'Rehavete kapılıp dengeyi bozmayın'

Türkiye ekonomisini yakından izleyen yatırım bankaları ve kredi derecelendirme kuruluşlarının 2004 beklentilerine göre programın hedeflerinin 'ufak sapmalar' olsa bile ulaşılabilir olduğu yönünde. Bu kuruluşlarda 'temkinli bir iyimserlik' tutumunun hakim olduğu görülüyor. Kıbrıs, Avrupa Birliği ve yerel seçimlerinin 2004'e damgasını vuracağını söyleyen analistlerin büyüme tahminleri yüzde 4.4 ile yüzde 5.5 arasında değişiyor. Enflasyon tahminlerinde ise oranlar yüzde 13.7 ile yüzde 20 arasında değişiyor.
Yüzde 73'lere varan yüksek kamu borç stoğu ve mali esnekliğin azlığı nedeniyle hükümetin yüzde 6.5'lik faiz dışı fazla hedefini tutturmada daha fazla efor sarfetmesi gerektiğini belirten kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's'un analisti Ala'a Al Yousuf, 2004'te de hedefin tutturulması için hükümetin büyük bir çaba sarfetmesi gerektiğini söyledi.
2004 yılı için en önemli ve ekonomiye damgasını vuracak gelişmelerin büyüme, enflasyon, bütçe dengesi ve kamu borçları olduğunun altını çizen Yousuf, Kıbrıs ve Avrupa Birliği'ne üyelik müzakeresi için tarih alınması konularının kısa vadede piyasaları fazla etkilemeyeceği görüşünde. Yousuf, ekonomik ajanların birbiriyle bağlantılı olan AB ve Kıbrıs sorunlarında her türlü sonuca hazırlıklı olduğunu düşünüyor.

'Faiz dışı fazla hedefi şaşar'
Türkiye'nin tek parti hükümetinin 'siyasi istikrar' açısından geçmiş yıllara kıyasla çok önemli bir veri olduğunu, ekonomide 2004 hedeflerinin gerçekleşebilmesi için de iç siyasi konsensüsün önemli olduğunu, tek parti hükümetinin bu açıdan önemli bir avantaj olduğunu söyledi. Hükümetin reformlarda ana muhalefet partisi CHP'nin ve askerin de onayını alması gerektiğini belirten Yousuf, "Hükümet, Meclis içi ve dışındaki kitlelerle de bir birlik ve dayanışma içinde olmalı ve IMF programa bağlılığını bırakmamalı. Yaklaşan yerel seçimler nedeniyle de olsa ekonomide IMF programının sekteye uğratılmaması ve seçim ekonomisine gidilmemesi gerekir. 2003 ve 2004'te yüzde 6.5'lik faiz dışı fazla hedefi tutturulamayacak. Standard & Poor's'un tahminlerine göre faiz dışı fazla hedefinin yüzde 0.5'ler düzeyinde sapacak" diye konuştu.
Faizlerin düşmemesi halinde ekonomik programın riske gireceğini ve bunun yeni bir kriz riskini de artıracağını belirten Yousuf, Standard & Poor's'un analizlerine göre Türkiye, aynı raytinge sahip olduğu ülkeler (Uruguay, Lübnan, Pakistan, Ukrayna ve Brezilya) içinde 2003 ve 2004'te en hızlı büyüyecek ülke olarak görülüyor.
Standard and Poors'a göre 2004 yılında büyüme, iç talep ve ihracattaki artıştan kaynaklanacak. Yousuf bu konuda şunları söyledi:
"Bu dengenin kaydırılmaması gerekir. Bu yıl hükümetin borç yükünü çevirmesi faiz dışı fazla, azalan faizler ve yüksek büyüme rakamlarıyla kolaylaştı. Ama 2004 için aynı şeyi söyleyemem."
Standard and Poors'un tahminlerine göre 2002'de yurt içi milli hasılanın yüzde 83'üne ulaşan borç yükü 2003'te yüzde 74 gibi bir orana inecek. Ancak kamu gelirlerinin oranı da (2002'de yüzde 61'di) 2004'te yüzde 59'a düşecek.

Merrill Lynch analisti Mehmet Şimşek'e göre 2004'te Türkiye'nin önündeki üç önemli sorun, AB'den tarih alınması, yapısal reformlar ve Kıbrıs olacak. Kıbrıs'ta sorunun zor aşılırlığı nedeniyle 'temkinli bir iyimserlik' içinde olduklarını belirten Şimşek, AB üyeliği için yapılan reformların Türkiye'de de değişimin motoru olacağını belirtiyor. Şimşek, "Türkiye AB'de ilerleme sağlar, Kıbrıs sorununu da çözerse, 2004 muazzam bir yıl olur" dedi.
Ekonomideki reformların tavizsiz uygulanması gerektiğini belirten Şimşek, "Türkiye, hala özelleştirmede 'fiyatı beğenmiyorum' diyerek, paranın zaman değerini dikkate almazsa ekonomik gelişmeyi koruyamaz" dedi.
Türkiye'nin dezenflasyondaki başarısından rehavete kapılmaması ve mali disiplini elden bırakmaması gerektiğini belirten Şimşek, "Piyasalarda 2003'te görülen toparlanma eğilimi 2004'te de devam edecek. 2003'te GSYİH'de yüzde 5.3'lük bir rakam yakalanacak. 2004'te yüzde 5.5 olabilir. Cari dengede Merrill Lynch 2004'te GSYİH'nın yüzde 3.2'si civarında (8.6 milyar dolar) açık bekliyor. Dolar kuru tahmini 2003 sonu için 1 milyon 475 bin TL, 2004 için de 1 milyon 669 bin lira" dedi.

Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'in Rating Direktörü Nick Eisinger, 2004'te enflasyon hedeflerinin tutmayacağını tahmin ettiklerini söyledi. Eisinger, şunları söyledi:
"Bu yıl enflasyonun düşmesinde güçlü TL en büyük paya sahiptir. TL'nin değeri, enflasyon üzerinde baskı yapan en büyük araç. TL'nin aynı güçlü yapısını 2004'te göstereceğini tahmin etmiyoruz. 2004'te yüzde 17 - 18 düzeyinde bir enflasyon oranı tahmin ediyoruz ama 2003 hedefi (yüzde 20) tutacak. Ancak 2004 için yüzde 17 - 18'lik bir enflasyon oranı da hiç azımsanmayacak bir başarı olur. Dolar tüm para birimleri karşısında değer kaybediyor. Bu, hükümetin borç yönetimine yardımcı olur. Hükümetin mali yapısını finanse etmesi de kolaylaşır. Ancak düşük kur Türkiye ekonomisinin dış performansını olumsuz etkileyecek. Cari açığın bu yıl için GSYİH'nın yüzde 3.5'i civarında olacağını tahmin ediyoruz. 2004 için de yüzde 3.2'si düzeyinde bir açık bekliyoruz. Türkiye 2004'te AB'den tarih alması ekonomi üzerinde 'piyasa beklentileri', kur ve faizden etkilenen borçlar üzerinde ve hükümetin devamlılığı açısından büyük ve olumlu etkileri olur. Çünkü hükümet üyelik konusunda çok istekli hamleler yapıyor. Ayrıca çok hızlı olmasa da yabancı yatırımlarda da hızlı bir akım oluşur" diye konuştu.

Türkiye'nin 2004'te AB'den müzakere tarihi alması halinde piyasaların tepkisinin oldukça iyi olacağının altını çizen Deutsche Bank Ekonomisti Jeff Gable, Türkiye ile ilgili beklentilerini şöyle anlattı:
"Şu anda IMF ve Türkiye'nin çok paralel bir çizgide gittiğini görüyoruz. Programın devam edip etmeyeceği konusunda kimsenin tereddütü kalmadı. Borç ödemelerinin de hepsi sağlandı. Bu ilişki çok önemli. 2004 sonu için yüzde 13 civarında bir enflasyon öngörüyoruz. Finansal açıdan bakılınca piyasaların çok iyi bir performans gösterdiğini görebiliyoruz. Aynı zamanda borcun yapısına da bakınca, enflasyon ve faiz düşüşünün çok daha güçlü bir yapıya doğru gidişi hızlandırdığını söyleyebiliriz. Üçüncü çeyrekteki büyüme oranı benim beklediğimden daha az olarak gerçekleşti. Bu da bir hayalkırıklığıydı benim için. Ama yıl sonunda yüzde 5 bir büyüme rakamının yaklaştığını öngörmek zor değil. Bizim 2004 için büyüme tahminimiz de yine yüzde 5 civarında olacağı yönünde."



BUSINESS


Annus Mirabilis
Gelenek olacak, gelecek konuşulacak
'Rahat' bir iç ve dış siyasi ortam zor
AKP rejimi değiştirmeye kalksa içinden parçalanır
Gidişat iyi, bir de cebe yansırsa!
ABD, AB'nin alternatifi değil
Avrupa için tarih, ya çıkarsa?
Doların üzerindeki gölge: ABD'nin dev dış açığı
Kıbrıs ve AB sorunlarına piyasalar hazırlıklı...
IMF'yle 2004'te anlaşma bitecek, ilişkiler en hafif maddeyle sürecek
'Stratejik yatırımcı, kreditör yabancı ve mutlaka Türk ortak'
Enflasyonda hedef '12'
Mucize temennisi ile gidiyor
Gerçek kâr için savaşacaklar
Bankacılığın itibarı için sorumluluk almaya hazırlar
Asiye değil ama, Türk Lirası kurtulacak
Faiz tamam ama asıl getiri borsada olacak
Eurobond artık riskli görünüyor
Bireysele 400 bin katılımcı bekleniyor
AB - Türkiye ilişkileri referans olacak
Holdingler iyimser! Ama...
Elektrikte üç yıllık tarife, enflasyonsuz fiyat dönemi
'Umutsuzluk inşaatına' 2004'te bir tuğla daha
İhracat pistinin yıldızı otomobil
Anneciğim Çinliler geliyooor!
Telekom'da 'tekelsiz' yıla giriyoruz
2004'te 54 milyar dolar ciro bekliyor
Turizm, 'daha iyi bir yıl' bekliyor
Yeni yılda yeni türler iyi para kazandıracak
2004 'kurşun geçirmez' bir yaşam arayışının ve duyguların yılı olacak
Her 'gayrimenkul'ün bir numarası olacak
İstikbalimdeki zerzevat
Yolsuzlukta kılıçlar çekilecek
Vergide yeni yasal düzenlemelere dikkat
Kamuflaj hallerden feminen hallere