ABD Merkez Bankası Fed’in dünkü toplantısı sonrası aralıktan bu yana sergilediği gelgitler bir kere daha teyit edildi. Fed aralıkta ilk faiz artırımına giderken kendinden emin bir tablo çizmiş ve 2016 yılı içinde dört faiz artırımı sinyalini vermişti. Ocak toplantısında resim değişti. Karşımıza güvercin bir Fed çıktı. Mart toplantısına 2016 için beklenen faiz artırımları ikiye düştü. Nisan toplantısına geldiğimizde bu sefer tekrar şahinleşen bir Fed gördük. Politika metninde belirsizliklere yapılan vurgular azaltılmış, ekonomiye olan güven vurgulanmıştı. Nitekim dün akşamki basın toplantısı sonrası başkan Yellen de nisan toplantısı sonrası politika metnine haziranda bir faiz artırımı olabileceğine dair ipuçlarının özellikle konulmuş olduğunu belirtti.
Gelgelelim dünkü toplantıda Fed’in tekrar güvercin konumuna geçtiğine şahit olduk. 2016 için faiz artırımı beklentileri bu sefer bire indi. Peki, ne oldu da toplantıdan bir hafta öncesine kadar “Faiz artırımları geliyor” mesajı veren Fed bir anda tekrar güvercinleşti? Başkan Yellen yapmış olduğu açıklamalarda Fed’in temkinli duruşuna gerekçe olarak işgücü piyasasından alınan karışık sinyalleri ve enflasyonun hâlâ hedefin altında olmasını gösterdi. Geleceğe ait belirsizliklerin özellikle altını çizdi. Uzun vadede politika faizinin nerede olacağından emin olamadıklarını vurguladı.
Fed’i eleştirmek?
Merkez bankasını bir doktora benzetirsek para politikasının en büyük zorluğu hastalığı doğru teşhis edebilmek. Toplumda sıkça görülen hastalıklarda teşhiş ve tedavi sıradan bir seyir izliyor. Ancak nadir görülen bir hastalığın teşhisi ve tedavisi son derece zor. Amerika’nın ve dünya ekonomisinin içinde bulunduğu durumu az rastlanan bir hastalığa benzetebiliriz. Fed teşhiste zorlanıyor. Ekonomi durgunluğu atlattı mı yoksa her an yeni bir durgunluk dalgası gelebilir mi emin değil. Özellikle dünkü toplantı sonrası Yellen’in yorumlarından edindiğim izlenim bu endişelerin daha da artmış olduğu yönünde. Bu nedenle deneme yanılmayla ufak adımlar atılarak hastanın vereceği tepki izleniyor. Aralıkta ilk faiz artırımı yapıldı. Ama sonra işler pek de istenildiği gibi gitmedi. Yani hasta ilaca olumlu tepki vermedi. Ocakta geri adım atıldı. Sonra hasta toparlanma işaretleri verince Fed nisanda ikinci doz ilacı hazırlamaya başladı. Ancak tam ilacı verecekti ki son gelen zayıf istihdam rakamı ile hasta yine tökezledi. Bu nedenle Fed şu anda beklemede.
Fed’i doğru teşhis koyamadığı için eleştirebiliriz. Ama dediğim gibi, hastalık sıradan bir hastalık değil. Yellen ve ekibi şu anda bu bilinmeyen hastalığa ilaç geliştirmek, bu ilaçları denemek ve hastanın verdiği tepkiye göre bir sonraki adımı belirlemeye çalışıyorlar. İşleri zor. Fed’in takdir edilmesi gereken tarafı ise yaptığı işi bilimsel metotlarla yapıyor ve neyi neden yaptığını mümkün olduğunca şeffaf bir şekilde anlatıyor olması. Yani Fed faiz artırıyorsa bunun ekonomide ısınma ve enflasyonda artış endişesiyle atılan bir adım olduğunu, bekliyorsa bunun ekonominin gidişatını kestiremediği için yaptığını biliyoruz.
