7.5 yıl sonra döndü yapay zekâya katkı sağlayacak

Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden mezun olduktan sonra yurt dışına giden Başak Aydemir de 7.5 yıl sonra Türkiye’ye döndü. Doktora çalışması için İtalya Teronta Üniversitesi’ne giden Aydemir, doktora sonrası çalışmalarını da Hollanda Utrecht Ünversitesi’nde sürdürdü. Aydemir, şimdi de Boğaziçi Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak TÜBİTAK’ın projesiyle yazılım mühendisliğine yapay zekâ teknikleri uygulayacak. 

Herkesin sorduğu soru

Aydemir sürdüreceği çalışmaları şöyle anlattı; “İngilizce üzerine doğal dil işleyerek ve çeşitli yapay zekâ teknikleri kullanarak birtakım analizler yapıyordum. TÜBİTAK Projesi’nde de bunu Türkçe üzerine yapmayı önerdim. Buna katkı yapabileceğimi düşündüm. Yazılım mühendisliği sürecine Türkçe doğal dil işleme süreçlerini dâhil edip daha verimli hale getirmeyi hedefliyorum.” Aydemir, dönüş nedenine ilişkin de şunları kaydetti: “Herkes bu soruyu sordu. Türkiye’ye dönmem gerektiğine dair bir his vardı içimde ve döndüm. Öğrencilerim de bunu soruyor. Bazı öğrencilerim yurt dışına gitmek istiyor ama bazıları hiç istemiyor. Gitmek istemeyenler zaman zaman umutsuzluğa düşüyor. Benim dönmüş olmam onları pozitif etkiledi çünkü burada bir ışık olduğunu düşündüler. Türkiye’de özellikle bilişim sektöründe uzman işini bilen insan açığı var. Kalanlar için de büyük fırsatlar var ben de böyle bir fırsat gördüm, kendimi geliştirebileceğimi düşündüm.”

İlgili Haber

'Ülkeme yararlı olmak baştan beri amacımdı'

Aydemir, tersine beyin göçü projelerine desteğin kesin dönüş yapmak isteyen bilim insanları için çok önemli olduğunu vurgulayarak, “Öğrencilerimizin potansiyelleri çok iyi, çok meraklılar. Türkiye’de en büyük kaynağımız insan. Bürokrasinin yavaş ilerlemesi, araştırmacıların üzerindeki ders yükü ve bütçe gibi sorunlar var. Bunları aşmak bilim adına çok daha iyi yerlere gelmemize yardımcı olur” dedi.

‘Destek arttıkça dönüşler hızlanır’

Princeton Üniversite’sinde altı yıllık çalışmalarının ardından TÜBİTAK’ın Uluslararası Lider Araştırmaları Projesi kapsamında Türkiye’ye dönen Betül Uralcan da mezun olduğu okul olan Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nde çalışmalarını sürdürecek. Uralcan, TÜBİTAK gibi kurumların desteği artıkça yurt dışındaki bilim insanların dönüşünün de hızlanacağını belirtti.

Uralcan, kuracağı laboratuvarında enerjinin daha hızlı bir şekilde daha küçük bir alanda depolanmasıyla ilgili olarak yakın gelecekte pillerin yerine geçecek olan çift katmanlı kapasitörler üzerine araştırmalar yapacak.

Uralcan, Türkiye’de yapacağı çalışmalar hakkında şu bilgileri verdi; “Enerji depolama aygıtları üzerinde çalışarak, daha çok enerjiyi daha küçük alanda nasıl depolayabiliriz bunu araştıracağız. Hedefimiz ‘Çift katmanlı kapasitör’ dediğimiz enerji depolama aygıtlarını geliştirmek. Bu aygıtlar günümüzde kullandığımız pillerden farklı çünkü çok daha hızlı şekilde enerjiyi depolayıp bu enerjiyi hızlı bir şekilde dışarıya vurabiliyor. Bu şu demek, telefonunuzu bir kaç saniyede şarj edebileceksiniz ya da elektrikli arabanızı 1-2 dakika içinde doldurabileceksiniz. Pillere göre uzun ömürlü ve çevreciler. Biz çift katmanlı kapasitörlerin enerji yoğunluğunu artırarak pillerle yarışacak hale getirmeye çalışıyoruz.”

