Esenyurt, Kayaş ve Gaziemir’in kirlilik yarışı

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, beş büyük şehrin son bir yıllık hava değerlerini Milliyet’e açıkladı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı’nın 1 Ekim 2016 ile 31 Ağustos 2017 arasındaki yıllık ortalama Partikül Madde 10 (PM10) oranları üzerinden araştırma yapan Prof. Dr. Pala, tüm istasyonlarda Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınır değerinin üzerinde kirlilik söz konusu olduğunu belirtti. Pala, “Büyük iller içerisinde havası en kirli olan kent Bursa’dır. WHO, PM10 üst sınırını 20, Türkiye ise 48 mikrogram/metreküp kabul ediyor. Yapılan ölçümlerde PM10 oranının 48 mikrogram/metreküp değerinin üzerinde olmaması gerekiyordu. Ancak son bir yıllık değerlere baktığımızda beş büyük şehrimizin birçok ilçesinde sınır değerlerin yine aşıldığını gördük” dedi.

Hastalıkların nedeni

Uzun dönem hava kirliliğinden kaynaklanan partiküler maddeye maruz kalmanın akciğer kanserinin yanı sıra kalp-damar hastalıklarının ve kronik tıkayıcı solunum hastalıklarının görülme sıklığını artırdığını dile getiren Pala, “WHO verilerine göre akciğer kanserine bağlı ölümlerin yüzde 36’sı, kronik obstrüktif akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 35’i, inmeye bağlı ölümlerin yüzde 34’ü ve kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 24’ünün sorumlusu hava kirliliği oldu. Dünya Sağlık Örgütü’ne bağlı bir kuruluş olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından akciğer kanseri nedeni olarak sınıflandırılıyor. Hava kirliliğine uzun dönem maruz kalmak, yalnızca altta yatan hastalığın alevlenmesi nedeniyle değil, aynı zamanda hava kirliliğine bağlı hastalığın kendisinin de ilerleme göstermesi nedeniyle daha önemli” diye konuştu.

Türkiye’nin PM10 üst sınırını 48 mikrogram/metreküp olarak kabul ettiğini belirten Prof. Dr. Pala, Milliyet için yaptığı çalışmada en büyük beş kentin son bir yıllık PM10 değerlerini değerlendirdi.

İstanbul: Havası en kirli noktalar Esenyurt (69), Göztepe (67), Aksaray ile Alibeyköy (54) ve Yenibosna (53). Megakentte en temiz havaya sahip yerleşim yerleri ise Sarıyer (26) ile Şile (28).

Ankara: Havası en kirli noktalar Kayaş (99), Sıhhıye (77) ve Dikmen (64). Ankara’da Bahçelievler dışındaki tüm istasyonlarda ulusal sınır değer 48 mikrogram/metreküpün üzerinde değerler çıktığı tespit edildi.

İzmir: Havası en kirli noktalar Gaziemir (64), Bayraklı (53). Karşıyaka 30 mikrogram oranıyla PM10 açısından en temiz havaya sahip yerleşim alanı.

Bursa: PM10 düzeyi açısından havası en kirli bölge Bursa kent merkezi (97). Yapılan ölçümlerde Bursa’daki tüm istasyonlarda ulusal sınır değerlerin aşıldığı tespit edildi.

Adana: PM10 düzeyi açısından havası kirli çıkan istasyonlar Adana Meteoroloji (76) ve Adana Valilik (57).

Sebep kömür ve dizel araçlar

İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Hava Kalitesi Uzmanı Prof. Dr. Selahattin İncecik, astım, KOAH ve solunum hastalarının megakent İstanbul’da ikamet etmemesi gerektiğini belirterek, şunları söyledi: “İstanbul’un havasında çok ciddi oranlarda partikül madde kirliliği var. Kışın bu oranlar daha da artıyor. Kent genelinde inşaat tozları ve dizel araçlardan kaynaklanan partikül madde kirliliği çok yoğun. İstanbul’da yılın yüzde 70’lik diliminde hava kirliliği oranları standartların üzerinde seyrediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile belediyelerin hava kirliliği konusunda önlem alarak yatırım yapmaları gerekir. İstanbul’daki doğalgaz abone sayısı kağıt üzerinde yüzde 98. Ancak kışları kömür kullanımı çok yaygın. Avrupa’nın hiçbir şehrinde kömür yakılmıyor. Hava kirliliğinin birinci nedeni kömür kullanımı. Dar gelirli insanlara kömür yerine doğalgaz yardım ödeneği oluşturulmalı. İstanbul’daki 2.7 milyon aracın yüzde 60’ı dizel. Dizel araçlar da ciddi partikül madde kirliliği yaratıyor. Ağır tonajlı araçlar dahil olmak üzere çok ciddi emisyon kontrol ve ölçümleri yapılmalı. Almanya’daki kriterler aynen uygulanmalı, denetimler kağıt üzerinde kalmamalı.”

Tüm ölümlerin yüzde 11’i

Türk Toraks Derneği Başkanı Prof. Dr. Ali Fuat Kalyoncu ise hava kirliliğinin halk sağlığına etkilerini şöyle anlattı:
“Ülkemizde solunum sistemi hastalıkları nedeniyle ölümler, tüm ölümlerin yüzde 11’ini oluşturuyor. Milyonlarca insan hava kirliliğinin solunum yolları üzerindeki zararlı etkilerine maruz kalıyor. Ülkemizde hava kirliliği nedeniyle ölümler, trafik kazası nedeni ile ölümlerden yaklaşık 2 kat fazla.”

Partikül madde nedir?

Partiküler Maddeler (PM), hava içerisinde asılı olarak bulunan katı ve sıvı parçacıkların karışımından oluşan, yaygın hava kirletici olarak biliniyor. Partiküller çapları 10 mikrogram/metreküp veya 2.5 mikrogram/metreküpten daha küçük olan partiküller olarak aerodinamik çapları uyarınca tanımlanıyorlar. Partiküler maddelere maruz kalmak; kalp damar hastalıkları, solunumla ilgili rahatsızlıklar ve akciğer kanserinden ölümlerde artışa yol açıyor.