‘Aşı güvenli mi?’ tartışması başladı

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre dünya çapında 4 bin 500’den fazla kişinin ölümüne neden olan ve 375 bin kişiye bulaşan domuz gribine (A/H1N1) karşı ABD, Çin ve Avustralya’nın da aralarında bulunduğu bazı ülkelerde aşı kampanyaları başlatılırken, aşıyla ilgili tartışmalar da halen devam ediyor.
Tartışmayı, geçen ay Kanada’da yapılan ancak herhangi bir tıp dergisinde yayımlanmayan bir araştırmanın normal grip aşısı yaptırmanın, domuz gribini tetikleyebileceğini göstermesiyle başlamıştı. Ancak daha sonra Meksika’da yapılan ve İngiliz tıp dergisinde yapılan başka bir araştırma mevsimsel grip aşısının, domuz gribine karşı bir dereceye kadar koruma sağlayabildiğini göstermişti.

Yan etkiler bilinmiyor
Dünya Sağlık Örgütü’nün internet sitesinde yayımlanan bilgilendirme notlarında da bugüne kadar yapılan araştırmaların sonuçlarından, domuz giribi aşısının mevsimsel grip aşısı kadar güvenli olduğu sonucu çıktığı belirtiliyor. WHO, domuz gribi aşısının yan etkilerinin de mevsimsel grip aşısının yan etkileriyle benzer olmasının beklendiğini kaydediyor.
WHO sözcüsü Gregory Hartl da geçen hafta yaptığı açıklamada, bazı kişilerin yeni aşıyı yaptırma konusunda tereddütlü davrandığı haberlerini gördüklerini belirterek, “Bu salgınla mücadele için elimizdeki en etkili araç aşıdır. Aşılanma imkânını bulan herkesin aşılanacağını ümit ediyoruz” dedi.

Dünyada kimler öncelikli?
Aşıyla ilgili tartışmalar devam ederken ABD, AB Komisyonu, Çin ve Avustralya’da düzenleme kurumları domuz gribi aşılarına onay verdi.
Avrupa Birliği Sağlık Güvenliği Komitesi, domuz gribi aşısı yapılırken öncelik verilecek kişileri şöyle sıraladı:
- Kronik solunum yolu, kalp-damar hastalıkları olan, bağışıklık sistemi güçsüz olan 6 ay üstü herkes
- Hamileler
- Sağlık görevlileri
Avustralya’da geçen aydan itibaren domuz gribi aşısının uygulanmasına başlandı. Sağlık Bakanı Nicola Roxon, ülke çapında 5.5 milyon doz aşının dağıtıldığını belirterek, bunun da nüfusun yüzde 30’unu aşılamak için yeterli olduğunu ve ocak ayına kadar her ay 2 milyon dozun mevcuda ekleneceğini söyledi. Domuz gribinden bugüne kadar 180 Avustralyalı hayatını kaybetti.
Çin’in de de geçen ay başkent Pekin’de ilk olarak 100 bin öğrencinin aşılanmasına başlandı. 13 bin 262 domuz gribi vakasının bildirildiği Çin’de Sağlık Bakanlığı verilerine göre domuz gribinden 1 kişi öldü. ABD’de bazı eyaletlerde iki haftadır yapılan aşı kampanyasında ilk olarak sağlık görevlileri aşılanıyor. Ancak bazı görevlilerin aşı hakkındaki mitlere inanarak aşı yaptırmak istemediği bildiriliyor. Ülke genelindeki 341 hastanede yapılan incelemelerde, sağlık görevlilerinin en az yüzde 70’inin aşı yaptırdığı hastanelerin oranının yüzde 37 olduğu belirlendi.

Aşıya güvenmeyen protestoda
Sağlık görevlilerinin, domuz gribi aşısının test edilip edilmediği, gribe yakalanmaya neden olabileceği endişesi ve olası yan etkileri yüzünden aşı olmaya direndiği belirtilirken New York’ta da bir grup sağlık çalışanı zorunlu aşılama programına karşı protesto gösterisi düzenledi.

El yıkayın, hastalardan uzak durun, öpüşmeyin
Uzmanlara göre virüsü uzaklaştırmak için en etkili yöntem, el yıkamak. Korunmak için öpüşmek hatta tokalaşmak da bir süre ertelenmeli.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Haluk Eraksoy, şu anda hem hasta kişilerin hem de sağlıklı kişilerin yapması gerekenlerin bulunduğunu söyleyerek, “Hasta olan kişiler bunu yaymamak için özenli davranmalı. Öksüren, burnu akan, ateşi olan, boğazı ağrıyan kişiler öksürürken, hapşırırken hatta konuşurken kâğıt mendil kullanmalı, bir kez kullandıktan sonra çöpe atmalıdır” dedi.