‘Şartlar elverişli’

ABD’de kaldığı süre içerisinde edindiği bilgi, tecrübe ve bağlantıları Türkiye için kullanmayı istediğini anlatan Uralcan sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ülkemizin şartları buna elverişli. Dönmeyi düşünüyordum ama TÜBİTAK’ın bu desteği olmasaydı belki dönmek için tereddüt ederdim. Bu proje benim dönüşümü hızlandırdı. Genç araştırmacılar dönmeye başlayınca, burada yapılan çalışmalar görünür oldukça TÜBİTAK gibi kurumların desteği artıkça başka araştırmacıların da döneceğine inanıyorum. Şu anda bile yurt dışındaki araştırmacı arkadaşlarımdan sorular geliyor.”

‘Rol model’ olmak istiyor

Boğaziçi Üniversitesi’nde yüksek lisansını tamamladıktan sonra Fullbright Bursu ile Purdue Üniversitesi’nde doktora yapan ve MIT’de 2 yıl doktora sonrası araştırmacı olarak çalışan Pınar Yanardağ 6 yıl sonra Türkiye’ye dönen bilim insanlarından biri.

Boğaziçi Üniversitesi’nde yüksek lisans yaparken tanıştığı ‘yapay zekâ’yı sağlık alanına uygulayacağı projesi TÜBİTAK Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı’na giden Yanardağ, kendi projelerini hayata geçirerek genç bilim insanları için ‘rol model’ olmayı hedefliyor.

Yapay zekâ desteği

Yanardağ, “Türkiye’ye dönmeyi hep istiyordum ve TÜBİTAK’ın programını duyduğumda hemen başvurdum. Orada çalışırken hep aklımda bunu aslında Türkiye’de yapsak, bunu Türkiye’ye uyarlasak ne güzel olur fikri hep geçiyordu. Şimdi bunları hayata geçirmek için döndüm ve çok da mutluyum. MIT’de çalışırken o kadar ilham veren rol model olan insanlarla çalışabildim. Ben de bu insanlar gibi öğrencilerim için rol model olabilirim diye düşündüm. Umarım da olur” dedi.  

Projesi hakkında da bilgi veren Yanardağ yapacağı çalışmalarla ilgili şunları anlattı;  “Yapay zekânın sağlık alanında kullanılması çok yeni. İyi çalışılan yapay zekâ algoritmaları doktorların en büyük yardımcısı olabilir. Mesela doktor hastanın göğüs röntgen filmine ya da çekilen MR’ına bakıyor ve oradaki anormallikleri görebiliyor ama yapay zekâyı buraya uyarladığınızda belki farklı noktalara da dikkat çekilecek. Çünkü o sistemde milyonlarca göğüs filmi olacak ve algoritmalar sayesinde karşılaştırma yapılabilecek.  MIT ve Stanford üniversiteleri geçtiğimiz şubat ayında neredeyse 700 bin hastanın göğüs filmlerinin olduğu veri setleri yayınladılar. Dünyada büyük yankı uyandırdı. Ben de projemde ilk etapta bu veri setlerini kullanarak patalojik hastalıkları teşhis edilmesini, anormallik varsa erken ve detaylı bir şekilde göstermeyi amaçlıyorum. İkinci aşamada ise hastanelere uygulayıp doktorlara bir asistan gibi programın yardım etmesini düşünüyoruz.”

‘Gençlerimiz çok dinamik’

Türk gençlerinin dinamik, enerjik ve çalışkan olduğunu söyleyen Pınar Yanardağ, “Benim en büyük tavsiyem kendilerine güvensinler. Bunu yapamam demesinler. Çok çalışsınlar, dünyadaki trendleri takip etsinler, değişikliklerden çekinmesinler” diye konuşuyor. 

YARIN: GÖNÜL BORCUMUZU ÖDEMEK İÇİN DÖNDÜK