Kırsaldan kaçışlar akbabayı uçurdu
06.09.2015 - 02:30 | Son Güncellenme:
Gökhan Karakaş
Doğa Derneği’nin hazırladığı rapora göre, kırsaldan kente göç ve meraların tarıma açılması gibi nedenlerden ötürü Türkiye’deki 4 akbaba türü yok olma tehlikesi altında
Doğa Derneği’nin, Dünya Akbabalar Günü dolayısıyla hazırladığı raporda, kırsal bölgeden kentlere yaşanan göç nedeniyle Anadolu’daki 4 akbaba türünün neslinin tehlike altında olduğu belirtildi.
Türkiye’deki 4 farklı akbaba türü n kırsal bölgede yaşayan insanların yıllar içinde şehirlere göçü nedeniyle tehlike altında.
Anadolu’daki ‘Kara Akbaba’, ‘Kızıl Akbaba’, ‘Küçük Akbaba’ ve ‘Sakallı Akbaba’, çok sayıda tehdide rağmen hayatta kalmaya çalışıyor. Akbabalara Orta Anadolu ve Doğu Anadolu başta olmak üzere Türkiye’nin farklı yerlerinde rastlamak halen mümkün.
Dört akbaba türü de Anadolu’da yüzlerce yıldır süren geleneksel hayvancılıkla uyumlu bir yaşam biçimine sahip. Geniş mera alanlarında sürdürülen çoban kültürü akbabalar için son derece önemli bir besin ve yaşam alanı kaynağı. Anadolu meralarında serbestçe otlayan hayvanlar hem akbabaların leş bulmaları için gerekli açık alanları oluşturuyor, hem de besin oluyor. Ancak göçle birlikte geleneksel hayvancılığın azalması akbaba popülasyonunu olumsuz etkiliyor.
Et oburlar da zehirleniyor
Doğa Derneği’nden yapılan değerlendirmeye göre, açık meralarda hayvanların özgürce otladığı çoban kültürü yerine kapalı sistem besi çiftliklerinin kurulması, akbabalar başta olmak üzere geleneksel yaşam biçimiyle uyumlu pek çok canlıyı tehdit ediyor. Akbabalar kırsal alanın boşalmasının yanı sıra, kurt ve diğer etoburların zehirlenmesi, Diclofenac etken maddeli hayvan ilaçlarının kullanımı, terk edilen meraların tarım alanına dönüştürülmesi ve yaşam alanlarının kaybı nedeniyle de tehlike altında. Derneğin açıklamasına göre, 20 yıl öncesine kadar Türkiye nüfusunun yüzde 40’ı kırsal alanda yaşıyorken bugün bu oran yüzde 20’lere kadar düşmüş durumda.
‘Doğayla birbirimize küstük’
Doğa Derneği Kuş Gözlem Sorumlusu Evrim Tabur’un değerlendirmesi ise şöyle; “Akbabaların hızla azalışı modern insan düzeninin her türlü yanılgısının cevabıdır. Güney Hindistan’daki 3 akbaba türü yüzde 97 azaldı, bir diğeri yüzde 99.9. Türkiye’de de durum pek farklı değil. Son 50 yıl içinde bu coğrafyadaki tüm akbaba türleri, nesli tehlike altında canlılar arasına girdi.
Bunun ana nedenlerinden biri Anadolu kırsalını terk etmiş olmamız. Biz doğaya küstük, doğa da bize.”
Boyu üç metreye varan kanat açıklığı ve geniş kanatları ile Anadolu’nun en büyük kuşlarından biridir. Türkiye ölçeğinde nesli tehlike altındadır. Anadolu’da en yoğun olduğu alan Ankara (Kızılcahamam) ve Bolu olan tür Türkiye’deki için toplam çift sayısı tahmini 80 ila 200 arasındadır.
Anadolu’daki en küçük akbaba türüdür. Sayıları her geçen gün azalmaktadır. Kışı Afrika’da geçirip üremek için mart - nisan aylarında Anadolu’ya gelen tür, Türkiye’de üreyip Afrika’da kışlayan tek akbabadır. Göç sırasında bir günde 500 km’den çok yol alabilen bu türün Türkiye’deki nüfus tahmini 2013 yılı için 1000 ila 2000 çift arasındadır. Küresel kırmızı liste kategorisi nesli tehlike altında olan türün nüfusunda son 10 yıl içindeki yüzde 90’lara varan bir büyük kayıp yaşanmıştır.
(Gypaetus barbatus)
Çok kısa tüylü, uzun boyunları ve geniş kanatları ile çoğumuzun aşina olduğu ve akrabalarını Afrika belgesellerinde gördüğümüz leşçil kuşlar kızıl akbabalardır. Bölgemizde bazıları göçmen bazıları ise yerli kızıl akbabalar her yıl biraz daha azalmaktadır. Göç sırasında on bin metre yüksekliğe kadar çıkabilir ve 11 kiloya kadar çıkabilen iri gövdelerine rağmen sıcak hava akımları ile süzülerek bir günde kilometrelerce yolu kat edebilirler.