1-2 dakika bileğe kadar
Marmara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Önder Ergönül de en az 1-2 dakika süreyle bileğe kadar el yıkamanın virüsü uzaklaştırmak için en etkili yöntem olduğunu vurguladı. n AYŞEGÜL?AYDOĞAN?ATAKAN İstanbul

Gribe karşı mutlaka yapılması gerekenler
- Virüs, bulaştığı yerde 7-8 saat canlı kalabilir. Bu nedenle kafeteryalar ve restoranlara gidip, buralardan çıktıktan sonra el yıkanmazsa buralardan virüs bulaşma riski yüksek olur. Eve girerken, işyerine geldiğinizde, yemek yemeden önce kısaca bir kapalı mekâna girerken ve çıkarken ellerinizi mutlaka yıkayın.
- Toplu taşıma araçlarında tutunulacak yerlerde mendil kullanılabilir ancak en etkili yöntem, toplu taşıma araçlarını kullandıktan sonra mutlaka el yıkamaktır.
- El yıkama imkânı olmayan yerlerde el dezenfektanı kullanılmalıdır.
- El yıkamada kullanılacak sabunun normal sabun olması yeterli, dezenfektan türü ya da antibakteriyel sabunların ayrıca kullanılmasına gerek yok.

Asıl grip daha öldürücü
Avrupa Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDE) yöneticilerinden Denis Coulombier, “Domuz gribi, bildiğimiz mevsim gribinden daha az öldürücü, ama bugünkü salgın insanları korkutuyor, çünkü özellikle çocukları vuruyor ve devletlere ciddi mali yük getiriyor” dedi.
ECDC Hazırlık Birimi Başkanı Denis Coulombier, “A/H1N1 virüsünden ölen hastalar elbette var, ama bu çok küçük bir oran” dedi. “(Domuz gribi) virüsünden ölenlerin oranı ancak binde 02,-0,3 seviyesinde, oysa bildiğimiz mevsim gribinde bu oran binde biri buluyor” diyen salgın hastalıkları uzmanı, “gripten her yıl binlerce kişinin öldüğüne” dikkat çekti.

En düşük risk grubu 65 yaş ve üzeri
ABD’deki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin verilerine göre domuz gribine yakalanma riski en yüksek olan grup 5-24 yaş arasındakiler. Bu yaş grubunda domuz gribine yakalanma ihtimali 100 binde 26.7. Bu grubu, risk oranı 100 binde 22.9 olan 0-4 yaş grubu takip ediyor. 25-49 yaşları arasındakilerde domuz gribine yakalanma riski 100 binde 6.97. 50-64 yaş arası için risk oranı 100 binde 3.9. 65 yaş üzeri grupta ise domuz giribine yakalanma riski 100 binde 1.3 olarak belirlendi.

YAKALANANLARIN SAYISI 16'YA YÜKSELDİ
Domuz gribi salgını nedeniyle bir hafta tatil edilen Ankara’daki Bilkent Laboratory and International School (BLIS) ilköğretim okulundaki hasta sayısı 16’ya yükseldi. Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Turan Buzgan, BLIS’teki vakaların artabileceğini söyledi. Buzgan, okuldaki öğrencilerden alınan örneklerin referans laboratuvarlara gönderilmek yerine hızlı teste tabi tutulmasının yayılmada etkili olduğunu söyledi.
Birkaç okul arkadaşıyla birlikte İskoçya’ya gidip 4 Ekim’de Türkiye’ye dönen BLIS 7. sınıf öğrencisi B.T.’de 13 Ekim’de domuz gribi tespit edilmişti. Önceki gün ise BLIS kaynaklı domuz gribi vakası 10’a yükselmişti.

Vakalardan 13’ü öğrenci
BLIS kaynaklı domuz gribi vakası dün de artmaya devam etti. Dün Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Vakanın yakın temaslılarına ulaşılmış ve alınan numunelerde aynı okulla ilişkili ilk vaka da dahil olmak üzere toplam 16 vaka pozitif olarak tespit edilmiştir. Bu vakalardan 13’ü öğrenci, 2’si veli ve 1’i öğretmendir. Böylece toplam vaka sayımız 492’ye ulaşmıştır. Tüm vakaların kontrol ve tedavileri evlerinde sürdürülmektedir. Temaslılarına ulaşılmakta ve sağlık kontrolleri yapılmaktadır” denildi.

