Vehbi Koç her vesile ile ailenin öneminden söz eder. Koç Topluluğu'nda çalışan genç yöneticileri karılarıyla evine davet eder, dengeli evliliklerinden pek hoşlanırdı.
Vehbi Koç aileye verdiği önemi yazdığı kitaplarda da belirtir. Vehbi Koç'un çocukları Samahat Arsel, Suna Kıraç, Sevgi Gönül ve Rahmi Koç da aileye verdikleri önem ile öne çıkmıştır.
Tabii ki Vehbi Koç'un zamanında ve onun çocuklarının döneminde evliliklerde aileler arası ilişkiler, büyüklerin tavsiyeleri önem taşıyordu.
Günümüzde artık evliliklerde aileler arası ilişkilerin ve büyüklerin tavsiyelerinin yeri kalmadı.
Kızların ve erkeklerin eğitime önem vermeleri içeride ve dışarıda uzun eğitim programlarına katılmaları evlilik yaşlarının ileriye atılmasına yol açtı.
Ama evlilik müessesesi günümüzde hâlâ önem taşıyor. Dikkat edilir ise Batı toplumunda zenginlik ve ileri ölçüdeki serbestlik aile müessesesinin yıkılması sonucunu vermedi.
Batı toplumuna bakınız... Başarılı her devlet adamının, işadamının, ilim ve bilim adamının güçlü bir aile yapısı vardır. Ödül törenlerinde şarkıcısından oyuncusuna, bilim adamından artistine her mikrofona çıkan 'ailesinden söz eder, ailesine teşekkür eder...'
Aileye önem vermeyen, aile etiği olmayan bir işadamının iş etiği de olamaz. Aile değerlerine önem vermeyen bir işadamı, devlet adamı, iş alemindeki, politikadaki ilişkilerde de etik değerlere önem vermez.

Baba ve mafya parası beslediler
Günümüzde İstanbul'da 'manken' adını kirleten, 'mankenlik' adı ile vücudunu satan sınırlı sayıdaki genç hanım ile baba veya mafya parası ile bunları besleyen sınırlı sayıdaki genç erkeğin yaşamlarının 'televole programları' yoluyla her gün gündemin başına oturtulması, kafaları karıştırdı.
Fuhuşun, paralı cinsel birleşmelerin, 'seviyeli beraberlik / kısa süreli birliktelik' gibi uydurma deyimlerle, olağan ilişkiler şeklinde kamuoyunun kafasına yerleştirilmeye çalışılması, değer yargılarını yok etti.
Türkiye'de çok kişi artık kadın-erkek ilişkilerini bu çerçevede değerlendirir, aile değerlerini unutur oldu.

'Bu yanlışı düzeltecektir'
Bu konuda her 'akil insana' ve özellikle işadamlarımıza büyük sorumluluk düşüyor. Birinci, ikinci nesil işadamlarımız aile müessesesine nasıl önem verdiler ise, üçüncü nesil genç kızların ve erkeklerin aynı değer ölçüleri ile yetişmesine aynı aile etiğini korumasına özen göstermelidirler.
Bunları neden yazıyorum? Vatan gazetesinde yer alan habere göre, işadamı Rahmi Koç, aile dostu reklam duayeni Turan Başartan ile yaptığı ve Hyphen dergisinde yayımlanan röportajında, 'Koç olmayı' anlatmış. Ve demiş ki, "Arzum, Ömer ve Ali'nin evlenmesi. Eskiden iyi aile kızı olsun derdik. Şimdi kimi alırlarsa alsınlar. Bir an önce evlenip çocuk yapsınlar ki torun sevelim diyoruz..."
Rahmi Koç, bunları söyleyemez. Mutlaka sözleri yanlış veya eksik olarak dergide ve gazetelerde yer almıştır. Mutlaka Rahmi Koç bu yanlışı düzeltecektir.

Aile müessesesini korumak önemli
Koç ailesi gibi iş aleminde önde koşan bir ailenin yönetiminin başında yer alacak üçüncü kuşak gençlerin babasının 'eskiden iyi aile kızı olsun derdik, şimdi kimi alırlarsa alsınlar' diyerek konuşma yapmak şansı yoktur.
İyi aile kızı deyimi geniş bir anlatımdır. Ama genelde 'erkek ile dengeli bir aile yapısından gelen, erkek ile kafa yapıları ve değer ölçüleri uyuşan' eş için kullanılan bir deyimdir.
Aileden ortak değer yargıları yok ise, uyum yok ise, denge yok ise, böyle bir evlilikten doğacak torun ne işe yarar? İşadamı aile içinde etik değerleri kaybeder ise, iş aleminde hangi iş etiğine saygı gösterir?
Ben inanıyorum ki, işadamlarımız geçmişte olduğu gibi bundan sonra da aile müessesesini korumada örnek olmaya devam edecekler. Bu sadece onlar bakımından değil, Türk toplumu bakımından da önemli.




BUSINESS