‘Yoğun döneme giriliyor’
Buzgan, Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın son gelişmeler ile ilgili Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a da bilgi verdiğini söyledi. Buzgan, BLIS’teki hastalık yayılımının normal olduğunu ifade etti. Buzgan, okulun öğrencilerden alınan numuneleri referans laboratuvarlara göndermediğini, hızlı teste tabi tuttuğunu anlatırken, “Bu onlara yalancı bir güven vermiş. Bize göndermiş olsalardı pozitif tespit edip gereken şeyi yapardık” dedi. Buzgan, “Hastalık bu kadar yayılmayabilir miydi?” sorusuna, “Elbette” yanıtını verdi.
Mevsim olarak hastalığın yoğun görülebileceği bir döneme girildiğini ifade eden Buzgan, “Başka okullarda da yaşayabiliriz” dedi. Buzgan okulların sömestir tatilini öne çekmenin gündemlerinde olduğunu ifade etti.

Devamsızlık kontrolü
Okullarda önlemler aldıklarını açıklayan Buzgan, Yalova’da 85 öğretmene eğitim verdiklerini anlattı. Buzgan, hasta öğrencileri tespit etmek için okula devam etmeyen öğrenci sayılarının günlük olarak okullardan alınacağını bildirdi. Buzgan, “Kendisine ya da ailesine neden okula gelmediğini soracağız” dedi.
MİTHAT YURDAKUL Ankara

Hangi hastaneler hazırlanıyor?
İl Sağlık Müdürlüğü Pandemik Influenza Komisyonu üyesi olan Doç. Dr. Önder Ergönül, İstanbul çapında bir salgın olması halinde yapılması gerekenlerin salı günü yapılacak bir toplantıda konuşulacağını belirterek, Göztepe, Haseki ve Samatya Eğitim ve Araştırma hastanelerinin ilk etapta hastaların yönlendirileceği hastaneler olarak belirlendiğini bildirdi.

Avrupa ne yapıyor?
Avrupa’da yayılma arttı ama ölümlü vakalardaki düşük seyirde bir değişiklik olmadı. Aşılamada ikinci dönem başlıyor

AB ülkelerinde de H1N1 virüsü taşıdığı tespit edilen kişilerin sayısında kelimenin tam anlamıyla patlama yaşanıyor. Ancak ölümlü vakalardaki düşük seyirde herhangi bir değişiklik olmadı. AB’nin resmi verilerine göre, dün itibarıyla Birlik ve EFTA ülkelerinde H1N1 nedeniyle ölenlerin sayısı 208 olarak belirlendi.
Avrupa ülkeleri genelinde domuz gribi aşılamasına bu ayın ikinci yarısında başlanması öngörülüyor. İlk aşamada sağlık personeline öncelik verilecek ve tüm hastane çalışanları aşılanacak. İkinci aşamaya da kasımda geçilmesi öngörülüyor. Bu aşamada da hastaneler dışındaki sağlık personeli, komplikasyon riski taşıyan hastalar, hamileler, 6 aydan küçük çocukları olanlar, kreş ve okul çalışanları öncelikli olacak. Genel çerçeveyi çizen bu sıralama, ülkeden ülkeye farklılaşabiliyor.

Okul da kapatılabilir
AB ülkelerinde domuz gribi halinde okulların hangi aşamada kapatılacağı konusunda belirlenmiş ortak bir uygulama bulunmuyor. Bu konudaki karar üye ülkelerin ulusal makamlarına bırakılıyor. AB ülkelerinde domuz gribi nedeniyle okul kapatmalarda dört yöntem uygulanıyor:
Proaktif kapatma: Gribin belirgin bir yayılma aşamasına gelmesinden önce önlem olarak gündeme gelen kapatma.
Reaksiyonel kapatma: Çok sayıda öğrenci ya da görevlinin hastalık belirtisi göstermesi üzerine yapılan kapatma.
Sınıfın gönderilmesi: Okulun tamamının kapatılmadığı, görevlilerin görevlerini yürüttükleri ancak çok sayıda öğrencinin evlerinde kaldığı yöntem.
Okul kapatma: Tüm öğrenci ve görevlilerin gönderildiği yöntem.

Diğer salgınlarla oranı
1918 İspanyol gribi: 50 milyon ölü
1968 Hong Kong gribi: 3 milyon ölü
1957 Asya gribi: 1 milyon ölü
2009 Domuz gribi 4 bin 500’ün üzerinde (bugüne kadar)